رکورد سردترین نقطه زمین به سراشیبی‌های نه‌چندان بزرگ ارتفاعات شرقی جنوبگان اختصاص یافت؛ با دمایی معادل منفی ۲ /۹۳ سانتیگراد.

CPE-1

به‌گفته تد اسکامبوس، از متخصصین مرکز ملی داده‌سنجی برف و یخ ایالات متحده در خلال نشست اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا در شهر سان‌فرانسیسکو، “این دما تقریباً به‌قدر نقطه جوش آب، از نقطه ذوب یخ کمتر است”.

اسکامبوس و همکارانش، اطلاعات بالغ بر ۳۲ سال تصویربرداری گرمایی ابزارآلات MODIS و AVHR، مستقر بر ماهواره‌های سنجش از دور ناسا، و همچنین تصاویر اخیر و باکیفیت ماهواره لندست-8 را مورد بررسی قرار دادند و در اطلاعات مربوط به تاریخ دهم اوت ۲۰۱۰، متوجه ثبت چنین دمایی شدند. رکورد نزدیک دیگری هم – معادل منفی ۹۳ درجه سانتیگراد – در سی و یکم ژولای همین امسال به ثبت رسیده بود. این رکوردها در سراشیبی‌های کوچک واقع در امتداد یک رشته‌کوه هزارکیلومتری مابین قلل «دوم فوجی» و «دوم آرگوس» – بر یخچال‌های شرق جنوبگان – به ثبت رسیده‌‌اند.

هوای معلق بر فراز یخ حدود ۱ تا ۲ درجه گرم‌تر از سطح یخ است و لذا دمای هوای به‌ثبت‌رسیده در این سراشیبی‌ها راحت رکورد ایستگاه وستوک را شکسته‌اند و سردترین نقاط زمین شده‌اند.

دمایی که به ‌ثبت ‌رسیده، فقط اندکی از رکوردی که قبلاً در ایستگاه روسی وستوک جنوبگان – معادل منفی ۲ /۸۹ درجه سانتیگراد – به ثبت رسیده بوده، کمتر است. هوای معلق بر فراز یخ حدود ۱ تا ۲ درجه گرم‌تر از سطح یخ است و لذا اسکامبوس اطمینان دارد که دمای هوای به‌ثبت‌رسیده در این سراشیبی‌ها راحت رکورد ایستگاه وستوک را شکسته‌اند و سردترین نقاط زمین شده‌اند. او در این‌باره می‌گوید: “حاضرم شرط ببندم که می‌توانم چند ایستگاه [دماسنجی] را در شعاع دویست کیلومتری ایستگاه چین (که در فاصله 7.3 کیلومتری از قله «دوم آرگوس» واقع شده) مستقر کنم و محاسباتی را به ثمر برسانم که رسماً رکورد وستوک را بشکنند. خوشبختانه هیچکس از من توقع چنین کاری را ندارد؛ چراکه واقعاً سخت است!”

در واقع دمای آن نقطه به‌قدری سرد است که حتی تنفس مستقیم هم می‌تواند خطرآفرین باشد. از این‌رو کسانی‌که جرأت سفر به این نواحی را دارند، اغلب از طریق لوله‌هایی تنفس می‌کنند که در لباس‌هایشان تعبیه شده تا گرمای بدن از این شیوه به هوای ورودی منتقل بشود. به‌گفته اسکامبوس، “راه رفتن روی چنین برفی هم سر و صدای زیادی دارد. مثل این می‌ماند که روی خرده‌شیشه قدم برمی‌دارید، چراکه چنین برفی در مقایسه با چیزی که ما معمولاً عادتش را داریم، فوق‌العاده سفت است”.

این پژوهشگران از تصاویر باکیفیت عضو اخیر ناوگان ماهواره‌های لندست ناسا برای نقشه‌برداری از این پهنه یخی و درک ساز و کارهای منتهی به تولید چنین دماهایی – که پس از چندین روز صاف و بی‌ابر ایجاد شده بودند – استفاده کردند. آسمان صاف باعث شده بوده تا گرما به فضا گسیل شود و لذا هوای معلق بر فراز آن رشته‌کوه را سردتر از همیشه کند. این هوای سرد و چگال هم به سراشیبی‌ها نفوذ کرده و در فرورفتگی‌‌های پراکنده در سطح یخچال‌ها گیر افتاده. اگر چنین فرورفتگی‌هایی راهش را سد نمی‌کردند، از این هم پایین‌تر می‌رفت. اما توقف در این عوارض ریز، از دمای آن باز هم کاست و رکورد سرما را شکست.

آیا تحولات اقلیمی و گازهای گلخانه‌ای هم هیچ تأثیری بر این دماها دارند؟ به اعتقاد اسکامبوس – اقلاً در بازه‌های کوتاه‌مدت – اینچنین نیست. “به گمانم تغییرات آب و هوایی مؤلفه بس برجسته‌تری برای رکوردشکنی در آینده نزدیک، در مقایسه با [تحولات غلظت] گاز دی‌اکسید کربن باشند”.

منبع: NewScientist