انیستیتوی تحقیقات اجتماعی دانشگاه میشیگان، به‌تازگی گزارش پژوهشی را منتشر کرده که در بخشی از آن، نتایج یک نظرسنجی از شهروندان هفت کشور مسلمان، در خصوص پوشش زنان ارائه شده است.

تحقیق میشیگان

این پژوهش به نسبت گسترده‌ به طور مشخص درباره تونس است و تحت عنوان «زادگاه بهار عربی: ارزش‌ها و برداشت‌های مردم تونس در چشم‌اندازی مقایسه‌ای» عرضه شده و نحوه تغییر ارزش‌های اجتماعی – فرهنگی پس از انقلاب تونس را بررسی کرده است.

در بخشی از این تحقیق، به شیوه‌های مختلف پوشش در کشورهای مسلمان پرداخته شده است.

بر اساس نتایج این نظرسنجی که در هفت کشور تونس، مصر، عراق، لبنان، پاکستان، عربستان سعودی و ترکیه اجرا شده است بیشتر مردم ترجیح می‌دهند زنان موهای خود را کاملاً بپوشانند، اما صورت خود را نه.

 بر اساس نتایج این نظرسنجی که در هفت کشور تونس، مصر، عراق، لبنان، پاکستان، عربستان سعودی و ترکیه اجرا شده است بیشتر جمعیت آماری مورد نظرسنجی در کشورهای مسلمان ترجیح می‌دهند زنان موهای خود را کاملاً بپوشانند، اما صورت خود را نه. در میان این هفت کشور، تنها در دو کشور ترکیه و لبنان، بیش از یک چهارم مردم فکر می‌کنند که لزومی ندارد زنان در مکان‌های عمومی، سر خود را بپوشانند.

طی این نظرسنجی، به هر یک از پاسخ‌دهندگان یک کارت داده شده است که شش شیوه پوشش سر را نشان می‌دهد. از پاسخ‌دهندگان خواسته شده زنی را انتخاب کنند که از دیدگاه آنان به «مناسب‌ترین شکل برای حضور در مکان‌های عمومی» لباس پوشیده است.

آیا زنان  باید بتوانند در انتخاب پوشش خود آزاد باشند؟ نتیجه نظرسنجی در تونس، ترکیه، لبنان، عربستان سعودی، عراق، پاکستان و مصر (به ترتیب از بالا به پایین)
آیا زنان باید بتوانند در انتخاب پوشش خود آزاد باشند؟ نتیجه نظرسنجی در تونس، ترکیه، لبنان، عربستان سعودی، عراق، پاکستان و مصر (به ترتیب از بالا به پایین)

 در این کارت‌ها، تنها تصویری از پنج شیوه پوشش سر و یک زن که هیچ پوششی برای موهای خود ندارد، به نمایش درآمده است و هیچ توضیح و طبقه‌بندی‌ای روی کارت‌ها وجود ندارد. عکس‌ها به ترتیب، از زنی که پوشش برقع به سر دارد، آغاز می‌شود و به ترتیب تا پوشش کمتر (تصویر چهار و پنج) ادامه می‌یابد.

در پژوهش یادشده تاکید شده که پوشش‌ طرح شده در عکس نخست در افغانستان رایج است. دومی هم در میان محافظه‌کاران و هم بنیادگرایان در کشورهای عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس. سومی هم توسط شیعیان بنیادگرا و محافظه‌کاران در ایران، عراق و لبنان به شدت ترویج می‌شود. چهارمی و پنجمی هم مورد توجه زنان مسلمان مدرن در ایران و ترکیه است و ششمی، از جانب زنان سکولار منطقه ترجیح داده می‌شود.

در میان هفت کشور تونس، مصر، عراق، لبنان، پاکستان، عربستان سعودی و ترکیه، تنها در دو کشور ترکیه و لبنان، بیش از یک چهارم مردم فکر می‌کنند که لزومی ندارد زنان در مکان‌های عمومی، سر خود را بپوشانند.

روی هم رفته، بیشتر پاسخ‌دهندگان، تصویر شماره‌ چهار، یعنی زنی را که مو و گوش‌هایش با یک حجاب سفید پوشیده شده است، به عنوان مناسب‌ترین پوشش برای حضور در اماکن عمومی انتخاب کرده‌اند: تونس ۵۷ درصد، مصر ۵۲ درصد و ترکیه ۴۶ درصد.

 در مصر و عراق، طرح شماره سه که زنی را نشان می‌دهد که مو و گوش‌هایش با یک حجاب محافظه‌کارانه‌تر سیاه پوشیده شده، گزینه محبوب افراد مورد نظرسنجی است.

در پاکستان طرح دوم و سوم که زنی را با نقاب نشان می‌دهد و فقط چشم‌هایش قابل رویت است، تقریباً از محبوبیت برابر برخوردارند (۳۲ و ۳۳ درصد). در حالی که تقریباً یک چهارم (یعنی ۲۴ درصد) پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی تصویر چهارم را انتخاب کرده‌اند.

نتایج نظرسنجی پوشش زنان در انظار عمومی
نتایج نظرسنجی پوشش مناسب زنان در انظار عمومی در کشورهای مصر، عراق، لبنان، پاکستان، عربستان سعودی، تونس و ترکیه به ترتیب از چپ به راست با توجه به تصاویر زنان شماره یک تا شش (به ترتیب میزان پوشش زنان در این تصاویر)

 در عربستان سعودی، اکثریتی ۶۳ درصدی، پوشش ارائه شده در طرح دوم، یعنی زن نقاب‌پوش را ترجیح داده‌اند در حالی که یک جمعیت ۱۱ درصدی می‌گویند که برقع (طرح اول) مناسب‌ترین شیوه پوشش عمومی برای زنان است.

شماری از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی در برخی کشور‌ها (ازجمله تقریباً یک سوم کسانی که ساکن ترکیه بودند و همینطور ۱۵ درصد تونسی‌ها) بر این عقیده‌اند که مشکلی نیست که زنان موی سرشان را در جمع نپوشانند. همچنین تقریباً نصف (۴۹ درصد) در لبنان موافقند که برای زنان قابل قبول است که در مکان‌های عمومی بدون پوششی برای موهای سر ظاهر شوند.

در تمام کشورهای مورد تحقیق، بیشتر افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی مورد نظر به روشنی بیان کرده‌اند که ترجیح‌ می‌دهند زنان محافظه‌کارانه لباس بپوشند، اما بسیاری نیز بر این باورند که زنان باید بتوانند در مورد شیوه پوشش خودشان تصمیم بگیرند.

 این نگرش در تونس رایج‌تر است و ترکیه و لبنان در رده‌های بعد قرار دارند. حتی در عربستان سعودی نیز ۴۷ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقدند زنان باید برای انتخاب پوشش خود آزاد باشند. در عراق، پاکستان و مصر، این درصد به ۲۷، ۲۲ و ۱۴ می‌رسد.