امیر کویت در ایران؛ موفقیت اقتصادی و شکست سیاسی

فاصله بین حسن روحانی رئیس جمهور تا ولی فقیه علی خامنه‌ای، فاصله اقتصاد و سیاست در سفر امیر کویت به ایران است. در حالی‌که تحرک اقتصادی ایران و کویت در حوزه قدرت حسن روحانی کاملا مشهود است، نتایج سیاسی این سفر نامشخص و همراه با ناملایماتی بود.

هم‌زمان با آمدن شیخ صباح به تهران، محمد جواد ظریف وزیر خارجه اعلام کرد که به دلیل گرفتاری‌های مربوط به مذاکرات اتمی که همزمان با اجلاس سازمان همکاری های اسلامی در جده، در وین برگزار می‌شود، به عربستان نخواهد رفت. این در حالی است که ظریف در نشست‌های گذشته مذاکرات اتمی در افتتاحیه‌ها شرکت می‌کرد و بقیه مذاکرات را عراقچی به همراه کارشناسان وزارت خارجه ادامه می‌دادند.

 نشست جده درباره اخراج سوریه از سازمان همکاری‌های اسلامی تصمیم‌گیری خواهد کرد و حضور ظریف در آن می‌تواند دروازه جهنم را از سوی تندروها به روی او باز کند.

علاوه بر این، تاریخ شروع مذاکرات بعدی پرونده هسته‌ای ایران با گروه۱+۵  از ۱۶ ژوئن آغاز و تا ۲۰ ماه جاری ادامه خواهد یافت اما اجلاس جده در ۱۸ ژوئن برگزار می‌شود.

به دلیل حساسیت روابط ایران و عربستان سعودی، ظریف می‌توانست این فرصت را غنیمت شمرده و در اجلاس جده شرکت کند اما مشکل اساسی حضور ظریف در جده این است که این نشست درباره اخراج سوریه از سازمان همکاری‌های اسلامی تصمیم‌گیری خواهد کرد و این می‌تواند دروازه جهنم را از سوی تندروها به روی او باز کند.

جنبه تلخ دیگر در سفر امیر کویت به ایران، در ملاقات با خامنه‌ای به چشم خورد. علی‌رغم تمام تعارفات رد و بدل شده میان رهبر جمهوری اسلامی و شیخ صباح، ولی‌فقیه حاکم بر ایران بطورضمنی امیر کویت و کشورهای منطقه را تهدید کرد.

او گفت:«…ما تاکنون (با شما) با شرح صدر (سعه صدر) برخورد کرده‌ایم». این گفتار بدان معنا است که خامنه‌ای سیاست‌های عربستان سعودی در بحران سوریه را قبول ندارد و برای هر گونه گشایش در روابط، لازم است کشورهای منطقه سیاست خود را در برابر بشار اسد تغییر دهند.

در گفته‌های خامنه‌ای چیزی وجود ندارد که نشان دهد او می‌خواهد در آینده تهدیدات خود را بر ضد این کشورها عملی کند، اما واضح است که تدابیر اتخاذ شده از سوی این کشورها بر ضد بشار اسد و حزب‌الله لبنان، به خصوص درباره اعمال محدودیت‌های مالی که اخیرا وضع شد، به شدت ولی فقیه ایران را عصبانی کرده است.

خامنه‌ای بدون اینکه به کشتار ۱۶۵ هزار شهروند سوری توسط بشار اسد اشاره کند و بدون اینکه به دخالت های رژیم ایران در بحرین، لبنان، سوریه، یمن و عراق نیمه نظری بیاندازد، همه مشکلات و ناآرامی‌های منطقه را گردن تکفیری‌ها انداخت.

او فقط به امیر کویت نگفت که شما و عربستان سعودی حامی این تکفیری‌ها هستید.اما این شیوه سخن گفتن آمرانه و یک جانبه که در سال‌های اخیر عادت وی در برخورد با ملت ایران شده، نشان می‌دهد که گره روابط ایران و کشورهای منطقه به ویژه عربستان سعودی به زودی باز نخواهد شد و تعجبی ندارد که وزیر خارجه ایران از رفتن به جده شانه خالی کرد.

موفقیت‌های اقتصادی

برخلاف دشواری‌های سیاسی که خامنه‌ای به پای امیر کویت نوشت، موفقیت‌های اقتصادی این سفر به خصوص در روابط دو جانبه چشم‌گیر بود و این به خاطر این مسئله است که اقتصاد اکنون حوزه حسن روحانی است و وی خواهان گشایش حداکثری مناسبات با کشورهای منطقه است.

در حال حاضر تراز بازرگانی ایران با کویت ۱۵۰ میلیون دلار در سال است که در مقایسه با میزان یک میلیارد و دویست و پنجاه میلیون دلار در سال ۱۳۵۷ چیزی محسوب نمی‌شود.

در این راستا ایران و کویت شش یادداشت همکاری به امضاء رساندند. کویت اکنون تلاش می‌کند حجم زیادی از نیاز خود به گاز مایع را از ایران وارد کند. نیروگاه‌های برق کویت با گاز مایع کار می‌کنند و علی‌رغم اینکه این کشور کوچک نفتی سالیانه دو و نیم میلیون تن گاز مایع از کشور قطر و شرکت شل واردات دارد، اما ظاهرا این مقدار کافی نیست.

هم‌چنین دو طرف موافقتنامه‌های همکاری‌های گمرکی امضاء کردند؛ موضوعی که می‌تواند تا حدودی حجم مبادلات تاریخی میان شهرهای آبادان و خرمشهر با کویت را به سطح قبل از انقلاب برساند.

در حال حاضر تراز بازرگانی ایران با کویت ۱۵۰ میلیون دلار در سال است که در مقایسه با میزان یک میلیارد و دویست و پنجاه میلیون دلار در سال ۱۳۵۷ و با نگاهی به حجم روابط تجاری ایران و امارات که به حدود ۷ میلیارد دلار می رسد، چیزی به حساب نمی آید.

علاوه بر این دو کشور موافقت کردند در زمینه صدور فولاد از ایران به کویت و گسترش توریسم از کویت به ایران با هم همکاری‌های گسترده‌ای داشته باشند.شرکت‌های خصوصی کویتی که در امر ساختمان‌سازی فعالیت می‌کنند و یکی بازارهای پویایی منطقه زیر دستان آنها قرار دارد، واردات فولاد از ایران را به عهده گرفتند.

امیر کویت امیدوار است که با روی کار آمدن حسن روحانی، فضای امنیتی منطقه به فضای همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و علمی تغییر شکل دهد.

روحانی امیدوار است به دنبال گشایش حداکثری روابط تجاری و اقتصادی با کویت، گشایش‌های سیاسی نیز صورت گیرند اما گزینه برعکس نظر رئیس جمهور ایران هم ممکن است روی دهد. یعنی بسته شدن فضای سیاسی در روابط منطقه‌ای ایران، تحرک اقتصادی فیمابین را متوقف کند.

بسیاری از کویتی‌ها از این موضوع واهمه دارند که ایران در پوشش شرکت‌های تجاری و توریستی به فعالیت‌های امنیتی روی بیاورد. در کویت یک اقلیت شیعه فعال وجود دارد و برخلاف نظر حسن روحانی، ممکن است سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی ایران بخواهند برخی از شیعیان طرفدار خود در داخل کویت را به سوی اهداف خاص خود سازماندهی کنند.

سابقه چنین امری در کویت وجود دارد و بارها مسؤولان کویتی از دستگیری تیم‌های جاسوسی برای ایران سخن گفته‌اند. امیر کویت اکنون امیدوار است که با روی کار آمدن حسن روحانی، فضای امنیتی منطقه به فضای همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و علمی تغییر شکل دهد.

حسن روحانی نیز چنین نظری دارد اما آیا می‌تواند این دیدگاه خود را به مؤسسات سپاه، سازمان گسترده ائمه جماعات و سپاه قدس که با حلقه‌های تندرو مخالف رژیم‌های منطقه گره خورده‌اند، تعمیم دهد؟

بسیاری معتقدند که چنین چیزی نخواهد شد و توانائی‌های روحانی فراتر از کارنامه محمد خاتمی رئیس جمهور اسبق ایران نخواهد رفت.