«رادیو زمانه» در مجموعه «پنج سال پیش در چنین روزهایی» همزمان با پنجمین سالگرد انتخابات جنجال‌برانگیز سال ۱۳۸۸ مروری کوتاه و گذرا داشته بر آنچه در طی آن سال، از پیش از انتخابات ریاست جمهوری دهم تا مقطع زمانی حدودی یک سال پس‌ازآن در ایران رخ داده است.
در شش ویدئوی قبلی نگاهی داشتیم به آنچه پیش از انتخابات و روز رأی‌گیری در ایران رخ داد و همچنین اعتراض‌ها به نتیجه اعلام‌شده از سوی وزارت کشور را مشاهده کردید که منتهی به سخنان تند و تهدیدآمیز رهبر جمهوری اسلامی در خطبه‌های نمازجمعه ۲۹ خرداد شد. همچنین دیدیم پس از سخنان رهبر مردم بار دیگر در خیابان‌های ایران حاضر شدند و در مقابل نیروهای امنیتی شدیدترین برخوردها را با معترضان داشتند که منجر به مرگ چندین نفر در اعتراضات روز ۳۰ خرداد ۸۸ شد.
در ویدئوی هفتم، ادامه اعتراضات مردم به نتیجه انتخابات و برخورد حکومت در روزهای گذشته با معترضان را به تصویر کشیده‌ایم.
نیروی انتظامی ۳۱ خرداد ۸۸ از بازداشت ۴۷۵ نفر در تجمعات اعتراضی روز شنبه ۳۰ خردادماه خبر داد. بر اساس اطلاعات موجود، تظاهرات اعتراضی روز یکشنبه نیز در برخی نقاط ادامه داشت و گفته می‌شود فریاد الله‌اکبر، یکشنبه شب نیز در بسیاری از نقاط تهران شنیده شده است. در همان زمان شبکه سی ان ان تعداد کشته‌های شنبه را ۱۹ نفر اعلام کرد.
پرس تی‌وی، شبکه انگلیسی‌زبان دولت ایران از کشته شدن ۱۰ نفر و مجروحیت بیش از ۱۰۰ نفر در روز شنبه خبر داد. میرحسین موسوی در ششمین بیانیه خود به مردم گفت: «اجازه ندهید کسانی که برای ناامیدی و ارعاب شما می‌کوشند، خشمتان را برانگیزند.»
روز یکشنبه ۳۱ خرداد نیروهای مجهز نظامی در بسیاری نقاط تهران مستقر شدند و بسیاری از این نیروها در میدان ونک، خیابان ولیعصر و خیابان ستارخان واقع در غرب تهران مستقر بودند.
بر پایه گزارش‌های دیگر خانواده‌های دستگیر شدگان آن روز، اول تیرماه مقابل اداره پیگیری وزارت اطلاعات تجمع کردند. به آن‌ها گفته شده بود به زندان اوین یا دادگاه انقلاب مراجعه کنند. خانواده‌های دستگیرشدگان آن روز صبح در برابر دادگاه انقلاب نیز تجمع داشته‌اند. از سوی دیگر جمعیتی رو به افزایش به نشانه اعتراض در مقابل دفتر سازمان ملل در خیابان قائم مقام فراهانی تهران گرد آمدند. گزارش‌ها نشانگر آنست که منازل مردمی که راهپیمایان را پناه می‌دادند نیز مورد حمله نیروهای بسیج قرار می‌گرفتند.
اول تیر ماه ۸۸ صدها تن از دانشجویان دانشگاه تهران پنجممین روز تحصن اعتراضی خود را پشت سر گذاردند. «اعتراض به تقلب در انتخابات ریاست جمهوری و اعتراض به سرکوب وحشیانه تجمعات اعتراضی دانشجویان و مردم ایران و نیز تهاجم وحشیانه نیروهای انصار حزب الله به کوی دانشگاه تهران» محورهای مورد اعتراض دانشجویان دانشگاه تهران است.
اول تیر ماه ۸۸ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با صدور بیانیه‌ای هشدار داد که معترضان آماده برخورد «قاطع و انقلابی» سپاه، بسیج و سایر نیروهای امنیتی و انتظامی باشند. سپاه پاسداران آشوبگران، اغتشاشگران و قانون‌گریزان را تهدید کرده است که به آنچه فعالیت‌های خرابکارانه و آشوبگرانه نامیده، پایان دهند. در همین حال گفته می‌شود لشکر ۱۰ سپاه پاسداران نیز وارد تهران شده و عملاً کنترل امنیت پایتخت را برعهده گرفته است.
از روز دوشنبه اول تیر ماه بسیاری از خودروهای شخصی در ایران چراغ‌های خود را به نشانه همدردی با قربانیان سرکوب‌های چند روز اخیر روشن نگه داشتند. گزارش‌ها همچنین حاکی از درگیری تجمع‌کنندگان میدان ۷ تیر با لباس‌شخصی‌ها و گارد ویژه بود. نیروهای دولتی همانند روزهای پیش برای متفرق ساختن معترضان از گاز اشک‌آور و ضربات باتون استفاده کردند.
سوم تیرماه ۸۸ اعتراض مردمی به کودتای انتخاباتی در میدان بهارستان تهران، شکل گرفت و ده‌ها هزار نفر از تهرانی‌ها در مقابل ساختمان مجلس شعار سر دادند.
راهپیمایان به محوطه مقابل مجلس رفتند و با دادن شعار خواستار حضور نمایندگان مجلس در میان خود شدند. در این حین نیروهای امنیتی ضمن تیراندازی، به متفرق کردن مردم پرداختند.
در همین روز، سوم تیر ماه ۸۸ رهبر جمهوری اسلامی با درخواست شورای نگهبان برای تمدید مهلت رسیدگی به شکایات انتخاباتی موافقت کرد. شورای نگهبان در نامه‌ای به آیت‌الله خامنه‌ای درخواست کرده است به منظور «اتقان بیشتر و رفع هر گونه ابهام محتمل» نتایج نهایی انتخابات پنج روز دیگر تمدید شود.
کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران روز چهارشنبه سوم تیر فهرستی شامل ۱۱۵۰ تن از بازداشت‌شدگان و تعدادی از جان‌باختگان ناآرامی‌های اخیر را منتشر کرد. این فهرست در برگیرنده ۲۴۰ بازداشتی بود که ۲۹ نفر از آن‌ها پس از بازداشت آزاد شدند. اسامی ۱۰۲ نفر از شخصیت‌های سیاسی، ۲۳ روزنامه‌نگار، ۷۹ دانشجو و ۷ استاد دانشگاه و چهار نفر از جان‌باختگان حوادث اخیر در این فهرست دیده می‌شد. کمپین حقوق بشر تاکید کرده بود که این فهرست کامل نیست و تنها شامل نام افرادی است که شناسایی شده‌اند.
میرحسین موسوی چهارم تیرماه در بیانیه شماره هشت خود خطاب به مردم ایران گفته بود: «طی روزهای اخیر صدا و سیما، خبرگزاری‌های دولتی، برخی روزنامه‌های دولتی و سایت‌های اینترنتی وابسته به دولت و روزنامه “کیهان”، بخش عمده‌ای از فضای خود را به وارونه جلوه دادن آنچه قبل، حین و پس از برگزاری دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران رخ داد، اختصاص داده‌اند. آن‌ها با استفاده از امکاناتی که متعلق به شماست، نه تنها به پنهان ساختن تخلفات و حوادث دلخراشی که در ایام اخیر اتفاق افتاد می‌پردازند بلکه مسئولان مستقیم و غیرمستقیم آن را کسی معرفی می‌کنند که تنها شما را در مسیر احقاق حقی که داشته‌اید، همراهی کرده است. واقعیتی که آنان بیهوده تلاش می‌کنند نادیده انگارند آن است که در این انتخابات تقلبی بزرگ اتفاق افتاده و پس از آن، معترضان به این وضعیت به گونه‌ای غیرانسانی مورد هجوم قرار گرفته و کشته، زخمی و یا بازداشت شده‌اند.» درادامهٔ این بیانیه آمده بود: «حاضر نیستم به خاطر مصالح شخصی و هراس از این گونه تهدیدها از ایستادگی در سایه شجره سبز استیفای حقوق ملت ایران که امروز به خون به ناحق ریخته شده جوانان این کشور آبیاری شده است، لحظه‌ای صرف نظر نمایم.»
پنجم تیر ۸۸ عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، با بیان اینکه تمامی گزارش‌ها و شکایات کاندیداهای معترض، بررسی شده، از انتشار گزارش جامع شورای نگهبان، در پایان مهلت رسیدگی به شکایات خبر داد. او در عین حال گفت: «بر اساس بررسی‌های انجام شده در ده روز گذشته، بجز تخلف‌های کوچکی که عموماً در هر دوره از انتخابات دیده می‌شود، هیچگونه تخلف عمده‌ای مشاهده نشده است و ما به یک انحراف عمده در انتخابات ریاست‌جمهوری نرسیده‌ایم.» وی تاکید کرد: «هیچ یک از ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری تاکنون دچار انحراف یا تقلب عمده نشده‌اند، خصوصاً انتخابات اخیر که از جمله سالم‌ترین انتخابات در طول دوران گذشته بوده است.» وی خاطرنشان کرد: «به ضرس قاطع می‌توان گفت که هیچگونه تقلبی در این انتخابات شکل نگرفته‌است.»
در همین روز شورای نگهبان هیأت ویژه‌ای را برای رسیدگی به شکایات نامزدها تشکیل داد. اعضای این هیأت؛ علی‌اکبر ولایتی، غلامعلی حداد عادل، گودرز افتخار جهرمی، قربانعلی دری نجف آبادی، محمدحسین ابوترابی فرد و محمدحسن رحیمیان هستند.
در دومین نماز جمعه پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری، سید احمد خاتمی عضو هیأت رئیسهٔ مجلس خبرگان و امام جمعه موقت تهران خواستار مجازات اعدام برای رهبران تظاهرات اخیر در ایران شد. وی از قوهٔ قضائیه خواست تا به شدت علیه رهبران تظاهرات غیرقانونی ایستادگی کند و برای آن‌ها بدون هیچگونه دلسوزی حکم اعدام صادر کند.
هفتم تیر ۸۸ همزمان با سال مرگ آیت الله بهشتی، به دعوت خانواده او و سایت‌های طرفدار میرحسین موسوی، حدود ۳۰۰۰ نفر از هواداران وی در مسجد قبا تجمع کردند. دولت این مراسم را غیرقانونی اعلام کرده و نیروهای نظامی، انتظامی و لباس شخصی با حضور بسیار گسترده و استفاده از گاز اشک آور و باتون مردم را متفرق کردند. موسوی امکان حضور در این تجمع را نیافت اما با استفاده از موبایل از حاضران تشکر کرد. مهدی کروبی در این مراسم حاضر بود.
در همین روز کروبی با انتشار نامه‌ای خطاب به شورای نگهبان خواستار انتقال مسئولیت تأیید انتخابات به رهبر شد. وی بار دیگر بر ابطال انتخابات تاکید کرد. همچنین در ۷ تیر ۸۸ هشت نفر از کارمندان ایرانی سفارت بریتانیا در تهران بازداشت شدند.
در خبر دیگر مربوط به این روز نیز وزارت کشور دولت احمدی‌نژاد تهدید کرد که مجوز فعالیت سه حزب عمده منتقد دولت مجمع روحانیون مبارز، جبهه مشارکت ایران اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران را لغو خواهد کرد.
اما شاید بحث‌برانگیزترین خبر در حاشیه این روز مربوط به دستگیری فردی به نام ترانه موسوی بود. در خبرها گفته شد که نیروهای حکومت پس از تجاوز به او جسد وی را سوزانده‌اند. چندی بعد صدا و سیما با پخش مستندی صحت این ادعا را زیر سؤال برد. تا به امروز حقیقت مربوط به سرنوشت این شخص محل بحث است.
در بخش هشتم از مجموعه «پنج سال پیش در چنین روزهایی» روزهای منتهی به ۱۸ تیرماه ۸۸ را مورد کنکاش قرار خواهیم داد.