هشدار ایران به بارزانی‌ها؛ واکنش‌ تدافعی اقلیم کردستان

یحیی رحیم صفوی، مشاور نظامی خامنه‌ای، بخشی از حکومت اقلیم کردستان را به حمایت از نیروهای سیاسی مخالف جمهوری اسلامی متهم ساخت و در تهدیدی تلویحی به خانواده بارزانی‌ یادآوری کرد که مدیون ایران هستند.

فرمانده پیشین سپاه پاسداران روز دوشنبه ۱۷ آبان گفت: «بارزانی‌ها اجازه می‌دهند در شمال عراق کنسولگری سعودی‌ها به ضد انقلاب ایرانی سلاح دهد». او «بارزانی‌ها» را «مدیون» ایران دانست و آن‌ها را تهدید کرد که اگر از ایران فاصله بگیرند ضرر خواهند کرد: «کردهای عراق آریایی هستند و ریشه‌شان ایرانی است و به ایران علاقه دارند اما بدانند اگر وارد این بازی سیاسی شوند معلوم نیست دیگر ایران کمک‌شان کند.»

سخنان رحیم صفوی با واکنش مقامات حکومت اقلیم کردستان روبرو شد. سفین ذره‌ای سخنگوی حکومت اقلیم کردستان در گفت‌وگو با بخش فارسی بی‌بی‌سی لحن و اظهارت مشاور نظامی رهبر ایران را «غیرقابل قبول» و «به‌کلی بی‌اساس» خواند.

فلاح مصطفی رئیس اداره روابط خارجی اقلیم کردستان نیز به تلویزیون “روودا” گفت که این اظهارات را «رد می‌کند».

او عنوان کرد که حکومت اقلیم کردستان به «حفاظت از منافع مشترک و توسعه روابط با همسایگان پایبند است» و گفت اربیل اجازه نمی‌دهد که این منطقه به محلی برای بی‌ثبات کردن و ایجاد ناامنی علیه کردستان و تهدید کشورهای همسایه تبدیل شود.

وابستگی اقتصادی اقلیم کردستان

جمهوری اسلامی ایران پس از اعلام خودمختاری اقلیم کردستان حضور خود در این منطقه را افزایش داده است. برپایه گزارش‌های رسمی بخشی از برق مورد نیاز اقلیم کردستان از سوی ایران تامین می‌شود. همچنین این منطقه به یکی از بازارهای صادراتی برای ایران تبدیل شده است.

تا به حال گزارش دقیقی از میزان فعالیت شرکت‌های ایران در این منطقه منتشر نشده است، اما براساس دو قرارداد که در سال‌های ۸۲ و ۸۹ میان جمهوری اسلامی و حکومت اقلیم امضاء شده، ایران تامین کننده اصلی نیازهای سلمانیه در زمینه‌های مختلف از جمله پزشکی، عمرانی، آموزشی و اقتصادی است.

براساس توافقنامه دیگری، ایران به منظور تامین آب، برق و گاز اقلیم کردستان پروژه ساخت یک شهرک فنی در این منطقه را به دست گرفته است.

ایران و اربیل تابستان دو سال قبل نیز یک توافقنامه برای احداث خط لوله انتقال نفت و گاز امضاء کردند. بر اساس این توافقنامه ایران در ازای واردات نفت، برخی از فرآورده های نفتی و گاز طبیعی به اقلیم کردستان صادر می‌کند. رستم قاسمی وزیر سابق نفت و فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء تا یک‌سال قبل به عنوان نماینده تام‌الاختیار جمهوری اسلامی در حوزه اقتصادی در اقلیم کردستان به سر می‌برد.

فشار تهران بر اقلیم کردستان

وابستگی حکومت اقلیم به ایران و ترکیه با انتقاد بخشی از نیروهای سیاسی و احزاب کرد روبرو شده است. مسئولان بلندپایه اقلیم در سال‌های گذشته همواره بر این نکته تاکید کرده‌اند که مانع از اقدامات نظامی احزاب کردی علیه دولت‌های مرکزی ایران و ترکیه می‌شوند.

شاید ممانعت حکومت اقلیم از حضور نیروهای نظامی احزاب مخالف جمهوری اسلامی در مبارزه با داعش و یا سخت‌گرفتن به حزب کارگران کردستان ترکیه- PKK- را بتوان بارزترین نمونه همسویی و همراهی مسئولان اقلیم با ایران و ترکیه دانست.

پنج سال قبل هنگامی که درگیری نیروهای نظامی ایران با حزب حیات آزاد کردستان – پژاک- افزایش یافت، علی‌اکبر صالحی وزیر امورخارجه وقت ایران گفت که «با مدیریت و وساطت آقای بارزانی توانستیم موضوع پژاک را به نحو خوبی مدیریت کنیم.»

مسعود بارزانی رئیس حکومت اقلیم کردستان نیز در تهران با اعلام خبر پیمان امنیتی ایران و حکومت اقلیم کردستان، گفت: «گام‌های لازمی برای ایجاد امنیت در مرزها برداشته شده تا این مساله به شکل سابق دیگر تکرار نشود».

مقام‌های ارشد امنیتی جمهوری اسلامی و  حکومت اقلیم کردستان تابستان امسال نیز در یک دیدار مشترک بر ضرورت همکاری و توافق امنیتی تاکید کردند. پس از این دیدار، کریم سنجاری وزیر امور داخله حکومت اقلیم کردستان اعلام کرد که «به هیچ گروهی اجازه شرارت در مناطق مرزی ایران را نخواهیم داد».

این ملاقات‌ پس از آن صورت گرفت که حزب دموکرات کردستان ایران در بیانیه نوروز خود اعلام کرد که با جمهوری اسلامی وارد جنگ مسلحانه خواهد شد. نیروهای نظامی این حزب در همین راستا به چند عملیات نظامی علیه جمهوری اسلامی دست زدند. این اقدامات با واکنش نظامی شدید جمهوری اسلامی روبرو شد.

اگرچه رحیم صفوی نامی از نیروهایی که ادعا کرده  از عربستان سعودی سلاح دریافت کرده‌اند، نبرده است اما به نظر می‌رسد که منظور او حزب دموکرات کردستان ایران باشد.

جمهوری اسلامی، حزب دموکرات کردستان ایران را به «همسویی» با عربستان سعودی و اسرائیل متهم می‌کند اما مسئولان بلند پایه این حزب، اظهارات مقام‌های ایرانی را «اتهام» و «کذب» خوانده‌اند.

با این حال مصطفی هجری دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران در گفت‌وگو با روزنامه “جروزالم پست”، جمهوری اسلامی را «دشمن مشترک» این حزب و دولت اسرائیل دانست و خواستار حمایت تل‌آویو از «مبارزه علیه جمهوری اسلامی» شد.

چندی بعد انتشار تصاویر مسئولان ارشد حزب دموکرات کردستان ایران در کنسولگری عربستان سعودی از سوی رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی به عنوان یک سند همکاری میان این دو مورد استناد قرار گرفت.

پیام مثبت به تهران

سخنان تهدیدآمیز رحیم صفوی در گام نخست پاسخ رضایت‌بخشی برای تهران از سوی دو مقام حکومت اقلیم کردستان به دنبال داشته است.

سخنگو و وزیر امور خارجه اقلیم هر دو گفته‌اند: «اجازه نمی‌دهند که مرزهای ایران از داخل اقلیم تهدید شود». پیش از این نیز ناظم دباغ نماینده دولت اقلیم کردستان در تهران، عملیات مسلحانه گروه‌های کرد علیه جمهوری اسلامی را محکوم کرده و گفته بود که از این گروه‌ها خواسته شده که به عملیات مسلحانه علیه ایران پایان دهند. سخنگوی حکومت اقلیم نیز همین را تکرار کرده و گفته است که این مشکلات در «کمیته مشترک» بررسی خواهد شد.

شاید هدف جمهوری اسلامی همین بود که حالا به دست آمده است؛ نشست مشترک برای پایان دادن به فعالیت مسلحانه گروه‌های مخالف در مرزهای غربی ایران. نشستی که پیش از این برای هر دو طرف رضایت بخش بوده است. آیا این‌بار نیز چنین خواهد بود و جمهوری اسلامی و حکومت اقلیم کردستان به توافقی جدید می‌رسند؟