حنیفه، در صف اول صنف {کلاس} سوادآموزی نشسته است و با دقت به معلمش گوش می‌دهد. وقتی داخل صنف می‌شویم، فوری کتاب و کتابچه‌اش که کمی دورتر از خودش قرار دارد را جمع می‌کند.
او ۵۰ ساله است. خانه‌اش با کلاس سوادآموزی با پای پیاده تقریباً ۳۰ دقیقه فاصله دارد. صنفی که او در آن شرکت می‌کند، صبح ساعت ۹ آغاز و تا ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه قبل از ظهر ادامه دارد. در این صنف، تقریبا ۲۰ زن و دختر دیگر نیز درس‌های سوادآموزی را دنبال می‌کنند. سنین آن‌ها از ۱۷ تا ۶۰ سال است. این دوره سوادآموزی خصوصی (مؤسسه فن‌آوران میهن دوستان) در منطقه دورافتاده‌ای به‌نام «شهرک اتفاق» در ناحیه سیزدهم شهر کابل برگزار می‌شود.
حنیفه در مورد این‌که چگونه از این مرکز سوادآموزی آگاهی یافته است، می‌گوید: «همسایه‌ها گفتند که یک کورس سوادآموزی جور شده، رایگان است. من هم همان روز آمدم و در کورس ثبت‌نام کردم.»
حنیفه شش ماه است که در این مرکز درس می‌خواند.
غضنفر میهن دوست، مسئول «موسسه فن‌آوران میهن دوست» می‌گوید که این مؤسسه چهار مرکز سوادآموزی در سطح شهر کابل دارد که در بخش سوادآموزی و حرفه برای بانوان فعالیت دارند: «در این مراکز، خانم‌ها در صنف‌های سوادآموزی و خیاطی به‌طور رایگان شرکت می‌کنند.»
اکنون مؤسسه فن‌آوران میهن دوست نزدیک به ۲۰۰ شاگرد و ۱۰ معلم دارد.
حنیفه می‌گوید: «من بسیار شوق دارم درس یاد بگیرم و از همین خاطر در صف اول می‌نشینم، هر چند که خانه می‌روم گردنم زیاد درد می‌کند.»
سردار رحیمی، مسئول واحد سوادآموزی در وزارت معارف افغانستان می‌گوید: «در سال گذشته به تعداد ۴۰۴ هزار و ۴۳۷ نفر در دوره‌های سوادآموزی اشتراک داشته‌اند که ۲۱۶ هزار و ۹۶۲ نفر آن‌ها را زنان تشکیل داده و درصد اشتراک زنان در حدود ۵۴ درصد بوده است.»
سال گذشته هفت هزار و ۱۲۳ دوره سوادآموزی دولتی در افغانستان فعال بوده است. در برنامه سوادآموزی افرادی در سنین ۱۵ تا ۴۵ سال و بالاتر از آن آموزش می‌بینند. در کنار این، مراکز خصوصی آموزشی در کشور نیز صنف‌های سوادآموزی را به‌طور رایگان و یا با شهریه کم دایر می‌کنند.
به گفته آقای رحیمی دو نهاد بین‌المللی (یونسکو و آژانس همکاری های بین المللی ژاپن- جایکای جاپان)، در حدود ۱۹ سازمان مردم‌نهاد، مؤسسات داخلی و نهادهای اجتماعی با این اداره همکاری دارند.
بر اساس گزارش واحد سوادآموزی وزارت معارف افغانستان، حدود ۳۸ درصد از مردم این کشور توانایی خواندن و نوشتن دارند.
سودآموزی در ولایت هلمند
امان‌الله، معلم سوادآموزی در ولایت هلمند است. او ۴ سال است که به زندانیان در محبس این ولایت خواندن و نوشتن آموزش می‌دهد. او می‌گوید: «من آنجا به زندانیان پشتو و ریاضی درس می‌دهم. درس‌هایم، دو وقته است: هم پیش از ظهر و هم بعدازظهر. هر تایم درسی دو ساعت است.»
امان‌الله ۲۵ شاگرد دارد. او می‌گوید بعضی از کسانی که در صنف اشتراک می‌کنند بسیار علاقه دارند که خواندن و نوشتن یاد بگیرند.
کتاب‌های سوادآموزی شامل کتاب دری، پشتو و ریاضی است. به تازگی واحد سوادآموزی با همکاری یونسکو کتاب‌های جدید سوادآموزی را چاپ کرده است. به گفته مسئول بخش سوادآموزی وزارت معارف، مواد آموزشی جدید یکی از تلاش‌های پیگیر به‌منظور به‌دست آوردن اهداف انکشاف پایدار است که خواستار اطمینان از تعلیم و تربیت باکیفیت، فراگیر، عادلانه و ایجاد فرصت‌های یادگیری مادام‌العمر برای همه است.
رشد سواد در سه سال پسین در افغانستان از ۳۶ درصد به حدود ۳۸ درصد افزایش یافته است.
جمیله، هم‌صنفی {هم‌کلاسی} حنیفه است. او ۱۷ سال عمر دارد و شوق یادگیری در چشمانش برق می‌زند، اما خجالتی‌ست و به سختی جواب سوال را می‌دهد. او از طریق دوستانش که مکتب می‌روند، از دوره سوادآموزی اطلاع یافته است. جملیه همراه خانواده‌اش، چند سال قبل از بامیان به کابل آمده است. او می‌گوید: «من مکتب نرفتم، بی‌سواد بودم. اما شش ماه است که این‌جا می‌آیم. دری را خوش دارم، حالا می‌توانم نوشته کنم، بخوانم، نوشته‌های پشت بیسکویت را می‌توانم بخوانم، این‌ها مرا خوشحال می‌سازد. قبلاً قالین می‌بافتم.»
برادر جمیله که رضا نام دارد، از کودکی مدرسه می‌رفته و اکنون نیز در یکی از مدرسه‌های کابل درس می‌خواند.
سردار رحیمی، مسئول واحد سوادآموزی می‌گوید که موانع ایجاد دوره‌های سوادآموزی، پایین بودن آگاهی مردم از اهمیت سواد، چالش‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی و نبود بودجه کافی برای واحد سوادآموزی است.
حنیفه که از نظر سنی شاگرد کلان {بزرگ‌ترین شاگرد} صنف است، در پاسخ به این سوال که کدام درس برایت جالب بوده است، با خنده جواب می‌دهد: «همه درس‌ها برایم نو است، همه‌اش جالب است. قبلاً کور بودم، حالا بینا شدم. من دری را خوش دارم، ریاضی کمی به من سختی می‌کند، در این روزها تلاش می‌کنم تابلوها را در سرک بخوانم و نام قوم‌ها را همراه با شماره‌اش در تلفن خانه ثبت کنم.»
-
درباره نویسنده
حسن کریمی از اهالی شهر کابل است. او سه سال پیش از دپارتمان فرانسوی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کابل فارغ‌التحصیل شده و چندین سال است که برای بخش‌های اجتماعی و فرهنگی روزنامه‌ها، سایت‌ها و خبرگزاری‌های محلی کابل، گزارش تهیه می‌کند.
با تشکر از سایت خوبتون .لتفن اخبار درباره افغانستان بیشتر بزارید. تشکر
رضا احمدی / 26 February 2017