در جنگ یمن که از سه سال قبل تاکنون ادامه دارد، بخشی از هسته تاریخی شهر صنعا که در فهرست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده در اثر بمباران‌های ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی از بین رفته است. قدمت هسته تاریخی صنعا به قرن یازدهم میلادی (چهارم هجری) می‌رسد.
هسته تاریخی صنعا را حصاری دربرگرفته با هشت دروازه که از این دروازه‌ها فقط دروازه «باب الیمن» باقی مانده است: خانه‌هایی با هشت طبقه به شکل برج‌هایی که با خشت ساخته شده. در سال ۱۹۸۶ این بخش از شهر صنعا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و در سال ۱۹۹۵ هم بازسازی این بناها جایزه معتبر آقاخان را به دست آورد. علاوه بر این در مرکز صنعا، موزه‌ها و بازاری تاریخی هم وجود دارد که پیش از جنگ در آن زینت‌آلات و نقره و ابریشم و چرم و فرش خرید و فروش می‌شد.
سازمان یونسکو ۲ ژوئیه ۲۰۱۵ هسته تاریخی صنعا را در فهرست میراث در خطر قرار داد. آنچه که یونسکو از آن واهمه داشت، سه سال بعد اتفاق افتاده است. بخش‌هایی از هسته تاریخی صنعا کاملاً از بین رفته و در مکان‌هایی که تا پیش از این آثار تاریخی وجود داشت، اکنون فقط نخل‌هایی بر ویرانه‌ها به چشم می‌خورد.
امت الرزاق، یکی از مسئولان میراث فرهنگی یمن به خبرگزاری رویترز گفته است:
«بسیاری از بناها آسیب دیده‌اند و از آن‌ها جز اسکلتی چیزی باقی نمانده.»
هسته تاریخی صنعا به دو رنگ آجری و سفید است. خشت‌های گلی بناهای تاریخی صنعا را قاب پنجره‌هایی سفیدرنگ با تزئیناتی از گچ دربرگرفته است.
گفته می‌شود که قدمت صنعا به دو هزار سال قبل می‌رسد. در سال ۲۰۱۱ با آغاز اعتراضات در یمن که به سقوط حکومت علی عبدالله صالح، رئیس جمهور یمن انجامید، هسته تاریخی شهر صنعا هنوز آسیب ندیده بود و کلاً این بخش از یمن از تاآرامی‌های سیاسی و اجتماعی دور بود. اما با دخالت ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی در یمن از یک سو و از سوی دیگر با حمایت ایران از انصارالله یمن، جنگ ویرانگری درگرفت که اکنون بخش‌های وسیعی از میراث فرهنگی یمن و حافظه تاریخی مردم این سرزمین باستانی را از بین برده است.
یونسکو اعلام کرده است که در حال بررسی ابعاد تخریب میراث فرهنگی یمن در صنعا و در سایر شهرهای تاریخی این کشور است، اما هنوز نمی‌توان ابعاد این ویرانگری‌های فرهنگی را به درستی تخمین زد.
یونسکو گزارش داده که محله القاسمی صنعا، هسته تاریخی شهر صعده، سد مریب، آثار باستانی براقش، آثار تاریخی تعز و گورستان باستانی حضر موت در جنگ یمن به میزان زیادی تخریب شده‌اند. یونسکو همچنین اعلام کرده که موزه نمار و مسجد تاریخی صنعا نیز با خاک یکسان شده‌اند. یونسکو با انتشار بیانیه‌ای از همه طرفین درگیری خواسته است که از ویرانگری فرهنگی در یمن خودداری کنند:
«یونسکو تأکید دارد که همه طرفین درگیری در یمن می‌بایست از انهدام آثار تاریخی غیر قابل جایگزین و غارت و ویرانگری موزه‌ها در این کشور که برای هویت‌یابی فرهنگی ساکنان یمن و همچنین برای کاوش در تاریخ هنر و معماری جهان اهمیت بسیار دارد خودداری کنند.»
عبدالله احمد الکباسی، وزیر فرهنگ حوثی‌های یمن به رویترز گفته است:
«حفاظت از هسته تاریخی صنعا نه فقط وظیفه یمنی‌ها، بلکه یکی از وظایف جامعه بین‌المللی است.»
بیشتر بخوانید:
بزرگترین سازمان فرهنگی هنری جهان در برابر یک حرکت لحظه ای و احساسی چند سیاستمدار، هیچ قدرت و اعتباری ندارد و اینچنین بدبخت و بی فایده است.
خلیل / 17 August 2018