یک روز پس از جلسه پرسش از روحانی در مجلس، هیئت دولت به‌مناسبت هفته دولت به دیدار خامنه‌ای رفت. رهبر جمهوری اسلامی گفت اختلاف نظر میان مسئولان نباید رسانه‌ای شود. خامنه‌ای با این‌که اعلام کرد که دولت کارهای خوبی در زمینه رشد اقتصادی داشته، مسائل اقتصادی کشور را مهم دانست و خواهان تمرکز مسئولان بر آن شد. در مورد حفظ برجام نیز به دولت توصیه کرد که از اروپایی‌ها قطع امید کنند.

علی خامنه‌ای در دیدار با هیئت دولت ـ ۷ شهریور ۱۳۹۷
علی خامنه‌ای در دیدار با هیئت دولت ـ ۷ شهریور ۱۳۹۷

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی چهارشنبه ۷ شهریور در سه محور با مسئولان دولتی صحبت کرد: مسائل اقتصادی، اختلافات حکومتی و حفظ برجام.

او ابتدا کارنامه دولت در این یک ‌سال اخیر را مثبت خواند و گفت «کارهای خوبی در زمینه رشد اقتصادی، انرژی، افزایش صادرات غیرنفتی و کاهش واردات» انجام شده اما باید «روند افزایش صادرات و کاهش واردات با شتاب بیشتر ادامه یابد».

خامنه‌ای در ادامه سخنان خود راهکارهای کلی از این دست را برای رفع مشکلات اقتصادی تجویز کرد که با توجه به شرایط دشوار کنونی و فشار تحریم‌های آمریکا، روشن نیست که این راهکارها به چه شکل باید اجرایی شوند.

تأکید چند باره بر «اقتصاد مقاومتی با محوریت تولید داخلی»، همچنین «مدیریت اقتصادی توسط دولت»، «بهبود فضای کسب و کار»، «ایجاد ثبات و آرامش برای فعالان اقتصادی»، «جلوگیری از تعطیلی کارخانه‌ها»، «مبارزه با مفسدان»، «نظارت بر نحوه تخصیص ارز»، «استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و منابع داخلی»، «ساخت پالایشگاه و تولید و حتی صدور فرآورده‌های نفتی»، «استفاده گسترده از ظرفیت وسیع بخش خصوصی و ایجاد جاذبه برای بخش خصوصی»، «مدیریت و کنترل بانک مرکزی بر دیگر بانک‌ها»، «لزوم مهار و مدیریت نقدینگی» و «برخورد با مؤسسات مالی که برای مردم مشکل ایجاد کرده‌اند»، راهکارهایی است که رهبر جمهوری اسلامی برای حل بحران اقتصادی کشور ارائه می‌دهد.

اقتصاد ایران از آغاز سال جاری با سقوط بی‌سابقه ارزش پول کشور، خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی دچار رکود بیش‌تری شد و گرانی و تورم سیر صعودی گرفت و اعتراضات مردمی نیز بیش‌تر شد. گروهی وضعیت بد اقتصادی کشور را نتیجه تحریم‌های آمریکا می‌دانند و گروهی نتیجه مدیریت غلط و فساد گسترده مالی در بین مسئولان کشوری.

در این مدت دولت برنامه‌هایی را به‌ویژه برای مهار بحران ارز به‌اجرا گذاشته که تأثیر چندانی نداشته‌اند. از سوی دیگر با خروج آمریکا از برجام موج خروج شرکت‌های خارجی از ایران و صرف‌نظر کردن آن‌ها از فعالیت و سرمایه‌گذاری در ایران نیز آغاز شده است.

در چنین شرایطی به‌دستور رهبر جمهوری اسلامی قرار است جلسه هماهنگی رؤسای سه قوه برگزار شود. خامنه‌ای در دیدار با هیئت دولت گفت: «هدف از تشکیل این جلسه، تمرکز بر مسائل اصلی اقتصادی و هماهنگی جهت حل سریع‌تر آنها است.»

او «تولید داخل و برطرف کردن مشکلات آن» را یکی از مسائل مهمی دانست که باید جلسه هماهنگی رؤسای سه قوه بر آن تمرکز شود.

«اختلاف‌ها رسانه‌ای نشود»

علی خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان خود به جلسه روز گذشته مجلس برای پرسش از حسن روحانی اشاره کرد و آن را «جلسه بسیار خوب» توصیف کرد و با تشکر از رئیس‌جمهور و قوه مقننه که چنین جلسه‌ای را برگزار کردند، گفت: «جلسه دیروز مجلس نمایش اقتدار و ثبات جمهوری اسلامی ایران بود.»

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی روز گذشته، سه‌شنبه ۶ شهریور برای پاسخگویی به پرسش نمایندگان مجلس در مورد عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم‌های بانکی، عدم اقدام شایسته دولت درباره کاهش نرخ بیکاری، رکود اقتصادی شدید چند ساله و افزایش شتابان نرخ ارز خارجی و سقوط ارزش ریال در برابر دلار آمریکا، به مجلس رفت. در پایان این جلسه نمایندگان اعلام کردند که از پاسخ روحانی به چهار پرسش درباره قاچاق، تحریم‌های بانکی، بیکاری، رکود اقتصادی و نرخ ارز قانع نشدند و قرار شد که این پرسش‌ها به قوه قضائیه ارجاع داده شود اما مرجع تصمیم‌گیری درباره ارجاع این پرسش‌ها به قوه قضائیه مشخص نیست.

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی امروز چهارشنبه ۷ شهریور اعلام کرد که سئوال از رئیس جمهوری اسلامی به قوه قضائیه ارجاع نمی‌شود. عباسعلی کدخدایی، قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان نیز گفته است که تنها مرجع تصمیم‌گیری درباره ارجاع پرسش‌ها از رئیس جمهوری اسلامی به قوه قضائیه نمایندگان مجلس‌اند.

رهبر جمهوری اسلامی با بیان این‌که «دشمن از جلسه دیروز به‌دنبال اهداف دیگری بود»، خواهان «اتحاد و انسجام مسئولان کشور» شد و گفت: «اختلاف نظر میان مسئولان طبیعی است اما این اختلاف نظرها نباید رسانه‌ای شوند زیرا مردم را نگران و مضطرب می‌کند.»

او همچنین تأکید کرد که «میان انتظارات نمایندگان و واقعیات موجود شکافی وجود دارد که باید پر شود».

با شدت‌گرفتن اعتراض‌های مردمی به افزایش قیمت دلار، گرانی و بیکاری و بحران اقتصادی پس از خروج آمریکا از برجام و دورنمای بازگشت تحریم‌ها، در هفته‌های اخیر اختلاف‌های دولت و مجلس شورای اسلامی نیز بیش‌تر شده است.

مجلس یکشنبه ۴ شهریور به مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد رأی عدم اعتماد داد و او را برکنار کرد و ۱۷ مرداد نیز علی ربیعی، وزیر کار را استیضاح کرد. مجلس همچنین طرحی برای استیضاح محمود حجتی وزیر کشاورزی در دست بررسی دارد و طرح استیضاح محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در نشست علنی چهارشنبه ۷ شهریور مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد .

«به وعده‌های اروپا شک کنید»

علی خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان خود به مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی برای حفظ برجام پرداخت و خطاب به مسئولان دولتی گفت: «ارتباط و ادامه مذاکره با اروپا ایراد ندارد اما باید ضمن ادامه این کار از آنها درباره مسائلی نظیر برجام و یا اقتصاد قطع امید کنید.»

علی خامنه‌ای ۱۹ اردیبهشت‌ماه، فردای روزی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا خروج کشورش از برجام را اعلام کرد، نیز به مسئولان گفته بود که به کشورهای اروپایی هم اعتماد نکنید.

فرانسه، بریتانیا و آلمان، سه کشور اروپایی که توافق هسته‌ای با ایران را امضا کرده‌اند می‌خواهند از یک سو شرکت‌های اروپایی را که با ایران قراردادهای اقتصادی دارند از گزند تحریم‌های آمریکا حفظ کنند و از سوی دیگر اجازه دهند که ایران بتواند نفت خود را بفروشد.

با این حال پس از تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، لغو قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های خارجی با ایران شدت بیشتری گرفته است.

رهبر جمهوری اسلامی رفتار کشورهای اروپایی در مسائلی همچون برجام و تحریم‌های آمریکا را «نامناسب» خواند و گفت: «باید با نگاه شک‌آلود به وعده‌های آن‌ها، از روند مسائل مراقبت جدی کرد. (…)اروپایی‌ها باید از بیان و عمل مسئولان دولتی ایران بفهمند که اقدامات آن‌ها تدابیر و واکنش متناسب جمهوری اسلامی ایران را به دنبال خواهد داشت.»

او گفت: «برجام هدف نیست بلکه وسیله است و طبعاً اگر به نتیجه برسیم که با این وسیله، حفظ منافع ملی امکان‌پذیر نیست آن را کنار می‌گذاریم.»

مسئولان جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که اروپا گام‌هایی را برای حل مشکل برجام برداشته‌اند اما این گام‌ها کافی نیست.

سه کشور اروپایی همچنان از حفظ برجام دفاع می‌کنند اما معتقدند که ایران باید در کنار برجام وارد گفت‌وگو درباره برنامه موشکی خود و نقش‌اش در خاورمیانه شود تا نگرانی‌های آمریکا در این زمینه برطرف شود. مقام‌های ایرانی به‌جز مذاکره درباره یمن موارد دیگر را فعلاً نپذیرفته‌اند.

خامنه‌ای همچنین بار دیگر هرگونه مذاکره با آمریکا را رد کرد و گفت: «با مسئولان وقیح و هتاک فعلی که شمشیر را برای ایرانی‌ها از رو بسته‌اند چه مذاکره‌ای داریم. بنابراین مذاکره‌ای در هیچ سطحی با آمریکایی‌ها صورت نخواهد گرفت.»

بیشتر بخوانید: