ایران بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی از یکشنبه آینده گام دوم کاهش سطح تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک را با غنی‌سازی اورانیوم بدون محدودیت به اجرا درمی‌آورد. محمد جواد ظریف در گفت‌وگو با نیویورک تایمز با گوشه‌چشمی به دولت ترامپ می‌گوید برجام بهترین توافق ممکن است و در پاسخ به منتقدان ولایتمدار خود در داخل می‌گوید با چشم باز در مورد آنچه که ممکن بود و نبود، مذاکره شد: «ما چیزی را نادیده نگرفتیم.»
گفت‌وگوی نیویورک تایمز با وزیر خارجه ایران که از طریق تبادل ایمیل انجام شده، بعد از ظهر پنجشنبه ۱۴ تیر منتشر شد و در طی چند ساعت در رسانه‌ها و خبرگزاری‌های نزدیک به دولت نیز بازتاب گسترده پیدا کرد. مهلت ۶۰ روزه شورای عالی امنیت ملی ایران به اتحادیه اروپا یکشنبه آینده به پایان می‌رسد و با این‌حال نخستین تراکنش مالی اروپا از طریق اینستکس هنوز انجام نشده است. حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ۱۴ تیر اعلام کرد که ایران تعهد غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۳,۶۷ را کنار می‌گذارد و از ۱۶ تیر به هر میزانی که مایل باشد، غنی‌سازی اورانیوم را در تأسیسات هسته‌ای خود انجام می‌دهد. این اقدام بر اساس پاراگراف ۳۶ توافق هسته‌ای انجام می‌شود. ظریف در پاسخ به مخالفان برجام گفت:
«مهم است که توجه داشته باشید، بر خلاف اعتراض‌های عمومی مخالفان برجام از هر دو طرف، برنامه جامع اقدام مشترک بر اساس اعتماد ایجاد نشده است. در واقع بر اساس عدم اعتماد صریح متقابل بود. به همین دلیل هم [متن توافق] خیلی طولانی و دقیق است. پاراگراف ۳۶ برجام یک نمونه واضح است که ما در این توافق با آگاهی به اینکه نمی‌توانیم به تعهدات غرب اعتماد کنیم، مذاکره کرده‌ایم.»
۱۹ اردیبهشت سال گذشته، یک روز بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی تلویحاً ظریف را متهم کرد که از آمریکا رودست خورده است:
«از روز اول بارها گفتم به آمریکا اعتماد نکنید. گفتم اگر می‌خواهید قرارداد ببندید، تضمین لازم را بگیرید و بعد ببندید.»
۲۲ مرداد سال گذشته علی خامنه‌ای برای نخستین بار اعلام کرد برجام اشتباه بوده و او نیز در این اشتباه سهیم است اما مسئولان هم از خطوط قرمزی که او تعیین کرده بوده عبور کرده‌اند:
«برجام نمونه‌ی واضح مسئله [مذاکره با آمریکا] بود، تازه بنده خیلی سخت‌گیری می‌کردم. البته خطوط قرمزی هم که مشخص کردیم رعایت نشد.»
وزیر خارجه ایران در گفت‌وگو با نیویورک تایمز درباره چشم‌انداز بقای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت:
«تا زمانی که طرف‌های باقی مانده به تعهداتشان عمل کنند، ما به تعهداتمان پایبند می‌مانیم. بقا یا فروپاشی برجام به توانایی و تمایل همه طرف‌ها برای سرمایه‌گذاری در تعهداتشان بستگی دارد. به طور خلاصه، یک توافق چند جانبه نمی‌تواند یک طرفه اجرا شود.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنانی که بعد از خروج آمریکا از برجام ایراد کرد، گفته بود:
« گفته می‌شود با سه کشور اروپایی ادامه می‌دهیم. من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. به این‌ها هم اعتماد نکنید.»
احتمال دارد وزارت خزانه‌داری آمریکا محمد جواد ظریف را تحت تحریم قرار دهد. در این صورت فعالیت‌های دیپلماتیک ظریف نیازمند مجوز دولت ترامپ خواهد بود. وال‌استریت‌ژورنال گزارش داد دولت‌های اروپایی در تلاش بودند از دولت آمریکا اطلاعات بیشتری درباره تحریم‌ها علیه ظریف کسب کنند. مقام‌های دولت‌های خارجی به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند امیدوارند تحریم‌ها علیه ظریف «جزئی» باشد و توانایی او برای گفت‌وگوهای دیپلماتیک با غرب را محدود نکند.
وزیر خارجه ایران، بدون در نظر داشتن منفعت مخالفان ولایتمدار خود در داخل از تحریم احتمالی او و لذا توقف مذاکرات، در مصاحبه با نیویورک‌تایمز گفت:
«تنها تأثیر-و احتمالاً تنها هدفِ- قرار دادن من در فهرست تحریم محدود کردن توانایی من برای برقراری ارتباط است و شک دارم که این کمکی به کسی بکند.»
ظریف در پایان این گفت‌وگو می‌گوید ایران کل زندگی و تنها تعهد اوست. پاسخ او به منتقدان داخلی که ادعا کرده‌اند ظریف صاحب املاکی در نیویورک است و اصولاً بیش از آنکه دلبسته ایران باشد، دل در گروی زندگی در نیویورک دارد.
بیشتر بخوانید:
آقای ظریف حیا رو خوردی آبرو رو قی کردی! مردک اون آبکش چی مونده که تو دیده باشی توش او نوقت می گی چیزی رو نادیده نگرفتیم. تو خائنی به ملتت به کشورت و به قانون اساسیت.
مسعود / 05 July 2019