علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد بازسازی راکتور هسته‌ای اراک از مرحله طراحی‌ها عبور کرده و وارد «مرحله بعدی» شده است. صالحی همچنین از آمادگی سازمان انرژی اتمی برای اجرای گام سوم کاهش تعهدات به برجام خبر داد.
براساس گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی سه‌شنبه ۲۲ مرداد از گذر از مرحله طراحی در روند بازطراحی راکتور هسته‌ای اراک خبر داد. صالحی در این زمینه گفت:
«فعالیت‌ها و همکاری‌های ما با اتحادیه اروپا، چین و روسیه در حال انجام است. برخی قدم‌های بلند در رابطه با اراک برداشته شده که البته ضرورت اعلام جزئیاتش نیست اما باید بگویم که به مرحله ساخت تجهیزات راکتور بازطراحی شده رسیده‌ایم؛ یعنی ما از مرحله طراحی‌ها عبور کرده‌ایم و وارد مرحله بعد شدیم و کار به خوبی پیش می‌رود».
بر اساس توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی در ژوئیه ۲۰۱۵، راکتور آب سنگین اراک باید به گونه‌ای بازطراحی شود که نتواند در سطح تسلیحاتی پلوتونیوم تولید کند. ایران همچنین در برجام پذیرفت که راکتور اراک را تبدیل به یک راکتور آب سبک کند که از سوخت اتمی با غنای حداکثر ۳,۶۷ درصد استفاده خواهد کرد. در این راستا «بخش مرکزی» (کالاندریا) راکتور اراک نیز خارج و حفره‌های آن با سیمان پُر شد.
پیشتر بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اولویت جمهوری اسلامی را بازطراحی راکتور اراک دانست، اما تهدید کرد در صورتی که اقدامات شرکای برجام و کارگروه بازطراحی راکتور کند شود، ایران ممکن است به سراغ راکتور قدیمی برود. کمالوندی دوشنبه ۲۱ مرداد نیز از افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران خبر داد و گفت ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم به ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران اضافه شده و اکنون ایران ۳۶۰ تا ۳۷۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد.
جزئیات تغییر کاربری سایت فردو
سایت فردو یکی دیگر از تاسیسات هسته‌ای مورد بحث در توافق هسته‌ای برجام است.
علی‌اکبر صالحی سه‌شنبه همزمان با شروع احداث «مرکز تحقیقات ملی جداسازی و توسعه کاربرد ایزتوپ‌های پایدار» در این سایت، اخبار مبنی بر تعطیلی سایت فردو را رد کرد و گفت:
«سایت فردو یکی از سایت‌های بسیار فعال ما است و همکاری‌های مختلف ایران در رابطه با این سایت در چارچوب برجام با کشورهای مختلف از جمله با اروپا و روسیه در حال انجام است و نیازهای زیرساختی علمی و فنی صنعت هسته‌ای و صنایع دیگر را فراهم می‌کند».
بنابر اعلام صالحی ایران اکنون در سایت فردو به قابلیت تولید ایزتوپ پایدار از طریق تبادل شیمیایی، نفوذ حرارتی، تقطیر غشایی و تقطیر تدریجی دست پیدا کرده است. پیشتر تولید ایزوتوپ‌های پایدار تنها از طریق سانتریفیوژها انجام می‌شدند.
ایزوتوپ‌های پایدار در صنایع غذایی و کشاورزی، ردیابی و اندازه‌گیری حوزه آب‌های زیرزمینی و در پزشکی برای تشخیص و درمان برخی بیماری‌ها و همچنین در ردیابی‌های صنعتی کاربرد دارند. ساخت این مرکز براساس توافق برجام انجام شده که بر اساس آن مقرر شده بود که تأسیسات فردو با تغییر کابری باقی بماند. همچنین براساس برجام تولید اورانیوم غنی‌شده باید در فردو متوقف شده و این سایت به یک مرکز فن‌آوری، فیزیکی و هسته‌ای تبدیل شود.
صالحی نیز مانند کمالوندی توقف تولید اورانیوم غنی‌شده در فردو را دائمی ندانست و به صورت ضمنی تهدید کرد:
« در سایت فردو ۱۰۴۴ سانتریفیوژ قرار دارد که در خلا می‌چرخند و اگر روزی اراده شود غنی سازی هم می‌کند و کافی است به آنها خوراک دهیم».
به گفته صالحی سایر فعالیت سایر تاسیسات هسته‌ای ایران، در نیروگاه دو و سه بوشهر، نظنز و اصفهان نیز همچنان در حال انجام است.
گام سوم کاهش تعهدات ایران به برجام
در خرداد ماه سال جاری جمهوری اسلامی در واکنش به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های سنگین علیه ایران اولین گام کاهش تعهدات برجامی را انجام داد و افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم به ۳,۶۷ درصد را آغاز کرد.
تهران در گام دوم و در اواسط تیر ماه اعلام کرد غنی‌سازی تا سطح پنج درصد را آغاز می‌کند و به کشورهای اروپایی دو ماه فرصت دارد تا به تعهداتشان در قبال ایران عمل کنند. ایران خواستار تضمین کشورهای اروپایی و سایر امضاکنندگان برجام برای فروش نفت است.
محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی و حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران پیشتر بدون طرح جزئیات، از قصد ایران برای برداشتن گام سوم خبر دادند. رئیس سازمان انرژی اتمی نیز مانند ظریف و روحانی از اشاره به جزئیات گام سوم ایران خودداری کرد:
«در این رابطه بنده تصمیم گیر نیستم و گام‌ها و سیاست‌ها توسط هیئت نظارت بر برجام تصمیم گرفته می‌شود و با نظر رهبری اخذ می‌شود. از این رو بنده در شرایط و جایگاهی نیستم درباره جزئیات این گام صحبت کنم اما به عنوان مجری دستورات مسوولان خاطر نشان می‌کنم تمام امکانات ممکن را در اختیار داریم تا دستورات انجام شود اما تاکنون دستوری برای ما صادر نشده است. هر تصمیمی مسوولان نظام اتخاذ کنند سازمان آمادگی اجرای آن را دارد اما نمی‌توانم وارد گمانه زنی درباره جزئیات گام سوم شوم».
چشم‌انداز لغو تحریم تسلیحاتی تا ۱۵ ماه آینده بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک ممکن است اجرای گام سوم و خروج ایران از برجام را به تعویق بیندازد. در همان حال گام سوم، تنها ابزار ایران برای اعمال فشار بر اتحادیه اروپا برای مبادلات بانکی و نفتی و تأمین منافع اقتصادی ایران در برجام است.
بیشتر بخوانید: