هفتادویکمین دوره نمایشگاه کتاب فرانکفورت سه‌شنبه ۲۳مهر افتتاح شد و تا شنبه ۲۷ مهر ادامه یافت. در این دوره از نمایشگاه کتاب فرانکفورت ۷۴۵۰ ناشر از یکصد کشور جهان از جمله از ایران حضور داشتند. در غرفه به اصطلاح ملی ایران ۲۰ ناشر، دو آژانس ادبی، شش تشکل صنفی نشر به همراه رایزنی فرهنگی ایران در برلین، سفارت جمهوری اسلامی ایران در بوداپست و شورای شهر یزد حضور داشتند و ۱۴۹۴ عنوان کتاب در زمینه‌های ایران‌شناسی، ادبیات داستانی معاصر و کلاسیک، هنر، اسلام‌شناسی، کودک و نوجوان، دانشگاهی، انقلاب اسلامی، دین و دفاع مقدس (ستایش از جنگ ایران و عراق) عرضه کردند. نروژ مهمان ویژه نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال ۲۰۱۹ بود. فاطمه اختصاری، شاعر سرشناس ایرانی که در تبعید به سر می‌برد، از غرفه ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت دیدن کرده است. یادداشت او را می‌خوانید:
نمایشگاه کتاب فرانکفورت آلمان، موقعیتی است که سایر کشورها نیز در غرفه‌ای که در اختیارشان گذاشته می‌شود، به معرفی ناشران و نویسندگان کشورشان بپردازند.
علاوه بر این، غرفه می‌تواند محیطی باشد برای ارائه‌ی کتاب‌هایی به زبان مادری، به علاقه‌مندانی که خارج از کشورشان زندگی‌می‌کنند.
مهاجران و تبعیدشدگانی که کتابخانه‌شان را در کشورشان جا گذاشته‌اند، نسل دوم مهاجران که می‌خواهند با ادبیات موطن اصلی و زبان مادری‌شان آشنا باشند و خارجی‌هایی که در حال یادگیری زبان و ادبیات آن کشور هستند، مخاطبان اصلی غرفه‌های ناشران بین‌المللی نمایشگاه کتاب هستند. در نتیجه انتظار می‌رود در غرفه‌های بخش بین‌المللی نمایشگاه، دو گروه کتاب عرضه شود. اول کتاب نویسندگان سرشناسی که صدای جهانی دارند یا می‌توانند داشته باشند. مثلا در غرفه‌ی ایران انتظار می‌رود کتاب شاعران و نویسندگانی مثل رضا براهنی، فروغ فرخزاد، غلامحسین ساعدی و… و ترجمه‌ی کتاب‌هایشان (حدّاقل) به زبان انگلیسی موجود باشد و دوم منتخبی از کتاب‌های تازه‌ی نشرهاست که مخاطب آنها نیز بیشتر کتاب‌خوان‌هایی هستند که در خارج از کشور خود زندگی می‌کنند.
در مثال غرفه‌ی ایران، می‌شود انتظار داشت که منتخبی از کتاب‌های تازه‌ی نشرهای سرشناسی مثل نی، اختران، چشمه، مرکز، نگاه، ثالث و… حضور داشته باشند.
در کنار این دو گروه، کتاب‌های ایران‌شناسی که بیشتر بر جنبه‌های توریستی و ایران‌گردی تکیه دارند و نیز کتاب‌های کودکان که برای یادگیری زبان در نسل دوم و سوم مهاجران می‌توانند موثر باشند باید حضور پررنگی در غرفه‌ی ایران داشته باشند.
در بازدیدم از غرفه‌ی ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت، می‌توانم به جرات بگویم که تنها این دو گروه کتاب حضور داشتند، یعنی کتاب‌های ایران‌شناسی برای توریست‌ها و کتاب‌های کودکان.
سایر بخش‌های غرفه با کتاب‌های نشرهای گمنام و نویسندگان گمنام‌تر پر شده بود. کتاب‌ها عمدتا تم مذهبی و جنگی داشتند و عمدتا نمایشگر تفکر سیاسی وابسته به حکومت بودند. تفاسیر قرآن، خاطرات شهدا و جانبازان، گزیده‌ی سخنان رهبر جمهوری اسلامی و عناوینی نزدیک به کتاب‌های درسی تاریخ و جغرافی، عمده‌ی کتاب‌های غرفه‌ی ایران بودند!
مسئولین غرفه‌ی ایران حتی علاقه‌ای نداشته‌اند که در حد چند عکس، نویسندگان سرشناس ایرانی را به دنیا معرفی کنند. جمالزاده، چوبک، هدایت، ساعدی، آل‌احمد، دانشور، فرخزاد، بهبهانی، براهنی، گلستان، معروفی، اخوان، شاملو و ده‌ها نویسنده‌ی دیگر، که بعضی کتاب‌هایشان همچنان در ایران منتشر می‌شود و حداقل هنوز در لیست سیاه نیستند، نام و آثارشان نادیده گرفته شده است.
همچنین شاعران کلاسیکی که ترجمه‌ی آثارشان به زبان‌های دیگر موجود است مثل مولانا، حافظ، سعدی و… فضایی در این غرفه به خود اختصاص نداده بودند. چند عنوانی هم که در غرفه وجود داشتند (و شاهنامه‌ی فردوسی نیز جزو آنها بود)، بسیار مهجور مانده بودند.
در کل متاسفانه باید بگویم چیزی که در غرفه‌ی ایران به مخاطب ارائه می‌شد، نقطه‌ای کوچک و نه‌چندان جدی از ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی بود.
بیشتر بخوانید: