محمدجواد ظریف پس از دیدار با سرگئی لاوروف اعلام کرد که اروپا به همان تعهدات نخستین خود در برجام هم عمل نکرده است. او با اشاره ضمنی به طرح «مکانیسم ماشه» از سوی اروپا در مقابل کاهش تعهدات برجامی ایران گفت ‎ اتحادیه اروپا اگر خیال می‌کند که می‌تواند از مسیرهایی که برجام تعیین کرده برای مقابله با نقض برجام، علیه ایران استفاده کند دچار اشتباه بزرگی شده است‎.

دوشنبه ۹ دی: نشست خبری مشترک ظریف و لاوروف در مسکو

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران که شب گذشته، یکشنبه ۸ دی در رأس هیئتی به‌منظور رایزنی با سرگئی لاوروف همتای روس خود وارد مسکو شد، امروز دوشنبه ۹ دی پس از دیدار و گفت‌وگو با لاوروف در نشست خبری مشترک به رویکرد کشورهای اروپایی نسبت به برجام انتقاد کرد و گفت:

«موضع کشورهای اروپایی درباره برجام گرچه از نظر سیاسی عموماً حمایت کردند، ولی از نظر عملی اقدامی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا و اجرای تعهدات خودشان نکردند. (…) ما نمی‌پذیریم یک توافق فقط یک طرفه اجرا شود و فقط ایران، روسیه و چین توافق را اجرا کنند. توافق باید توسط تمام طرف‌ها اجرا شود، متأسفانه آمریکایی‌ها رسماً از توافق خارج شدند و اروپایی‌ها بسیاری از تعهداتشان را در چارچوب برجام و بسیاری از تعهداتی که بعد از خروج آمریکا دادند، رد کردند و تعهداتی که اروپایی‌ها اجرا نکردند فقط تعهداتی نیست که بعد از خروج آمریکا پذیرفتند بلکه تعهداتی است که در قالب برجام پذیرفتند و به تعهداتشان پایبند نبودند.»

جمهوری اسلامی تاکنون تعهدات برجامی خود را از ۱۸ اردیبهشت‌ماه گذشته در چهار گام کاهش داده است. براین اساس، تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژها و سانتریفیوژهای جدید آغاز شده، سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران به ۴,۵ درصد رسیده و میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران نیز تا تاریخ ۱۲ آبان / ۳ نوامبر ۳۷۲,۳ کیلوگرم اعلام شده است. ایران برای دستیابی به بمب اتم به ۱۰۵۰ کیلوگرم اورانیوم نیاز دارد.

خبرگزاری رویترز ۲۹ آذر / ۲۰ دسامبر همزمان با سفر حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران به ژاپن به نقل از شش دیپلمات اروپایی گزارش داد که سه قدرت اروپایی، بریتانیا، آلمان و فرانسه تصمیم گرفته‌اند که در پاسخ به کاهش تعهدات ایران در برجام، «مکانیسم ماشه» را فعال کنند اما در تناسب با اقدامات آتی ایران و به‌طور تدریجی، بدون آنکه پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند.

در بند ۳۷ برجام موسوم به «مکانیسم بازگشت خودکار» یا «مکانیسم ماشه» پیش‌بینی شده است که در صورت نقض توافق هسته‌ای توسط ایران، «مکانیسم ماشه» می‌تواند به جریان افتاده و تحریم‌های بین‌المللی پیش از توافق علیه جمهوری اسلامی مجدداً احیا شوند.ظریف در مسکو گفت:

«اقداماتی که ایران در ۹ ماه گذشته انجام داده در اجرای این مفاد برجام بوده و هیچکس نمی‌تواند در برابر این اقدامات، اقدامی کند. (…) اتحادیه اروپا اگر خیال می‌کند که می‌تواند از مسیرهایی که برجام تعیین کرده برای مقابله با نقض برجام، علیه ایران استفاده کند دچار یک اشتباه بزرگ شده است، به خاطر اینکه باید از این مسیرها اول علیه نقض آمریکا استفاده کند و بعد علیه نقض‌های اروپا استفاده کند و بعد از آن نیازی نیست به ایران بپردازد چون در آن صورت ایران به اجرای کامل برجام برمی‌گردد و این نکته‌ای است که ما و روسیه بر آن اتفاق نظر داریم و همکاری می‌کنیم.»

سرگئی لاوروف نیز در جریان دیدار با ظریف گفت:

«تمام شرایط برای حفظ برجام در خود آن بیان شده است.»

لاوروف با اشاره به خروج آمریکا از برجام، فروپاشی این توافق را مملو از پیامدهای ناگوار برای منطقه دانست و افزود:

«ما اطمینان داریم اگر چنین خط مشی‌ای که از سوی واشنگتن با نادیده گرفتن تصمیمات شورای امنیت اتخاذ و به همه کشورهای جهان تحمیل شده است، همچنان ادامه یابد، می‌تواند منجر به پیامدهای منفی جدی برای کل منطقه و برای روابط بین‌الملل به‌طور کلی شود.»

وزیر خارجه ایران همچنین با اشاره به حملات هوایی آمریکا به پایگاه‌های حشد الشعبی در عراق و سوریه با بیان این‌که «آمریکا هزاران مایل دورتر از مرزهای خود مردم را به اسم دفاع از خود به خاک و خون می‌کشد»، گفت: «اقدام اخیر آمریکا در بغداد تنها نمونه‌ای از رفتارهای این‌چنینی آمریکا در منطقه است».

وزارت دفاع آمریکا یکشنبه ۸ دی / ۲۹ دسامبر با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که برای دفاع از خود و در پاسخ به «حملات مکرر به پایگاه‌های میزبان نیروهای ائتلاف» در عراق، «سه منطقه شبه‌نظامیان شیعه نزدیک به ایران» را هدف قرار داده است. در این بمباران‌ها دست‌کم ۲۵ نفر از شبه‌نظامیان از جمله ابوعلی الخزعلی فرمانده تیپ ۴۵ حشد الشعبی کشته و ۵۰ نفر مجروح شدند.

بیشتر بخوانید: