روز دوشنبه ششم ژانویه/ ۱۶ دی مراسم تشییع قاسم سلیمانی در تهران با حضور سران قوا و مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی برگزار شد. قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس (شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) بامداد جمعه سوم ژانویه / ۱۳ دی در حمله هوایی ایالات متحده در نزدیکی فرودگاه بغداد، پایتخت عراق کشته شد. تنش میان ایران و آمریکا در یک سال اخیر دائماً تشدید شده بود اما از جمعه، تنش‌ها و خصومت چهل ساله میان دو کشور وارد مرحله جدی‌تری شده است.
در ادامه، چکیده سرمقاله چاینا دیلی، روزنامه انگلیسی حزب کمونیست چین و مقالاتی از آسیا تایمز، هندوستان تایمز و روزنامه اسرائیلی هاآرتص را درباره پیامدهای کشته شدن فرمانده سپاه قدس مرور خواهیم کرد.
درحالیکه سرمقاله چاینا دیلی از لزوم گفتوگو برای کاهش تنش‌ها نوشته است، آسیا تایمز بروز یک جنگ تمام عیار را بسیار نامحتمل می‌داند، هندوستان تایمز از عواقب گسترده آن ابراز نگرانی کرده و هاآرتص کشته شدن سلیمانی را به ضرر منافع آمریکا و به نفع ایران ارزیابی کرده است.
▪️ کشتن سلیمانی بعید است که منجر به تشدید جدی اوضاع شود ــ مایکل کیسیک
آسیا تایمز، رسانه‌ای خبری و مستقر در هنگ‌کنگ، از رسانه‌های مطرح شرق آسیا است و به توصیف نیویورک تایمز یکی از مهمترین شریات (انگلیسی‌زبان) منطقه است که مسایل آسیا را پوشش می‌دهد.
در مقاله آسیا تایمز به قلم مایکل کیسیک، استاد علوم سیاسی و کارشناس سیاست هسته‌ای در حوزه آسیا در مورد دور تازه تنش‌ها در منطقه آمده است:
«تقریباً با اطمینان می‌توان گفت که پاسخ ایران ضربه زدن به آمریکا به اشکال مختلف خواهد بود. پاسخ ایران احتمالا یک یا چند گزینه از میان مجموعه گسترده ای از اقدامات حملات تروریستی شبه نظامیان گرفته تا حملات سایبری و اقتصادی خواهد بود. اما اگر پاسخ غیر مترقبه‌ای از سوی پرزیدنت ترامپ را شاهد نباشیم، سخن گفتن از تشدید غیرکنترل‌شده اوضاع احتمالا سخنی اغراق‌آمیز است.»
مایکل کیسیک در مقاله خود چند سوال را مطرح می‌کند از جمله اینکه هدف آمریکا از این حمله چه بوده است؟
دو پاسخ احتمالی مطرح است. اول آنکه آمریکا به‌سادگی فرصتی برای کشتن دشمن دیرینه خود یافته و از این فرصت بلافاصله بهره برده است. هرچند که یافتن چنین فرصتی در تصمیم‌گیری برای کشتن سلیمانی تاثیر داشته اما بعید است که این تنها دلیل یا دلیل اصلی باشد. با توجه به تمایلی که او اخیرا به عرض اندام در صف مقدم نشان می‌داد، احتمالا آمریکا پیش از این نیز فرصتی برای حذف سلیمانی داشته است.
مایکل کیسیک با اشاره به وقایعی که به کشتن سلیمانی منتهی شد، می‌نویسد احتمال دارد این حمله با هدف متعادل کردن ایران یا بازداشتن ایران از رفتارهایش باشد. بنابر این برای اینکه بدانیم آیا این سیاست خوبی بوده، باید اول بپرسیم که آیا کشتن سلیمانی به اعتدال در رفتار ایرانی‌ها خواهد انجامید؟
چند دلیل وجود دارد که فکر کنیم ایران احتمالا دست از رفتارهای خصمانه بین المللی‌اش برنخواهد داشت. اول آنکه در حوزه داخلی همیشه کسی که به نفع آشتی با آمریکا استدلال می‌کرد، فردی ضعیف تلقی می‌شد و اکنون پس از این حمله ضعیف‌تر هم به حساب خواهد آمد.
دوم، از نظر بین‌المللی پای شهرت و آبروی ایران در میان است. اگر پاسخش به اندازه کافی نیرومند نباشد این طور استدلال می‌شود که ممکن است حمله‌های بیشتری در راه باشد. ایران نه تنها به آمریکا بلکه باید به اسرائیل و دیگران نیز نشان دهد که زور را با زور پاسخ می‌دهد.
سئوال دیگر این است که ایران چطور پاسخ خواهد داد. این پاسخ احتمالا به تشدید اوضاع خواهد انجامید اما روشن نیست تا چه اندازه.
سئوال حتی مهم‌تر این است که اگر ایران قصد تشدید اوضاع را داشه باشد پاسخ آمریکا چه خواهد بود.
اما پاسخی شدید از سوی آمریکا ممکن است منجر به خشونت‌های غیر قابل کنترل شود.
نویسنده در ادامه به مواضع ترامپ اشاره می‌کند؛ از جمله آنکه ترامپ همیشه جنگ را زیانبخش می‌دانسته ونتیجه می‌گیرد که ترامپ بر خلاف نظر برخی از منتقدانش چندان هم مایل به تشدید اوضاع نیست.
به طور خلاصه، درگیری میان آمریکا و ایران در آینده افزایش خواهد یافت، اما به احتمال زیاد به جنگی تمام عیار نخواهد انجامید.
در پایان مایکل کیسیک این سوال نهایی را طرح می‌کند که از افزایش درگیری میان ایران و آمریکا چه کسی و یا چه کسانی نفع خواهند برد. پاسخ نویسنده مقاله این است: افزاطیون در اسرائیل از جمله نتانیاهو به دلایل داخلی و همچنین چین که بدنبال تغییر تمرکز آمریکا است.
▪️ چاینا دیلی: لزوم گفتوگو برای کاهش تنش‌ها پس از کشته شدن ژنرال ایرانی
چاینا دیلی، روزنامه انگلیسی‌زبان حزب کمونیست حاکم بر چین در سرمقاله‌اش از لزوم گفتوگو برای کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا خبر داده است.
به دنبال تهدید روز سه‌شنبه پرزیدنت ترامپ مبنی بر اینکه ایران «بهایی بسیار سنگین» به خاطر حمله شبه نظامیان مورد حمایت تهران به سفارت آمریکا در بغداد خواهد پرداخت، یک پهپاد آمریکایی در یک حمله قاسم سلیمانی، ژنرال ایرانی را در نزدیکی فرودگاه بغداد کشت.
چاینا دیلی در ادامه به شرح سایر تحولات روزهای اخیر پرداخته و می‌نویسد:
رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفته است که مساله از نظر آنها حل شده است؛ گویی که این رویارویی دیرینه میان دوکشور می‌تواند به این گونه ساده و خام حل شود و اینکه هیچ عواقبی نیز نخواهد داشت. اما تظاهرات در ده‌ها شهر در آمریکا، و همچنین ایران و عراق ترس و چشم‌انداز زشت عواقبی را که در پیش رو است، به تصویر کشیده است.
وزیر خارجه چین سوءاستفاده از قدرت در روابط بین‌المللی را محکوم کرده و گفته است ماجراجویی‌های نظامی غیر قابل قبول است. وزیر امورخارجه ایران در مکالمه تلفنی با همتای چینی از پکن خواسته تا به ممانعت از بالاگرفتن تنش‌ها در منطقه کمک کند.
هرچند در شرایط فعلی این خویشتنداری قابل توجه است، اما امکان ندارد که ایران سر‌بزیر و مطیع آنچه را که برایش پیش آمده به فراموشی سپارد.
▪️ مرگ سلیمانی چه معنایی برای ایران، غرب آسیا و جهان دارد ــ کبیر تانیا
کبیر تانیا، نویسنده و پژوهشگر بنیاد تحقیقات ناظر در دهلی نو در زمینه روابط هند و کشورهای آسیایی، در هندوستان تایمز در مقاله‌ای تحلیلی می‌نویس آمریکا با کشتن سلیمانی وارد عرصه‌ای ناشناخته شده و ایران را نباید دست‌کم گرفت.
کشتن سلیمانی احتمال افزایش درگیری مستقیم مسلحانه در منطقه میان آمریکا و منافعش با تهران را بیش از پیش افزایش داده است. این ترور ممکن است به اتحاد و نزدیکی جناح‌های سیاسی داخل ایران بینجامد، همانطور که می‌بینیم میانه‌روها و محافظه‌کاران هر دو حمله آمریکا را محکوم کردند.
برنامه‌ای که سلیمانی برای گسترش قدرت ایران در منطقه پیش می‌برد، در حقیقت تقویت شد. او درحالی شهید آرمان‌های ایرانیان شد که شیعه با تهدید جدی از سوی ریاض و اورشلیم مواجه است.
تهران به صورت علنی گفته است که در پی انتقام مرگ ژنرال است. منظور واشنگتن هر چه بوده، برای ایران این قضیه به شکل اعلان جنگ مستقیم آمریکا در آمده است. برای آمریکا که در آن دولت ترامپ اکنون با جریان استیضاح از سوی دموکرات‌ها مواجه است، مساله سلیمانی ممکن است در انتخابات سال آینده ریاست جمهوری امتیازی برای ترامپ به حساب آید.
هندوستان تایمز در پایان می‌نویسد، هر گونه تشدید عمده اوضاع در پی کشتن سلیمانی تبعات جهانی خواهد داشت و بر روی بهای نفت خام، آبراه تجاری خلیج فارس و امنیت منطقه و اقتصاد تاثیر می‌گذارد.
▪️ ترور سلیمانی: به نفع ایران، به ضرر آمریکا ــ دنیل شاپیرو
دنیل شاپیرو در مقاله ای با عنوان «حمله ناگهانی ترامپ به سلیمانی به منافع آمریکا لطمه می زند و به نفع ایران است»، به مساله تبعات کشته شدن سلیمانی پرداخته است.
دنیل شاپیرو که اکنون کارشناس مدعو در انستیتو مطالعات امنیت ملی تل آویو است، بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ به عنوان سفیر آمریکا در اسرائیل خدمت کرده بود.
به باور او، تصمیم ناگهانی ترامپ برای هدف قرار دادن قاسم سلیمانی – که سزاوار آن بود- باری است بر شانه اسرائیل و ضربه دیگری بر استراتژی آمریکا در عراق و سوریه، و حتی خاورمیانه.
شاپیرو در ادامه مقاله سناریوهای محتمل را مطرح کرده و از جمله به این احتمال که ممکن است ایران از درگیری مستقیم با آمریکا اجتناب کند، اشاره کرده است. در این سناریو ایران در جاهای دیگر اوضاع را تشدید می‌کند و متحدان و شرکای آمریکا باید خود با عواقب آن کنار آیند.
در مورد اسرائیل یک سناریو می‌تواند حملاتی به تاسیسات اسرائیلی یا شهروندان در خارج از مرزهای کشور باشد.
اما ایران فرصتی دیگر را نیز در دست دارد و آن بهره بردن از خواسته همیشگی ترامپ برای خروج از خاورمیانه است.
شاپیرو در پایان نتیجه می‌گیرد که هرکدام از این سناریوها به نفوذ قابل توجه ایران در عراق و سوریه می‌انجامد و به دشواری بتوان نتیجه مثبتی در جهت منافع آمریکا و متحدانش را از آن متصور شد.
در همین زمینه:
بازتاب تنش‌های خلیج فارس در رسانه‌های جهان:
- ایران و رقیبان منطقه‌ای: آیا دیپلماسی تنش‌ها را فروخواهد نشاند؟
- تنش میان ایران، آمریکا و عربستان: وضعیت در تهران و چشم‌انداز کاهش بحران
- جمهوری اسلامی و سیاست دفاع رو به جلو
- تعلل استراتژیک ایران و آمریکا: برای مذاکره یا برای جنگ؟