در همایش سراسری فارسی زبانان در بریتانیا، که در تاریخ ۲۱ فوریه به مناسبت روز جهانی زبان مادری برگزار شد، دو تن از فعالان فرهنگی و اجتماعی افغانستانی و تاجیکستانی با جایزه «قند پارسی» تقدیر شدند: داریوش رجبیان و پرتو نادری.

«زمانه» درباره این جایزه و سابقه‌اش با داریوش رجبیان، روزنامه‌نگار تاجیک مقیم لندن گفت‌و‌گو کرد. به گفت‌وگو با آقای رجبیان درباره ارزیابی‌هایش از دریافت این جایزه می‌توانید در ادامه گوش دهید:

داریوش رجبیان، روزنامه‌نگار تاجیک مقیم لندن به خاطر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی که در عرصه زبان پارسی در آسیای میانه انجام داده است با جایزه «قند پارسی» بنیاد زبان فارسی تقدیر شد. داریوش رجبیان در گفت‌وگو با رادیو زمانه گفت این جایزه را به همه افرادی تقدیم می‌کند که در جریان راه‌اندازی مجله «زبان پارسی» در دوشنبه با او همراهی و همکاری کرده اند. این مجله ۹ سال قبل در دوشنبه به فعالیت شروع کرد و تا دو سال پیش به طور رایگان در شهر دوشنبه پخش می‌شد.

کانون همیاری فارسی زبانان این جایزه در حالی به داریوش رجبیان اعطا کرد که چاپ مجله «زبان پارسی» در تاجیکستان متوقف شده است و همه راه‌های مجازی برای توزیع رایگان به خوانندگانش نیز ممنوع شده است.

نما از مراسم اهدای جایزه «قند پارسی». عکس از اسفندیار آدینه

داریوش رجبیان دلیل جلوگیری دولت تاجیکستان از این مجله تخصصی و فرهنگی را ارتباط دادن آن با جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد. در حالی که به قول داریوش رجبیان، که بنیانگذار و سردبیر مجله «زبان پارسی» است، این مجله هیچ ربطی با برنامه‌ها و یا سیاست‌های جمهوری اسلامی نداشته و تنها در راستای تشویق مردم تاجیک به بازگشت به خط فارسی و خواندن متون کلاسیک فارسی با خط فارسی بوده است.

داریوش رجبیان، روزنامه نگار، سردبیر مجله «زبان پارسی» و بنیادگزار گروه «زبان پارسی»

از زمان تعطیلی این مجله حدود دو سال می‌گذرد اما فعالیت‌های داریوش رجبیان و گروه فرهنگیان تاجیک در این زمینه ادامه داشته است. فعالیت‌های این گروه در صفحه «زبان پارسی» در شبکه‌های اجتماعی قابل دسترسی ست و تمام وقت آماده کمک به تاجیکان سیریلیک خوانی‌ست که می‌خواهند خط فارسی یاد بگیرند و یا دنبال معادل فارسی برای یک واژه روسی یا ازبکی می‌گردند.

مخالفت‌های دولت تاجیکستان با گذشتن به خط فارسی همزمان با سرد شدن روابط اش با جمهوری اسلامی ایران در آغاز ریاست‌جمهوری روحانی در ایران شروع شد. وزارت فرهنگ نیز سیاست زبان تاجیکی محلی را پیش گرفت و از روزنامه‌ها و نویسندگان تاجیک درخواست کرد که از استفاده واژگان «غیر تاجیکی» که خاص فارسی ایران است خودداری کنند. این سیاست‌ها تا به حال نتیجه برعکس داشته اند و پالایش زبان فارسی تاجیکی در تاجیکستان همچنان ادامه داشته و معادل فارسی واژگان و اصطلاحات روسی و ازبکی هر چه بیشتر از سال‌های پیش در زبان نوشتاری تاجیکان جا گرم کرده است. در مقایسه زبان نوشتاری تاجیکان برزون مرزی در ازبکستان و ترکمنستان با تاجیکان اهل تاجیکستان می‌شود دید که زبان فارسی تا چه اندازه در تاجیکستان بهبود یافته و به زبان فارسی ایران نزدیک شده است.

پرتو نادری، شاعر، منتقد و از پشتبانان زبان فارسی در افغانستان

چنین وضعیتی را در افغانستان نیز می‌شود مشاهده کرد. با وجود مخالفت‌های دولت اشرف غنی با گسترش زبان فارسی زبان و بیان روزنامه و مجله‌های افغانستان با زبان فارسی ایران نزدیک‌تر شده است. از جمله در اشعار شاعران افغانستانی نیز می‌شود دید که زبان فارسی در مقایسه با دو دهه قبل به سوی فهما بودن برای همه فارسی زبانان گرایش پیدا کرده است. اشعار پرتو نادری از بهترین نمونه این دست اشعار اند.