روز جهانی گوریل‌: اهمیت نزدیک‌ترین خویشاوندان ما برای طبیعت چیست؟

گوریل‌ها از جمله نزدیکترین خویشاوندان ما در طبیعت هستند، اما امروز دچار گرفتاری شده‌اند و خطر انقراض آنها را تهدید می کند. بیش از چندین دهه هیچ نظارتی بر گوریل‌ها نبود و شکار بی‌رویه، بیماری، از دست رفتن زیستگاه طبیعی و جنگ و نزاع‌ انسان‌ها باعث شد تا از شمار گوریل‌ها به‌شدت کاسته شود. داوطلبان مردمی به‌ویژه در آفریقا آستین بالا زدند و به یاری گوریل‌ها شتافتند.

امروز ۲۴ سپتامبر / سوم مهرماه روز جهانی گوریل است.

انسان و گوریل ۹۸ درصد دی‌ان‌ای (DNA) مشترک دارند، اما انسان‌ها  با این وجود حاضر به سهیم شدن سیاره با این فامیل نزدیک نیستند.

در میان گونه‌‌های متفاوت گوریل‌ها، گوریل کوهستانی (کوهی) وضعیتی نگران‌کننده‌تر از سایر گوریل‌ها دارد و بشدت در معرض خطرانقراض است. امروز تنها حدود هزار گوریل کوهستان در طبیعت باقی مانده است.

گوریل‌های کوهستانی کجا زندگی می‌کنند؟

گوریل‌های کوهستانی در ارتفاعات بالا ( بین ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بالاتر از سطح دریا) در جنگل‌های استوایی آفریقای مرکزی زندگی می‌کنند. در حال حاضر تنها دو جمعیت از این گونه باقی مانده اند. یک گروه ساکن پارک ملی صعب العبور بویندی واقع در اوگاندا هستند و گروه دیگر درکوه‌های آتشفشانی ویرونگا ( واقع در مرز روآندا، اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو) زندگی می‌کنند.

• 

• 

• 

گوریل‌های اهل خانواده

گوریل‌های کوهستانی اغلب به صورت گروهی زندگی می‌کنند. هر گروه متشکل از چندین گوریل ماده و گوریل‌های نوجوان است و تنها یک گوریل نر غالب گروه را همراهی می‌کند. در هر گروه معمولا ۱۰ گوریل هستند اما گروه‌هایی شامل ۶۵ گوریل هم دیده شده‌اند.

گوریل نر غالب را با نام «پشت نقره‌ای» می‌شناسند و دلیل آن دسته موی نقره‌ای رنگی است که در ناحیه پشت و باسن آن به چشم می‌خورد.

چرا  گوریل‌ها مهم هستند؟

گوریل‌‌ها گیاه‌خوارند و غذای عمده شان برگ، جوانه  وساقه گیاهان است. آنها یک چهارم عمرشان را صرف خوردن می‌کنند.

اما پیش از آن که به خویشاوندان پشمالوی خود برچسب تنبلی بزنید، متوجه باشید که همین شیوه زندگی گوریل‌ها یعنی خوردن برگ و جوانه و ساقه گیاهان متعدد در مناطق وحشی یک تعادل و توزان طبیعی در زنجیره غذایی بوجود می‌آورد. نبودن گوریل‌ها سبب بر هم خوردن این توازن طبیعی خواهد شد.

 امروز که کره زمین بیش از هر زمانی با خطر انقراض گسترده حیوانات و گرمایش زمین و بیماری‌های همه‌گیر روبرو است، گوریل‌ها با نجات جنگل‌های استوایی که ریه‌های کره زمین به حساب می آیند می توانند «سربازان گمنام» مبارزه با تغییرات اقلیمی باشند.

تنوع جانوری و پوشش گیاهی و دور نگه داشتن حیات وحش از دست‌اندازی انسان‌ها هم به حفظ اکوسیستم کمک می‌کند و هم به تبع آن به ممانعت از بروز بیماری‌های همه‌گیری همچون ابولا ، کووید-۱۹ و حتی ایدز.

خطر انقراض

در طبقه بندی وضعیت حفاظتی گونه‌ها ، انقراض کامل آخرین مرحله است، اما پیش از آن انقراض در طبیعت رخ می‌دهد.

گوریل‌های کوهستانی به‌شدت در خطر انقراض هستند و وضعیتی بسیار بحرانی دارند.

اما همیشه خبرها بد نیستند، طرفداران محیط زیست رو به حمایت از این دسته از گوریل‌ها  آورده و با حفاظت از زیستگاه‌های آن ها روند نزولی جمعیت گوریل‌ها متوقف شده است. و در حقیقت تعدادشان به صورت محسوسی رو به افزایش است.

انسان‌ها وگوریل‌ها

گوریل‌های کوهستانی در مناطقی زندگی می‌کنند که بسیاری از مردم در آن مناطق در فقر شدید بسر می‌برند. انسان‌ها برای تهیه منابع طبیعی ناچار ه دست درازی به زیستگاه‌های آنها هستند تا آب آشامیدنی و سوخت خود را تامین کنند. و البته وقتی انسان‌ها به محل زندگی‌ گوریل‌ها نزدیک می‌شوند خطر ابتلا به بیماری‌های انسان‌ها هم به سایر مشکلاتشان افزوده می‌شود.

نزاع‌های طولانی مدت آفریقا را هم نباید فراموش کرد، آتش گرفتن زیستگاه ها و حتی تیرخوردن تصادفی گوریل‌ها از جمله مصایبی است که این نزاع‌های انسانی برای گوریل‌ها به همراه می آورد. بر اساس برآوردها حدود ۱۰۰۴ گوریل کوهستانی در طبیعت زندگی می کنند.

جمعیت حیات‌وحش درعرض مدت زمانی کمتر از ۵۰ سال نزدیک به ۷۰ درصد کاهش یافته است. فعالیت‌‌های بشر سبب تخریب کیفی سه‌چهارم تمام خشکی‌های سیاره و ۴۰ درصد اقیانوس‌های کره زمین شده است. از سال ۱۹۷۰ تا کنون در میان ۲۰ هزار پستاندار، پرنده، دوزیست، خزنده و ماهی از گونه‌های مختلف به طور متوسط ۶۸ درصد کاهش جمعیت رخ داده است. اگرانسان‌ها رفتار خود را عوض کنند، به طور قطع شاهد انقراض گونه‌های متعددی از جانوران خواهیم بود.

در همین زمینه :

عصر انقراض ششم: جمعیت جانوران در نیم‌قرن گذشته ۶۸ درصد کاهش یافت