عضو کمیته سیاست‌گذاری کنترل دخانیات می‌گوید، این‌که سالانه ۲۰ میلیارد نخ سیگار به کشور قاچاق می‌شود نشان‌دهنده آن است که پشت ورود سیگار خارجی به کشور قاچاقچی‌های کلان قرار دارند.
حسن آذری‌پور عضو کمیته سیاست‌گذاری کنترل دخانیات یکشنبه شب ۲ آذر در صداوسیمای جمهوری اسلامی گفت:
«اگر فرض کنیم ۲۰ میلیارد نخ سیگار قاچاق رقم صحیحی باشد، ورود این حجم به بازار کشور را نمی‌توان به حساب قاچاقچی‌های خرد گذاشت.»
امیرمحمد پرهام‌فر، مدیرکل دفتر پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز در این برنامه تلویزیونی بیشترین روش ورود سیگار قاچاق به کشور را از طریق ترانزیت برگشتی دانست و گفت:
«درباره این مسأله از سال ۱۳۹۴ بحث و در همان زمان مصوب شد که عبور محموله‌های ترانزیتی دخانی از کشور باید کنترل و با صدور مجوز خاص از وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد تا بتوانیم میزان ترانزیت عبوری از کشور را هم با میزان واردات رسمی همان کالا به کشور و هم با میزان مصرف آن در کشور‌های مقصد ترانزیتی، انطباق دهیم.»
براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تعاون (صمت) در ۷ ماه نخست سال جاری، ۷ میلیارد و ۵۸۰ میلیون نخ سیگار به کشور قاچاق شده که با توجه به آمار ۶ میلیارد و ۹۶۰ میلیون نخ سیگار قاچاق در ۷ ماهه ابتدای سال گذشته، میزان قاچاق این کالا ۸,۹ درصد افزایش یافته است.
همچنین در ۷ ماه نخست امسال ۳۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون نخ سیگار در کشور تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل (۳۱ میلیارد نخ) ۲,۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
براین اساس، مصرف سیگار در کشور طی ۷ ماه از سال ۳۷ میلیارد و ۹۱۰ میلیون نخ برآورد می‌شود.
این در حالی است که به‌گفته پرهام‌فر تولید سیگار در ۶ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵ درصد کاهش داشته است و برآورد مصرف سالانه سیگار در ایران نیز بین ۶۰ تا ۶۵ میلیارد نخ است.
به گفته پرهام‌فر:
«اگر این کاهش را به کل امسال تعمیم دهیم، پیش‌بینی تقریبی امسال تولید سیگار در داخل کشور حدود ۵۰ میلیارد نخ است.»
محمدرضا تاجدار، رئیس انجمن تولیدکنندگان، وارد کنندگان و صادرکنندگان دخانیات در این‌باره می‌گوید:
« تولید کشور در ۸ ماه اخیر بیش از ۲۰ درصد کاهش داشته و این کاهش موجب افزایش حجم سیگار‌های قاچاق شده است.»
به‌گفته تاجدارعلت اصلی قاچاق این است که «تسهیل تولید در صنعت دخانیات کشور، اتفاق نمی‌افتد و ارز مناسب به این صنعت اختصاص داده نمی‌شود و مجموعه واحد‌های تولیدی نمی‌توانند مواد اولیه لازم را از گمرک ترخیص کنند».
علی یارمحمد‌ی، کارشناس اقتصادی نیز در این برنامه از ناکارآمدی مبارزه با قاچاق سیگار سخن گفت:
«در سال‌های ۹۶ یا ۹۷ کمتر از ۴۰۰ میلیون نخ کشفیات سیگار قاچاق داشتیم که در مقایسه با حجم قاچاق، زیر ۳ درصد است. این موضوع نشان می‌دهد در مرحله تشخیص و کشف این سیگارها دچار مشکل هستیم.»
قیمت دخانیات جهش شدیدی یافته و به‌گفته رسانه‌های داخل کشور با افزایش حداقل دو برابری روبه‌رو شده است. برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است با رشد قیمت هرچند سبد خرید یا ذائقه مشتری‌ها تغییر یافته اما میزان تقاضا پایین نیامده است. با این حال برخی گزارش‌ها نیز می‌گویند با شیوع کرونا و تشدید عدم تعادل در بازار ارز در روزهای پایانی سال ۹۸ و آغاز سال ۹۹، قیمت سیگار تا حدی زیاد شد که به گفته برخی از مصرف‌کنندگان سیگار در داخل ایران بسیاری در اقشار کم‌درآمد تلاش کردند عادت سیگار را ترک کنند. کم شدن عرضه سیگار و گران بودن قیمت آن، موجب شده است که اجبار به ترک آن، بر ادامه مصرف ارجح شمرده شود.
فروشندگان سیگار می‌گویند با کاهش ارزش ریال در مقابل دلار دیگر کسی نمی‌تواند سیگار خوب خارجی بخرد و تنها اشخاص خاصی توانایی خرید این سیگارها را دارند. از این رو اغلب مشتریان به سیگار داخلی روی آورده‌اند.
در فروردین‌ماه سال جاری و با اجرای محدودیت‌های کرونایی ۶۰۰ واحد تولیدی دخانی بر اساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا تعطیل شدند. تعطیلی فروشگاه‌های عرضه مواد دخانی نیز باعث گران شدن سیگار و تنباکو شد.
عطاءالله معروف‌خانی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور در برنامه تلویزیونی یکشنبه با اشاره به این‌که ۲۴ واحد تولید دخانیات فعالیت دارند، گفت:
«تولید سیگار کشور در سال گذشته برای نخستین بار به ۵۵ میلیارد نخ رسید.»
بیشتر بخوانید: