ساعتی پیش تصاویری از تحویل نامه محرمانه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی خطاب به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه منتشر شد. نامه‌ای که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی را برای تحویلش به مسکو رسانده بود نه به ولادیمیر پوتین که رئیس دومای این کشور به عنوان نماینده رئیس‌جمهوری روسیه تحویل داده شد.

امتناع روسیه از برنامه‌ریزی برای دیدار مستقیم میان قالیباف و پوتین در دو روز گذشته جنجالی بوده است.

روسیه، آماده ‌باش که قالیباف می‌رسد

موضوع رساندن نامه محرمانه خامنه‌ای به پوتین و دیدار قالیباف با رئیس‌جمهوری روسیه را نخستین بار مجتبی توانگر، یکی از نمایندگان مجلس مطرح کرد.

استفاده از کانال رئیس مجلس برای رساندن پیام شخص نخست مملکت از سوی هواداران قالیباف به عنوان نشانه بی‌اعتمادی خامنه‌ای به دولت روحانی و اطمینان او به محمدباقر قالیباف تعبیر شد.

تنها یک روز پس از اعلام این خبر و در آستانه سفر قالیباف مشخص شد که کرملین برنامه‌ای برای دیدار پوتین با او تدارک ندیده است.

خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران نخستین رسانه‌ای بود که اعلام کرد دلیل انجام نشدن این دیدار آن است که قالیباف پروتکل‌های بهداشتی برای دیدار با پوتین را نپذیرفته است.

پیش‌تر روزنامه همشهری نوشته بود که رئیس مجلس ایران برای آنکه به دیدار پوتین برود موافقت کرده که دو بار تست کرونا بدهد، یک بار در تهران و یک بار در مسکو.

این موضوع از سوی مجتبی توانگر، همان شخصی که نخستین بار خبر دیدار را منتشر کرده بود نیز اعلام شد:

«خبری که بنده در خصوص نهایی شدن دیدار دکتر قالیباف با ولادیمیر پوتین اطلاع‌رسانی کردم دقیق و تأییدشده نبود. البته دیدار با رئیس جمهوری روسیه در دستور کار و در حال برنامه‌ریزی بوده است اما دیدار با پوتین در روسیه پروتکل‌های ویژه‌ای دارد که  دکتر قالیباف پروتکل‌های بهداشتی دیدار با پوتین را نپذیرفته است و به همین جهت پیام مهمی که رئیس مجلس در این سفر حامل آن هستند در دیدار با نمایندۀ معرفی‌شده پوتین طرح خواهد شد.»

دعوا با وزارت خارجه

به هر ترتیب محمدباقر قالیباف روز یکشنبه ۱۹ بهمن سفر خود به روسیه را آغاز کرد. روز شنبه ۱۸ بهمن زمزمه‌هایی از لغو این سفر به گوش می‌رسید ولی گویا نهایتاً ترجیح داده شد که به رغم برخورد سرد کرملین، سفر انجام شود.

قالیباف خود شب گذشته در محل سفارت ایران در مسکو گفت که بحث «تعویق سفر» مطرح شده است ولی علی خامنه‌ای گفته که این سفر بدون فوت وقت انجام شود:

«در برهه‌ای حتی زمانی که می‌خواستم زمان سفر به روسیه را به تعویق بیندازم، رهبر معظم انقلاب فرمودند این سفر را به تأخیر نیندازید و تأکیدشان بر این بود که نکاتی را به صورت مکتوب به شما ارائه می‌کنم تا به روسیه ببرید.»

اما گروه حامیان قالیباف نارضایتی خود از استقبال نه‌چندان گرم مسکو را متوجه وزارت خارجه کردند و آن را «دست‌پخت مشترک ظریف و کاظم جلالی از یاران علی لاریجانی» خواندند.

کاظم جلالی که سفیر کنونی ایران در روسیه است روابط سیاسی نزدیکی با علی لاریجانی، رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی دارد. لاریجانی و قالیباف از گزینه‌های محتمل رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ هستند و دیدار نداشتن با پوتین از نگاه دوستداران قالیباف توطئه‌ای انتخاباتی بوده است.

محمدباقر قالیباف هم در مسکو تلویحاً نارضایتی خود از وزارت خارجه را به این شکل بیان کرد که گفت این وزارتخانه در تعیین اولویت‌ها و توسعه امکانات بین‌المللی جمهوری اسلامی ناتوان است:

«وزارت امور خارجه باید از ۲۰ سال پیش رویکرد خود را در حوزه وزارت خارجه و سفارتخانه‌ها از نگاه سیاسی- امنیتی تغییر داده و کاملاً اقتصادی- سیاسی می‌کرد، تا می‌توانستیم از ظرفیت‌ها به خوبی استفاده کنیم.»

او گفت جنجال‌های چند روز گذشته درباره بی‌توجهی پوتین به قالیباف و نامه علی خامنه‌ای کار جریان «غرب‌گرا» است. قالیباف در سال‌های گذشته برچسب «جریان غرب‌گرا» را برای توصیف سیاست خارجی رقبای اصلاح‌طلب و حسن روحانی به کار برده است. او گفت که این جریان با برقراری پیمان راهبردی با چین و روسیه مخالف است و «سنگ‌اندازی» می‌کند:

«غرب‌گراها در کشورمان در بحث همکاری‌های مشترک ایران با روسیه و چین سنگ‌اندازی‌هایی می‌کنند، مانند بحث برنامه راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین که ظرف ۴۸ ساعت هجمه‌ای را علیه چین به راه انداختند که موجب تعجب این کشور شد. همچنین شاهد بودیم که از روزی که سفر من به روسیه قطعی شد، هجمه‌های زیادی را به وجود آوردند.»

پیام تاریخی است!

گروه مشاوران متعدد قالیباف در دو روز گذشته دست به کار شدند تا امتناع پوتین از دیدار با او را حاشیه سفر و نفس پیام‌رسانی «فردی امین و معتمد برای علی خامنه‌ای» را متن و اصل ماجرا جلوه دهند.

مهدی محمدی، مشاور محمدباقر قالیباف و از نویسندگان سابق روزنامه کیهان، در رشته توییتی پیام محرمانه خامنه‌ای را «نخستین نامه مکتوب رهبری با امضای خودشان» توصیف کرد. او برای توجیه بی‌توجهی کرملین به این «نامه مهم» نوشت:

«آنچه بر آن تأکید بوده این است که پیام باید در همین زمان خاص منتقل شود بدون توجه به اینکه ملاقاتی با آقای پوتین قطعی شده یا نه؛ والا عقب انداختن این سفر مطلقاً کار دشواری نبود.»

او تلویحاً وزارت خارجه و دولت روحانی را مسئول ناهماهنگی‌ها دانست و نوشت:

«طبیعی است کسانی که با همه توان پیگیری کردند تا این سفر منتفی شود، یا پیامی داده نشود، یا پیام را فردی به جز آقای قالیباف منتقل کند و اکنون هم مانده‌اند که ماجرا چیست و چرا هر چه زدند به در بسته خوردند، عصبی و پریشان باشند. اما این حاشیه‌ها به این مأموریت تاریخی لطمه‌ای نمی‌زند. محمدباقر قالیباف آن گونه که من در این یک سال گذشته شناخته‌ام سرباز فداکار رهبر انقلاب است و وقتی پای مأموریت در میان باشد، به ظواهری که دیگران آن را همه چیز خود می‌دانند بی‌اعتناست.»

گفته بودیم پوتین شما را نمی‌بیند

در مقابل، محمدجواد ظریف روز گذشته در مصاحبه‌ای اعلام کرد که او امکان‌پذیر نبودن دیدار پوتین و قالیباف را به مجلس اطلاع داده بود:

«پروتکل‌های کرونایی و پروتکل‌های ملاقات رؤسای مجلس، امکان ملاقات آقای قالیباف با پوتین را فراهم نمی‌کرد و ما این موضوع را از همان ابتدا به دوستانمان در مجلس گفتیم.»

او ولی گفت همکارانش در وزارت خارجه و سفیر ایران در مسکو دیدارهای دیگری برای قالیباف تدارک دیده‌اند تا سفر او «پربار» شود.

اما چیزی که شعله خشم قالیباف و حامیانش را همچنان پرلهیب کرده، آن است که محمدجواد ظریف دو هفته پیش در روز ۷ بهمن در سفر به مسکو با ولادیمیر پوتین دیداری خصوصی داشته است.

تصاویری از دیدار ظریف و پوتین منتشر نشده است ولی هر دو طرف انجام این دیدار و انتقال پیام حسن روحانی به رئیس‌جمهوری روسیه را تأیید کرده‌اند. به نظر می‌رسد ماجرای امتناع پوتین از دیدار با قالیباف اکنون جنبه بزرگتری به خود گرفته است و هواداران علی خامنه‌ای این رویداد را تحقیر و کوچک شمردن پیام محرمانه علی خامنه‌ای در نظر می‌گیرند؛ بی‌‌حرمتی‌ای که مقصر آن نه ولادیمیر پوتین که دولت حسن روحانی است.