حقوق کارگران در ایران
شماره ۱۶
پاییز ۱۳۹۹/ ژانویه تا مارس ۲۰۲۱
مقدمه
این شانزدهمین خبرنامه کارگری زمانه است. خبرنامه از شماره ۱۵ به صورت فصل‌نامه منتشر می‌شود.
تمرکز خبرنامه کارگری بر روی این نکات عمده است: امنیت و سلامت در محل کار، انواع تبعیض در حوزه کارگری، مسائل مربوط به کار زنان، کودکان کار، بیکاری، تعویق و یا عدم پرداخت دستمزدها، و نیز موضوع سازماندهی و اعتراضات کارگری.
زمانه به شکل پیگیر اخبار کارگری در ایران را گزارش می‌کند. خبرنامه‌های زمانه می‌کوشند یک «تصویر بزرگ» از موضوع حقوق کارگران ایران ارائه کنند. گزارش پیشِ رو رخدادها و روندهایی را در محدوده تقریبی پاییز ۱۳۹۹/ ژانویه تا مارس ۲۰۲۱ در برمی‌گیرد. خبرنامه مدعی پوشش کامل همه رخدادها نیست.
ما در اول ماه مه هر سال یک خبرنامه سالانه هم منتشر می‌کنیم که در آن موضوعات عمده در حوزه کارگری در یک بازه یک ساله بررسی می‌شوند. در اول ماه مه ۱۳۹۹/۲۰۲۰ خبرنامه سالانه شماره ۲ منتشر شد. خبرنامه ویژه مربوط به مسائل و مبارزات صنفی معلمان را نیز می‌توانید از صفحه حقوق کارگران زمانه دریافت کنید. به تازگی همچنین خبرنامه‌ای ویژه اعتصاب کارگران پیمانی نفت منتشر کرده‌ایم.
مسائل عمده
یک سال پس از همه‌گیری کرونا موج تازه‌ای از ابتلا به کرونا در ایران آغاز شده است. اقتصاد ایران که متاثر از تحریم‌ها و فساد راکد و نحیف شده بود، در یک سال اخیر بیش از قبل کوچک شد. معاون اول رئیس دولت به صراحت گفت که هیچ کشوری به صورت مستقیم از ایران نفت نمی‌خرد. حکومت همچنان برای انتقال منابع مالی مسدود شده در سایر کشورها با محدودیت روبرو است. با وجود پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ، تحریم‌ها همچنان برقرار‌ند. مجلس ایران یک قانون با عنوان «اقدامات راهبردی برای رفع تحریم‌ها» تصویب کرده که دولت را به افزایش غنی‌سازی اورانیوم و توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی مکلف کرده است. ایران از اسفند اجرای پروتکل را متوقف کرد. رایزنی‌ها برای آنچه «احیای برجام» عنوان می‌شود، ادامه دارد. جمهوری اسلامی شرط بازگشت به تعهدات برجامی را لغو تمامی تحریم‌هایی که پس از توافق هسته‌ای اعمال شد، اعلام کرده است.
جمهوری اسلامی همزمان با مذاکرات بین‌المللی در داخل کشور فشار بر فعالان مدنی، اقلیت‌های ملی و مذهبی، کارگران، دانشجویان و زنان را افزون‌تر کرده است. تنها در دو ماه بیش از ۴۰ تن از فعالان کُرد بازداشت شدند. در بلوچستان در فاصله یک ماه ۲۰ تن اعدام شدند. احکام قضایی دانشجویان و فعالان مدنی و صنفی اجرایی شد. هدی عمیدی و نجمه واحدی، دو فعال حقوق زنان تنها به دلیل برگزاری کارگاه‌های آموزشی به زندان محکوم شدند. بهنام محجوبی در زندان از خدمات درمان محروم ماند و سرانجام پس از آنچه که مسمومیت دارویی عنوان شد در بیمارستان جان باخت. سلامت دیگر زندانیان نیز در خطر است.
وضعیت معیشتی از آنچه بود بد‌تر شده است. هرچند دولت مدعی است نرخ بیکاری کاهش یافته اما این کاهش ناشی از خروج جویندگان کار از بازار کار به دلیل ناامیدی و کاهش نرخ مشارکت اقتصادی است. بر اساس گزارش مرکز آمار در فاصله پاییز ۱۳۹۸ تا پاییز ۱۳۹۹، یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن از شمار شاغلان کاسته شده است.در همین بازه زمانی بیش از یک میلیون زن از بازار کار رانده شدند. حدود یک میلیون و ۴۰ هزار نفر از جمعیت زنان فعال اقتصادی کاسته شد. در همین دوره ۷۷۷ هزار نفر بر شمار زنان بیکار افزوده شده است. شمار بیکاران در فاصله یک‌سال یک میلیون و ۵۰۰ هزار افزایش یافته است. این آمار تنها شاغلان رسمی که مشمول قوانین کار و تامین اجتماعی می‌شوند را در برمی‌گیرد. تداوم رکود اقتصادی که همه‌گیری کرونا آن را تشدید کرد، بسیاری از شاغلان در مشاغل «غیررسمی» و خارج از کارگاه‌های تولیدی و خدماتی تحت پوشش قوانین کار و تامین اجتماعی را بیکار کرد. مرکز آمار اما در گزارش‌های فصلی مدعی کاهش نرخ بیکاری است.
روند صعودی نرخ تورم نیز همچنان در ماه‌های گذشته تداوم یافت. میانگین قیمت کالاها در بهمن ماه نسبت به یک‌سال قبل ۴۸,۲ درصد افزایش یافت. این شاخص برای کالاهای خوراکی و آشامیدنی که در کنار مسکن بخش زیادی از درآمد خانوار را هزینه می‌کند، ۶۶,۸ درصد گزارش شد که بالاترین رقم در یک دهه اخیر به شمار می‌رود. وعده‌های رئیس کل بانک مرکزی و مسئولان دولتی برای کنترل نرخ تورم و قیمت کالاهای اساسی بی ثمر بوده است. گرانی و بیکاری توامان موجب افزایش جمعیت زیرخط فقر شده است. نهادهای دولتی از بیان آمار جمعیت زیر خط فقر خودداری می‌کنند اما رسانه‌های ایران در ماه‌های گذشته بارها از کاهش قدرت خرید و حذف مواد غذایی از سبد خانوار خبر دادند.
در ماه‌های گذشته به روایت گزارش رسانه‌های ایران آمار اقدام به خودکشی افزایش یافت. در مرودشت یک کارگر قراردادی شهرداری به نام بهرام ابراهیمی‌مهر، روز شنبه ۲۰ دی ماه به دلیل عدم پرداخت به موقع حقوق و مشکلات معیشتی در محل کار و مقابل دوربین‌های مداربسته شهرداری با طناب دار به زندگی خود پایان داد. ۱۳ بهمن هم یک کودک کار در ماهشهر به دلیل «فقر و تنگدستی» خودکشی کرد. در دی ماه نیز یک کودک کار به نام رضا خودکشی کرد.
در حالی که «شکاف درآمد و هزینه» خانوار روز به روز بیشتر و به تبع آن بر شمار فقیران افزوده می‌شود، دولت همانند سال‌های گذشته اراده‌ای برای همسان‌سازی درآمد کارگران با نرخ واقعی تورم و هزینه معیشت و حمایت‌های اجتماعی از اقشار بی‌درآمد و کم‌درآمد ندارد.
کمیته مزد شورای عالی کار هزینه معیشت را ۶ میلیون و ۸۹۰ هزار تومان برآورد کرد که دست‌کم سه میلیون تومان از برآورد پیشین کمیته مزد تشکل‌های کارگری حکومتی کمتر است.
مذاکره بر سر حداقل دستمزد همچنان ادامه دارد. وزیر کار وعده کرده است تا پایان اسفند حداقل دستمزد اعلام شود. تشکل‌های کارگری مستقل خواستار حداقل دستمزد ۱۲,۵ میلیون تومان شده‌اند. در شورای عالی کار که نمایندگان کارگران مستقل در آنجا حضور ندارند اما به نظر می‌رسد حداقل دستمزد در بهترین حالت تا ۳۵ درصد افزایش خواهد یافت.
پیش از آغاز «مذاکرات مزدی» میان دولت، کارفرمایان و تشکل‌های کارگری حکومتی معاونت حقوقی ریاست جمهوری با صدور بخشنامه‌ای به کارفرمایان اجازه داد با فسخ قرارداد و پرداخت مطالبات مزدی در پایان سال، از افزایش مزد سنواتی معاف شوند و با کارگران با سابقه بر سر مزد «توافق» کنند.
در ادامه
- اعتراضات
- کارگران مناطق ویژه انرژی: خسته از تبعیض، ناراضی از دستمزد ناکافی
- سرکوب: بازداشت کارگران ادامه دارد
- بازنشستگان: حق‌خواهی در کف خیابان
- معلمان: کارگران روزمزد آموزش
- پرستاران: کرونا و سرکوب مزدی
- سوختب‌بران بلوچ و کولبران کرد: گلوله به جای نان
- دستفروشان: سفره‌ها خالی است و کار ممنوع
- مهاجران
- حوادث کار
◄ دانلود متن کامل
نسخه انگلیسی خبرنامه هم به زودی منتشر می‌شود.
بیشتر بخوانید:
- مبارزه سندیکایی: مبانی و مفاهیم
- مبارزه سندیکایی: مبانی و مفاهیم− نکات عمده
- پرسش‌های خودسنجی درباره مبارزه سندیکایی
شماره‌های قبلی خبرنامه و مطالب دیگر ◄ در این صفحه
“زمانه” تنها رسانه ای مستقل ایرانی است که چنین پیگیر و دقیق جنبش کارگری ایران را , از دید کارگران, کنشگران و نظریه پردازان جنبش کارگری, دنبال می کند.
دوستان و رفقای عزیز خسته نباشید, و دمتان بسیار جوش!
یا شاعرانه تر و به قول اخوان:
“دمتان گرم و سرتان خوش باد”.
کارگر / 18 March 2021