سخنگوی قوه قضاییه در چهل و دومین نشست خبری خود که امروز سه‌شنبه هفتم اردیبهشت ماه برگزار شد، در ارتباط با پرونده ساقط کردن هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران گفت که بر اساس بررسی‌های دقیق فنی و قضایی، این شلیک غیرعمدی بوده و ادعاها درباره عامدانه بودن ساقط کردن این هواپیما نادرست است.
غلامحسین اسماعیلی گفت با صدور کیفرخواست، این پرونده به دادگاه ارسال شده است:
«در مسیر انجام تحقیقات دادسرای نظامی با به کارگیری تیم‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف و با بهره‌گیری از کارشناسان ذی‌ربط و با استفاده از جعبه سیاه هواپیما که خوانش آن انجام شد، دقیق‌ترین و فنی‌ترین بررسی‌ها انجام شده است و در قالب قرار نهایی و صدور کیفرخواست به دادگاه ارسال شده است.»
اسماعیلی همچنین ادعا کرد که بخش قابل توجهی از این ادله و مستندات در اختیار کشورهای ذینفع و اوکراین قرار گرفته است:
«نحوه بررسی‌های دقیق قضایی مورد تأیید کشورهای دیگر که در جریان این پرونده بودند، قرار گرفته است.»
او درباره برگزار شدن علنی جلسات دادگاه این پرونده نیز گفت تصمیم‌گیری درباره علنی یا غیرعلنی بودن جلسات دادگاه بر عهده قاضی است و در زمان برپا شدن جلسات روشن خواهد شد.
پیش از این غلام‌عباس ترکی، دادستان سابق نظامی تهران درباره پرونده هواپیمای اوکراینی گفته بود:
«برای ۱۰ نفر از مسئولانی که در زمینه حادثه سقوط هواپیمای اوکراین دخیل بودند کیفرخواست صادر شد که در دادگاه نتیجه‌گیری‌های لازم گرفته می‌شود.»
گزاره غیرعمدی بودن شلیک به هواپیمای اوکراینی توسط پدافند هوایی سپاه پاسداران و تقلیل دادن موضوع به «خطای اپراتور» در حالی تکرار می‌شود که جمهوری اسلامی به بسیاری از سوال‌ها و ابهام‌ها درباره نحوه و چگونگی این خطا پاسخ نداده و دولت‌های درگیر در این پرونده از جمله اوکراین و کانادا و همچنین انجمن خانواده‌های جان‌باختگان این پرواز بر عمدی بودن این شلیک تأکید دارند و خواهان ارائه دلایل و شواهد متقن برای روشن شدن ماجرا هستند.
اولکسی دانیلوف، دبیر شورای دفاع و امنیت ملی اوکراین، روز جمعه ۱۶ آوریل/ ۲۷ فروردین ماه در یک نشست خبری اعلام کرد نیروهای نظامی ایران، هواپیمای مسافربری اوکراینی را به قصد جلوگیری از ادامه یافتن چرخه تنش نظامی با ایالات متحده آمریکا و به صورت «عمدی» سرنگون کرده‌اند.
در این نشست مطبوعاتی که در دفتر شورای دفاع و امنیت ملی اوکراین، به عنوان نهاد ناظر بر تحقیقات دولت این کشور درباره سرنگونی هواپیمای اوکراینی برگزار شد، اولکسی دانیلوف از خودداری مقامات ایرانی برای انجام تحقیقات مستقل درباره این پرونده خبر داد و گفت:
«اگر محترمانه بگویم، اینکه دولت ایران اعلام کرده آنها در حال تحقیق هستند تعجب برانگیز است. آنها [دولت ایران] تأکید دارند که این رویداد یک حادثه بوده اما این ادعا قابل پذیرش نیست و سقوط هواپیما عمدی بوده است.»
- بیشتر بخوانید: اوکراین ساقط شدن هواپیمای اوکراینی را «عمدی» می‌داند
ساعاتی پس از طرح این موضوع از سوی دانیلوف، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، از «اظهارات سیاسی و مبهم» مقامات اوکراینی ابراز تأسف کرد.
او با تأکید بر اینکه گزارش نهایی ایران درباره پرونده هواپیمای اوکراینی، «تخصصی و کارشناسی» بوده، گفت:
«به نظر می‌رسد برای مقامات اوکراینی نه حل و فصل این سانحه تلخ در چارچوب واقعیات عینی و کارشناسی و نه کاهش آلام خانواده‌های قربانیان اولویت دارد، بلکه سعی می‌کنند با مستمسک قراردادن این سانحه، مشکلات داخلی یا روابط خارجی خود با سایر کشورها را به این حادثه دردناک مرتبط کرده و از آن بهره‌برداری سیاسی کنند.»
- بیشتر بخوانید: ایران مواضع دولت اوکراین درباره گزارش نهایی از هواپیمای اوکراینی را «سفارشی» قلمداد کرد
اما حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین که فرزندش ری‌را و همسرش پریسا اقبالیان را در جریان ساقط شدن این هواپیما به دست سپاه پاسداران از دست داده، پیش از این در گفت‌وگویی با زمانه، موضع‌گیری دولت اوکراین را باعث «جدی‌تر شدن» پیگیری‌های حقوقی این پرونده خواند و گفت:
«واکنش دولت اوکراین کل ماجرا را جدی‌تر و روند ارسال پرونده به دادگاه لاهه را سریع‌تر خواهد کرد. در اینجا بحث دادگاه جنایی لاهه هم مطرح می‌شود و فقط دیوان بین‌المللی دادگستری نیست. این پرونده در دیوان جنایی (International Criminal Court) می‌تواند مطرح شود منتهی اوکراین باید ابتدا مدارکی برای اثبات عمدی بودن فراهم کند و به نظر من حتما مدارک و شواهدی در این زمینه موجود است.»
اسماعیلیون درباره جمع‌بندی خود از فعالیت‌های انجام شده توسط خانواده‌های جان‌باختگان پرواز ۷۵۲ برای روشن شدن حقیقت و تحقق عدالت نیز گفت:
«همه خانواده‌ها خواسته‌هایی از دولت کانادا و در واقع از پنج دولت داشتند که یکی از آنها تیم تحقیقات مستقل بود. راه قانونی بین‌المللی برای کانادا بسته بود اما کانادا تیم تحقیقات مستقل خود را تشکیل داده که همان‌طور که گفتم طی روزهای آینده گزارش این تیم تحقیق منتشر می‌شود.»
او درباره دیگر مطالبات خانواده‌های جان‌باختگان از دولت کانادا نیز گفت:
«درخواست‌های دیگری مانند داشتن تیم حقوقی مستقل از دولت داشتیم تا خانواده‌ها را نمایندگی کنند. ما درخواست کردیم سپاه را در لیست گروه‌های تروریستی قرار دهند. همچنین از دولت کانادا خواستیم حساب‌های عوامل و طرفداران جمهوری اسلامی و فرماندهان سپاه را در این کشور مسدود کرده و اموالشان را ضبط کنند.»
به گفته اسماعیلیون تاکنون بخشی از این مطالبات برآورده شده و بخشی دیگر در حال پیگیری است.