چند هفته مانده با انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ و در آستانه آغاز زمان ثبت‌نام کاندیداهای انتخابات، اعضای شورای نگهبان محدودیت‌های ثبت‌نام و بررسی صلاحیت این افراد را گشترش داده‌اند.
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در برنامه خبری شبکه دوم صداوسیمای جمهوری اسلامی گفت:
«اگر کسی وضعیت خودش را می‌داند و قبلا یکی دو نوبت صلاحیتش تائید نشده است، پس چرا مجددا می‌آید؟ ما قانونا این افراد را نمی‌توانیم از ثبت‌نام منع کنیم ولی خب هزینه‌ای برای وزارت کشور و دوستان اجرایی خواهد بود. از طرف دیگر ما باید دوباره بررسی کنیم و نتیجه همان می‌شود.»
این نخستین بار نیست که کدخدایی از ردصلاحیت‌‌شده‌های پیشین می‌خواهد که کاندیدا نشوند. چند ماه پیش و همزمان با افزایش موضع‌گیری‌های سیاسی محمود احمدی‌نژاد، همین سخن گفته شد. همزمانی این دو رویداد باعث شد تا این گمانه ایجاد شود که شورای نگهبان به صورت غیرمستقیم به احمدی‌نژاد پیغام داده است که همانند سال ۱۳۹۶ رد صلاحیت خواهد شد و بهتر است آرایش انتخاباتی نگیرد.
کدخدایی به موضوع ابلاغیه جدید شورای نگهبان در مورد شرایط کاندیداهای ریاست‌جمهوری نیز واکنش نشان داد. سخنگوی شورای نگهبان گفت:
«برای ثبت‌نام‌ها یک شرایط جزئی درنظر گرفته شده است یعنی اگر کسی می‌خواهد برای انتخابات ریاست جمهوری بیاید، دیگر ۴۰ سال پیش نیست که بگوییم سواد خواندن و نوشتن داشته باشد کافی است. در این مصوبه حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در نظر گرفته شده است و همچنین داوطلب ریاست جمهوری باید یک سابقه اجرایی مثل پست‌های وزارت، روسای قوا و معاونین روسای سه قوه به مدت حداقل ۴ سال داشته باشد.»
ابلاغیه اخیر شورای نگهبان هفته گذشته صادر شد و در آن شرایط محدود‌کننده سنی و مدیریتی برای احزار صلاحیت افراد اعلام شد. اصلاح‌طلبان و گروهی از اصولگرایان معتقدند که این ابلاغیه شورای نگهبان بر خلاف قانون اساسی است اما کدخدایی می‌گوید:
«در این مصوبه، آنچه قانون به دنبال آن بود ولی موفق نشد را ما به گونه‌ای دیگر تعیین کردیم.»
برنامه هم برایمان مهم است
اما موضوع بررسی برنامه‌ٔهای کاندیداها نیز موضوع مناقشه‌برانگیز انتخابات آینده است. براساس ابلاغیه جدید شورای نگهبان، یکی از ملاک‌های تعیین صلاحیت، برنامه‌های کاندیداست. هیچ مکانیسم روشنی برای ارزیابی برنامه‌ها ارائه نشده است و مشخص نیست که شورای نگهبان چگونه برنامه هر فرد را ارزیابی می‌کند یا اینکه اگر فرد پس از انتخاب شدن به این برنامه‌ها وفادار نماند چه اتفاقی رخ خواهد داد.
سیامک ره‌پیک، قائم‌مقام شورای نگهبان که از چهره‌های مورد وثوق احمد جنتی، دبیر سالخورده اسن شورا است در مورد این بخش از ابلاغیه شورای نگهبان گفت:
«نامزد‌هایی که مطرح هستند و اسامی آن‌ها در صدا و سیما مطرح شده، تقریبا به این موضوع توجه و شاید رسمی و غیر رسمی اعلام کرده‌اند که برنامه دارند. افراد ادعا دارند که برنامه‌شان هم حتی آماده است لذا فکر می‌کنم از جهت نامزد‌های انتخاباتی این موضوع از قبل مطرح شده و آمادگی در آن وجود دارد بنابراین آن‌هایی که فکر می‌کنند قصد شرکت در انتخابات را دارند برنامه‌هایی را آماده کرده‌اند و شورای نگهبان هم در حال برنامه‌ریزی است که در رسیدگی به صلاحیت‌ها به این برنامه‌ها هم توجه کند.»
ره‌پیک گفت که توجه به برنامه در تعیین صلاحیت اتفاق جدیدی نیست و در انتخابات ۱۳۹۶ نیز این موضوع مورد توجه بوده است:
«در همان سال ۹۶ که شورای نگهبان مصوبه‌ای را بعد از ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات تعیین کرد، همان موقع یکی از ضوابط و معیار‌هایی که برای مدیر و مدبر بودن و رجل سیاسی و مذهبی بودن ذکر شد، ارائه برنامه بود لذا این موضوع از همان زمان مطرح شد. همچنین در مصوبه مجلس شورای اسلامی هم که البته به نتیجه نرسید آنجا هم موضوع ارائه برنامه نامزد‌ها مطرح شد، البته در همین مصوبه اصلاحی هم که به تازگی مطرح شده همین بحث یعنی ارائه برنامه مطرح شده است.»
اما مهم‌ترین فراز صحبت‌های این عضو شورای نگهبان خط و نشان او برای افرادی است که تایید صلاحیت خواهند شد. او گفت که حتی اگر این افراد تاییدیه شورای نگهبان را هم دریافت کنند، این شورا مجاز است تا روز انتخابات در تصمیم خود تجدیدنظر کند:
«اگر شورای نگهبان احراز کرد که حتی بعد از اعلام صلاحیت یک اتفاقی قبل از انتخابات افتاده که این از اسباب رد صلاحیت است، این حق قانونی شورای نگهبان است که در صلاحیت آن فرد تجدیدنظر کند لذا این فرقی هم نمی‌کند و ممکن است کسی در دوره قبل بعد از تائید صلاحیت و آن هم در مناظره و غیر مناظره و همچنین در زمان تبلیغات کار‌هایی را انجام داده که الان در این دوره – وقتی پرونده‌اش بررسی می‌شود – ببیند آن امور، اموری بوده که فاقد شرایط بوده، چه مربوط به گذشته یا چه مربوط به این دوره باشد این حق نظارتی شورای نگهبان است که می‌تواند به بررسی مجدد صلاحیت آن فرد ورود کند.»