سازمان ملل متحد در گزارش سالانه خود درباره کودکان و درگیری‌های مسلحانه (CAAC) اعلام کرده همه‌گیری کرونا منجر به افزایش آسیب‌پذیری کودکان در مناطق درگیر با جنگ و درگیری‌های مسلحانه شده است.
گزارش جدید سازمان ملل متحد نشان می‌دهد میزان نقض شدید کودکان درگیر در جنگ، «به طرز نگران کننده‌ای» بالاست و با شیوع ویروس کرونا در طی یک سال و نیم گذشته، آسیب‌پذیری این کودکان در برابر آدم‌ربایی، به کار گرفته شدن اجباری و خشونت جنسی افزایش یافته است.
طبق آمار ارائه شده در این گزارش در سال ۲۰۲۰ دست‌کم ۱۹ هزار و ۳۷۹ کودک، از جمله قربانیان نقض شدید حقوق کودکان به دلیل به کار گرفته شدن در جنگ به عنوان کودک-سرباز یا تجاوز به عنف آسیب دیده‌اند.
گزارش این نهاد بین‌المللی که بر اساس و از مجموع بررسی ۲۶ هزار و ۴۲۵ مورد تخلف جدی درباره کودکان تهیه شده، حاکی از آن است که دست‌کم ۲۳ هزار و ۹۴۶ مورد از این کودکان در سال ۲۰۲۰ و دو هزار و ۴۷۹ نفر از آنان پیش از این تاریخ، مورد آزار و سوء استفاده قرار گرفته‌اند.
بر پایه فهرستی که سازمان ملل متحد منتشر کرده، کار کودکان در پیشبرد مقاصد نظامی در ده‌ها ارتش و گروه مسلح نظامی ثبت شده است.
یک سال و نیم پس از شیوع کرونا در سراسر جهان، گفته می‌شود بیشترین صدمات ناشی از این همه‌گیری متوجه کودکان شده به طوری که بی‌خانمانی، بی‌سرپرستی، محرومیت از آموزش، سوء استفاده جنسی، سوء تغذیه و قحطی و بیماری، خطراتی هستند که همزمان با جنگ، کودکان را به صورت بالقوه یا بالفعل تهدید می‌کنند.
سازمان ملل متحد اما در گزارش خود تأکید کرده تشدید درگیری‌های مسلحانه و بی‌توجهی به حقوق بین‌الملل بشردوستانه و موازین بین‌المللی حقوق بشر، تأثیر شدیدی بر عدم حمایت از کودکان داشته است.
بنا بر اعلام سازمان ملل متحد، بیشترین تعداد تخلفات شدید در مورد حقوق کودکان در افغانستان، جمهوری دموکراتیک کنگو، سومالی، سوریه و یمن ثبت شده است:
«در حالی که بیش از هشت هزار و ۴۰۰ کودک در جنگ‌های جاری کشته یا آسیب دیده‌اند، همزمان تقریباً هفت هزار کودک دیگر برای جنگ استخدام شده‌اند که عمدتا در کنگو، سومالی، سوریه و میانمار حضور دارند. این موارد نشان می‌دهند استخدام و استفاده از کودکان در جنگ‌ها و اعمال خشونت جنسی علیه آنها به ترتیب ۹۰ و ۷۰ درصد افزایش داشته است.»
سازمان ملل متحد همچنین در گزارش خود تأکید کرده شیوع ویروس کرونا، آسیب‌پذیری‌های موجود کودکان را تشدید می‌کند:
«مانع شدن از دسترسی کودکان به آموزش، بهداشت و خدمات اجتماعی، محدود کردن فعالیت‌های محافظت از کودکان و کوچک شدن فضاهای امن از جمله موارد نقض حقوق کودکان در دوران کروناست.»
در روزهای گذشته صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) و سازمان جهانی کار هم در یک گزارش مشترک اعلام کردند جهان پس از ۲۰ سال موفقیت در کاهش تعداد کودکان کار، اکنون بار دیگر با افزایش تعداد این کودکان روبه‌رو شده است.
بر پایه اعلام این دو نهاد بین‌المللی، شمار کودکان کار در چهار سال گذشته هشت میلیون و ۴۰۰ هزار نفر افزایش یافته و میلیون‌ها کودک دیگر به خاطر تأثیرات منفی بحران کرونا در معرض خطر هستند.
سازمان جهانی کار به مناسبت فرا رسیدن ۱۲ ژوئن/ ۲۳ خرداد، روز جهانی «مبارزه با کار کودکان» هم با انتشار گزارشی از وجود ۲۱۸ میلیون کودک شاغل بین پنج تا ۱۷ سال در سراسر جهان خبر داد و ۱۵۲ میلیون نفر از این کودکان را قربانی کار در کودکی خواند.
در حال حاضر نیمی از این ۱۵۲ میلیون نفر، یعنی حدود ۷۳ میلیون کودک به «کارهای خطرناک» مشغولند.
در همین گزارش به شیوع بیماری کووید-۱۹ در سراسر جهان و شوک اقتصادی ناشی از آن هم پرداخته شده و کودکان کار به مثابه «آسیب‌پذیرترین افراد» در برابر بیماری کرونا و بحران‌های اقتصادی معرفی شده‌اند.
با وجود این شرایط و آمارهای مستند سازمان جهانی کار، نهادهای دولتی در ایران آمار دقیقی از تعداد کودکان کار در شهرها و استان‌های مختلف کشور ارائه نمی‌‌کنند.
در حالی که آمارهای غیر رسمی حکایت از وجود دست‌کم هفت میلیون کودک کار در ایران دارد، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اواخر خرداد ماه ۱۳۹۸ تعداد کودکان کار در ایران را حدود ۵۰۰ هزار نفر اعلام کرد.
بر اساس برخی گزارش و آمارهای موجود از منابع رسمی و غیررسمی، کودکان کار در ایران اغلب دارای خانواده هستند و به دلیل فقر و برای تأمین معاش خانواده خود، مجبور به کار شده‌اند.
مقامات دولتی ایران اما همواره با «اتباع خارجی» توصیف کردن این کودکان از یک سو و گره زدن کار این کودکان با گروه‌های بزرگ مافیایی از سوی دیگر، سعی در شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت خود در قبال کودکان کار دارند.