به دنبال عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان، پس از ۲۰ سال جنگ علیه جنبش جهادی طالبان، هرج و مرج این کشور را در برگرفته است. طالبان ادعا می‌كنند كه كنترل ۸۵ درصد از كشور را در دست دارند و ترس از جنگ داخلی دوباره برانگیخته شده است.
طبق اعلام آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، از ماه ژانویه حدود ۲۷۰ هزار نفر در افغانستان از خانه‌های خود گریخته و آواره شده‌اند. تعداد کل آوارگان افغانستان به بیش از ۳،۵میلیون نفر می‌رسد.
تعداد زیادی از مردمی که راه فرار از افغانستان را در پیش گرفته‌اند، به سمت ایران و سپس ترکیه می‌روند. روزنامه گاردین اعلام کرده که حداقل دو هزار و ۹۰۰ نفر را در حال عبور از مرز دیده كه بیشتر آنها افغان بودند و طی دو شب در این هفته، به استان وان سفر می‌كردند.
بنا بر این گزارش، پناهندگان و مهاجران از افغانستان، ایران، پاکستان و بنگلادش با تقسیم شدن به گروه‌های کوچک‌تر ۳۰ نفره، منتظر سیگنال یک چراغ قوه از روستای یوکاراتولگالی، ۸۰۰ متر دورتر بودند -نشانه‌ای از اینکه که مرزبانان حضور ندارند.
کسانی که پول کافی دارند سعی می‌کنند به اروپا برسند. بقیه قصد دارند در شهرهای ترکیه کار پیدا کنند.
محموت کاچان، وکیل مستقر در وان، متخصص امور مهاجرت و پناهندگی به گاردین گفته:
«هر سال تابستان پناهجویان از ایران به وان می‌آیند. بسیاری از اوقات افغان‌هایی که وارد ترکیه می‌شوند کسانی هستند که در پاکستان یا ایران فاقد اسناد بوده‌اند و ما به لطف ترک نیروهای آمریکایی، شاهد هجوم احتمالی جدید هستیم.»
او گفته:
«افغان‌ها در اینجا در بلاتکلیفی زندگی می‌کنند. آنها حتی از حقوق اساسی برخوردار نیستند. سازمان ملل همچنین در سال ۲۰۱۳ اسکان افغان‌ها را از ترکیه به کشورهای ثالث به جز موارد بسیار آسیب‌پذیر متوقف کرده است.»
ترکیه بزرگ‌ترین میزبان پناهندگان در جهان است و تقریباً چهار میلیون نفر پناهنده در آن زندگی می‌کنند که اکثریت آنها سوری هستند، یعنی ۳،۷ میلیون نفر.
افغان‌ها دومین گروه بزرگ پناهجویان در ترکیه را تشکیل می‌دهند. بر اساس اطلاعات موجود در وب سایت اداره کل مدیریت مهاجرت، در سال ۲۰۲۰، ۲۳ هزار افغان در ترکیه تقاضای حمایت بین‌المللی کردند.
با این حال اوایل این هفته، اسماعیل چاتاكلی، سخنگوی وزارت داخله ترکیه گفت تصاویر به اشتراک گذاشته شده در اینترنت واقعیت را منعکس نمی‌کند:
«فیلم و عکس از صف‌های طولانی افرادی كه در امتداد جاده های ایران حضور دارند، فقط از ۷۰۰ متر مرز ترکیه تهیه شده و به این معنی نیست که آنها می‌توانند وارد ترکیه شوند.»
ترکیه ۱۴۹ کیلومتر از دیوار امنیتی برنامه ریزی شده ۲۵۹ کیلومتری مرز ایران را به اتمام رسانده است و در حال انجام اقداماتی برای نصب دیوارهای امنیتی، برج‌های کنترل، نورافکن‌ها و سنسورهای بی‌سیم در مرزهای ترکیه با ایران و عراق است که گفته شده این اقدامات ۹۰ درصد پیشرفت داشته است. چاتاکلی گفته که با اتمام این پروژه، از تروریسم، عبور غیرقانونی، قاچاق و سایر جرائم مرزی جلوگیری خواهد شد.»
وزیر دفاع ترکیه هولوسی آکار نیز گفته که مقامات ترکیه تحولات افغانستان از جمله هجوم احتمالی پناهندگان به ترکیه را از نزدیک دنبال می‌کنند.
سفر پناهجویان افغان در تلاش برای رسیدن به ترکیه، مانند بسیاری از مسیرهای مهاجرت بسیار خطرناک است. حمل و نقل ناامن به علاوه کنترل‌های مرزی و تهدید زنان به خشونت جنسی از طرف قاچاقچیان و همسفران، منجر به مرگ و غرق شدن پناهجویان در ترکیه شده است. هفته گذشته بر اثر واژگونی مینی بوس حامل پناهجویان در بزرگراه حداقل ۱۲ نفر کشته شدند و ماه گذشته نیز پس از واژگون شدن قایقی در دریاچه وان ۶۰ نفر غرق شدند.
به دلیل توافق نامه‌ای که بین ترکیه و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶ امضا شد، مسیر رسیدن به اروپا تا حد زیادی بسته شده است و این باعث شده میلیون‌ها پناهجو در ترکیه معطل بمانند.
در ماه ژوئن، یونان اظهار داشت که ترکیه کشوری امن است. در یک مصوبه مشترک از وزارت امور خارجه و مهاجرت یونان آمده است که ترکیه تمام معیارها را برای بررسی درخواست‌های پناهندگی دارد، زیرا «آنها» (پناهجویان/ پناهندگان) در معرض خطر نیستند و می‌توانند به جای یونان در ترکیه پناهندگی بگیرند.
در سال ۲۰۱۸ به دنبال تغییر رویه پناهندگی، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد ثبت نام پناهندگان را به مقامات ترکیه منتقل کرد. این مساله نیز ابهاماتی را در مورد تعداد پناهجویان در این کشور و اینکه آیا آنها به درستی ثبت شده‌اند یا نه ایجاد کرده است.
حزب مخالف این کشور، حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) اخیراً با ارائه پیشنهادی در پارلمان خواستار تحقیق درباره مسایل مهاجران و مهاجران افغان تبار در ترکیه شده و گزارش‌های متعددی در رسانه‌های ترکیه منتشر شده است که طرح‌های دولت برای مقابله با موج جدید آوارگان را زیر سوال می‌برد.