گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران در سوریه «نظام امتیازوَری» تشکیل داده‌اند و منابع و امکاناتی مثل نفت گرمایشی و گازوئیل را نیز در وهله اول به خانواده‌های شبه‌نظامیان وفادار به نیروهای نیابتی حکومت ایران اختصاص می‌دهند.
ساکنان دیرالزور و روستاهای حومه این شهر که در کنترل دولت سوریه است، نگران‌اند که مبادا امسال هم سهم نفت گرمایشی خود را دریافت نکنند. دغدغه ساکنان این منطقه به امسال محدود نیست.
به گزارش خبرگزاری مستقل سوری «شمال» سال گذشته، بسیاری از خانواده‌های سوری همچون خانواده الثمر سهم نفت گرمایشی و گازوئیل خود را دریافت نکردند، در حالی که اعضای فاطمیون لواء و جنبش مقاومت اسلامی نجباء (حرکت حزب‌الله النجباء) تحت حمایت ایران دو برابر سهمیه دریافت کردند.
اعضای جناحهای تحت حمایت ایران در روستاهای دیرالزور به‌دلیل شیعه بودن و حمایت از بشار اسد، از امتیازهای ویژه‌ای برخوردارند و از نظر خدمات اولیه، کمک‌ها و امکانات دولتی نسبت به سایر ساکنان این منطقه از شرایط زندگی بهتری برخوردارند.
به گفته ساکنان دیرالزور، جناحهای مورد حمایت ایران، کودکان و مردان جوان را با اعطای پول و امتیازات مربوط به خدمات، مراقبت‌های بهداشتی، اقامت و شغل جذب می‌کنند.
ساکنان این ناحیه می‌گویند هفته گذشته جنبش مقاومت اسلامی نجباء، فاطمیون لواء و کتائب حزب‌الله که ایران حمایتشان می‌کند، توزیع نفت گرمایشی را به خانواده‌های شبه‌نظامیان خود در شهر التبنی در غرب دیرالزور و شهرهای البوکمال (ابوکمال) و المیادین در شرق دیرالزور آغاز کردند.
به گفته ساکنان این منطقه به هر خانواده شبه نظامی تحت حمایت ایران سالی دوبار، ۲۰۰ لیتر نفت گرمایشی و گازوئیل اختصاص می‌یابد. فرآیند توزیع توسط تانکرهای متعلق به SADCOP (شرکت ذخیره‌سازی و توزیع مواد نفتی سوریه) و ایستگاه التبنی انجام می‌شود.
عمر ناصیف (نام مستعار)، کارمند پمپ بنزین التبنی می‌گوید:
«طبق نامه رسمی اداره کل سوخت در دیرالزور ، ۳۰ هزار لیتر گازوئیل به فاطمیون لواء و جنبش مقاومت اسلامی النجباء تحویل داده می‌شود.»
در جنگ داخلی سوریه شهر دیرالزور به اشغال اعضای دولت اسلامی ( داعش) در آمده بود تا زمانی که در شهریور ۱۳۹۶ / سپتامبر ۲۰۱۷ ارتش سوریه و حامیان دولت بشار اسد توانستند محاصره دیرالزور در شرق این کشور را بشکنند. حامیان دولت اسد شبه‌نظامیان تحت حمایت دولت ایران بودند. بشار اسد ۲۳ شهریور /۱۴ سپتامبر در نامه‌ای به علی خامنه‌ای از حمایت‌های و قدردانی کرد. نظامیان اعزام شده از سوی ایران معمولا شامل سربازان جذب شده افغانستانی نیز بودند.
ارتش بشار اسد با حمایت روسیه و نیروهای نیابتی ایران و حزب‌الله لبنان تنها بازیگران این نبرد نبودند. در این حملات نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها و تحت حمایت ایالات متحده آمریکا نیز حضور داشتند و بخش‌هایی از دیرالزور را از اشغال داعش درآوردند و فتح کردند.
سپاه قدس و تحمیل نظام امتیاز وری در سوریه
سپاه قدس در دیرالزور و البوکمال پایگاه نظامی دارد. نیروهای نظامی نیابتی ایران افزون بر دیرالزور و البوکمال و المیادین در حومه دمشق، مناطق حلب، حمص و درعا نیز پایگاه نظامی دارند.
اما اهمیت دیرالزور و البوکمال در این است که ایران را از طریق عراق به دمشق و به جنوب لبنان مرتبط می‌کند. این منطقه در طی جنگ داخلی سوریه، همزمان به یکی از نواحی جنگ در سایه اسرائیل و ایران بدل شده است.
۲۴ دی ماه سال گذشته جنگنده‌های اسرائیلی به انبارهای تسلیحاتی سپاه قدس در البوکمال و دیرالزور حمله کردند و در مجموع بیش از چهل نفر کشته شدند. دیده‌بان حقوق بشر سوریه نوشت که ارتش اسرائیل در سال ۲۰۲۰ در مجموع در ۳۹ حمله ۱۳۵ نقطه از جمله پایگاه‌ها و انبارهای تسلیحاتی و خودروهای زرهی سپاه قدس و نیروهای حامی آنها را هدف قرار داده است. در این حملات دست‌کم ۲۱۷ نفر کشته شده‌اند که اکثر آنها از وابستگان به سپاه قدس یا شبه‌نظامیان حامی آنها بودند.
جمهوری اسلامی در یازده سال جنگ سوریه، افزون بر تلاش برای حفظ حضور نظامی در این کشور توسط نیروهای نظامی نیابتی‌اش، روش دیگری را نیز برای نفوذ سیاسی و امنیتی در سوریه انتخاب کرده: شیعه‌سازی و نفوذ فرهنگی.
حسین آقایی، پژوهشگر امور بین‌الملل دراین باره در زمانه نوشته است: «جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۱۹ پس از بازگشایی گذرگاه مرزی “بوکمال-القائم” در مرز سوریه و عراق عمده تلاش‌هایش را معطوف به مناطق دیرالزور کرده است با این هدف که با مهندسی بافت جمعیتی/ مذهبی این منطقه (پروژه شیعه‌سازی و تغییر بافت جمعیتی) کریدور زمینی تهران – بیروت را به رغم گسترش دامنه حملات آمریکا و اسرائیل به مناطق شرقی سوریه همچنان باز نگه دارد.»
جمهوری اسلامی پروژه شیعه‌سازی را توسط بازوی نظامی و ایدئولوژیک خود پیش می‌برد. به گفته آقایی از نظر نظامی، سپاه قدس در دیرالزور سه نیروی اصلی دارد: نیروهای حزب الله – فاطمیون – زینبیون/ گردان باقر/ نیروهای محلی عشیره‌ای که به بهانه جنگ با داعش تدارک دیده شدند.
گردان فاطمیون فعال‌ترین این نیروهاست و جمهوری اسلامی ایران سعی می‌کند با تقویت حضور نیروهای بیشتر مانند گردان باقر، بدر، لواء القدس، عصائب اهل الحق، کتائب سید الشهدا، حزب‌الله و نیز نیروهای فاطمیون افغان نفوذ نظامی خود را در این مناطق حفظ کند. پس از حمله اسرائیل به سپاه قدس در سوریه، سپاه قدس در سال ۲۰۱۸ یک گروه شبه نظامی جدید نیز به نام “هاشمیون” برای محافظت از اماکن مذهبی تشکیل داده است. از آغاز شکل‌گیری هاشمیون ۲۰۰ کودک بین ۱۵ تا ۱۸ سال که ساکن ابوکمال یا مناطق اطراف آن بودند، به عضویت سپاه هاشمیون درآمدند.
از نظر ایدئولوژیک، سپاه قدس و فرماندهان گروه‌های شبه نظامی وابسته به جمهوری اسلامی “جامعه امام مهدی” و نهادهای خیریه و مذهبی متعددی را در این منطقه تاسیس کردند. بسیاری حسن شاطری (معروف به حسام خوشنویس) را بنیانگذار پروژه نفوذ فرهنگی-مذهبی جمهوری اسلامی در سوریه می‌دانند، فردی که سال ۲۰۱۳ در سوریه کشته شد.
سپاه قدس و شاخه‌های ایدئولوژیک‌اش در ابوکمال و دیرالزور چندین مرکز فرهنگی راه انداخته‌اند و برای جوانان کلاس‌های عقیدتی و مذهبی برگزار می‌کنند. این کلاس‌ها برای شست‌وشوی مغزی و شیعه‌سازی، به شرکت‌کنندگان پول و مواد غذایی می‌دهند. همچنین فرماندهان فاطمیون از نوجوانان ۱۵ ساله تا افراد ۵۰ ساله نیروی داوطلب جذب و ماهیانه حدود ۳۰۰ دلار نیز به نیروهایشان پرداخت می‌کنند.
کنوانسیون حقوق کودک، که در سال ۱۹۸۹ به امضای بیشتر کشورهای جهان رسید، استخدام و آموزش نظامی کودکان زیر ۱۵ سال را ممنوع کرده است. انتقادها باعث شد که درنهایت در ژانویه سال ۲۰۰۰، کارگروه کمیته حقوق بشر سازمان ملل یک پروتکل اختیاری به تصویب رساند که به موجب آن کشورهای امضاکننده متعهد به عدم‌استخدام و به‌کارگیری کودکان زیر ۱۸ سال می‌شدند. ایران در ۲۱ سپتامبر سال ۲۰۱۰ این پروتکل را امضا کرد، اما هرگز آن را به تصویب نرساند.
هدف گرفتن کودکان زیر ۱۸سال و شست‌شوی مغزی آنان یکی از اقداماتی است که نیروهای نیابتی ایران در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بر اساس یک گزارش تحقیقی که در وبسایت دراج منتشر شده در پایگاه‌های نظامی ایرانیِ در سوریه و لبنان به کودکان آموزش نظامی داده می‌شود. این کودکان زیر بیرق “انجمن پیشاهنگی امام مهدی” گرد هم آورده شده و با شبه‌نظامیان وابسته به سپاه پاسداران ایران ارتباط دارند.
در سال ۲۰۱۲، یکی از فرماندهان سابق سپاه پاسداران ایران در سوریه به نام حسام خوشنویس «سازمان پیشاهنگی حوزه سوریه» را بنیان نهاد که بعدها تبدیل شد به انجمن پیشاهنگی امام مهدی.
انجمن پیشاهنگی امام مهدی با کمک مرکز فرهنگی ایران و شاخه جوانان حزب بعث سوریه مدارس دولتی دیرالزور را هدف گرفتند و برای تبلیغ فعالیت‌هایشان نمایندگانی را به این مدارس می‌فرستادند. آنها همچنین کمک‌هایی را در قالب پول، نوشت‌افزار و تغذیه به مدارس می‌فرستادند و اردوهایی را نیز ترتیب می‌دادند.
از ماه آوریل ۲۰۱۹، بازدید شخصیت‌های ایرانی یا افراد وابسته به سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان تحت‌حمایت ایران از مدارس دولتی سوریه آغاز شد. در این بازدیدها، فرماندهان از اهمیت آموزش کودکان، جهاد، شهادت، مقاومت و خطر «تروریسم وهابیت» صحبت می‌کردند. آموزش کودکان اغلب در مرکز فرهنگی ایران و تعدادی از مدارس انجام می‌شد.
انجمن پیشاهنگی امام مهدی در ژوئن و ژوئیه سال ۲۰۱۹ اردوگاه‌هایی را در صحرای المیادین برپا کرد که در آنها برای اولین بار به گروهی از پیشاهنگ‌ها، مشتمل بر ۵۰ پسربچه، کار با اسلحه آموزش داده شد. پس از آنکه پیش‌آهنگ‌ها به‌‌عنوان جنگجو به خدمت سپاه پاسداران درمی‌آمدند، هر یک کارت مخصوص و حقوق ماهانه‌ای از قرار ۵۰ هزار پوند سوریه دریافت می‌کردند. تا امروز چندین کودک زیر ۱۸ سال از این گروه شبه‌نظامی کشته شده‌اند.
جمهوری اسلامی برای بقای خود و سلطه‌جویی در خاورمیانه، هیچ حد و مرزی قائل نیست. نیروهای نیابتی سپاه قدس جمهوری اسلامی در یازده سال گذشته در جنگ داخلی سوریه از نظر نظامی، اقتصادی، عقیدتی و فرهنگی در این کشور رخنه کرده‌اند. این نیروها با برخورداری از حمایت بشار اسد، بزرگسالان زیر ۵۰ سال، جوانان و کودکان زیر ۱۸ سال را فریب و شست‌شوی مغزی می‌دهند، از مهاجران افغان ایرانی بهره‌جویی می‌کنند و به آنها پول و امتیاز می‌دهند که برای منافع ایران در سوریه بجنگند و کشته شوند. شبه‌نظامیان نیابتی مورد حمایت ایران در این کشور حتی از امکانات دولتی سوریه نیز بیش از مردم سوری بهره می‌برند.