بیست‌ویکمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای جمعه ۲۶ شهریور / ۱۷ سپتامبردر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد و سران ۸ کشور عضو اصلی این سازمان با عضویت ایران از عضو ناظر به عضو اصلی موافقت و اسناد آن را امضا کردند.

بدین ترتیب فرآیند فنی تبدیل عضویت ایران به‌عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای آغاز شده و جمهوری اسلامی از این پس به‌عنوان عضو اصلی در این سازمان منطقه‌ای حضور خواهد داشت.

این سازمان ابتدا با نام «سازمان همکاری‌های شانگهای» در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه‌گذاری شد. در سال ۲۰۰۱ با پیوستن ازبکستان به این سازمان نام آن به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر کرد. مغولستان در سال ۲۰۰۴ و ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال ۲۰۰۵ و پس از آن بلاروس به‌عنوان عضو ناظر به این سازمان ملحق شدند. ژوئیه ۲۰۱۷ عضویت رسمی هندوستان و پاکستان نیز به تصویب رسید. نقش اصلی و تعیین‌کننده در سازمان همکاری شانگهای را چین و روسیه بر عهده دارند.

ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ)، رئیس جمهوری اسلامی روز جمعه در سخنرانی خود در اجلاس سازمان همکاری شانگهای از اعضای این سازمان برای عضویت دائمی ایران و این‌که به تحریم‌های آمریکا علیه ایران توجهی نکرده تشکر کرد.

او گفت:

«سازمان همکاری شانگهای به طراحی ساختارها و مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم نیاز دارد. تحریم‌های یکجانبه تنها علیه یک کشور نیست بلکه همانگونه که در سال‌های اخیر روشن شده تعداد بیشتری از کشورهای مستقل بویژه اعضای سازمان را در بر می‌گیرد. طراحی مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم‌های یک‌جانبه در قالب این سازمان اهمیت و ضرورت دارد.»

عضو هیئت مرگ افزود زمانی که به ریاست جمهوری اسلامی رسیده جهت‌گیری سیاست خارجی خود را تمرکز بر «چندجانبه‌گرایی اقتصادی» و تقویت «سیاست همسایگی» و «تقویت حضور در سازمان‌های منطقه‌ای» تعیین کرده است.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز در اجلاس سازمان همکاری شانگهای گفت:

«مسکو از مشارکت تمام عیار ایران در این سازمان حمایت می‌کند و همواره خواهان مشارکت کامل این کشور در سازمان شانگهای بوده است.»

شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین و نارندرا مودی، نخست وزیر هند نیز از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای استقبال کردند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در توئیتر نوشت

«این عضویت راهبردی تأثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه‌جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیامحور دارد.»

با روی کار آمدن دولت عضو هیئت مرگ برخی از تحلیل‌گران داخل کشور چنین پیش‌بینی کردند که در عرصه سیاست خارجی روابط ایران با کشورهایی نظیر چین و روسیه گسترش بیشتری پیدا کند. این در حالی است که به‌گفته این ناظران دغدغه اصلی دولت جو بایدن در آمریکا، تمرکز بر قدرت‌گیری چین و روسیه در عرصه بین‌المللی است و می‌تواند ایران را وارد قطب‌بندی‌های بین‌المللی در آینده کند.