دوران «مرکلیسم» و برخورد آرام و متوازن او در ستیزهای سیاسی و شیوه همدلی‌اش با جامعه باعث شده بود تا طی ۱۵ سال گذشته بسیاری از کشورهای اروپایی آلمان را در قامت رهبری اتحادیه اروپا ببینند. با پایان این دوره روشن نیست که آیا آلمان این جایگاه را همچنان حفظ خواهد کرد یا نه.
در دوره مرکل آلمان مظهر قدرت و ثبات اروپایی بود. با رفتن مرکل آلمان نیز با دنیایی دیگر روبرو است. اروپای امروز چالش پاندمی، بحران اقلیمی و رقابت‌های ژئوپلیتیک را به شکلی شدیدتر از پیش شاهد است و شاید اروپای امروز نیازمند راه‌حل‌هایی ریشه‌ای‌تر باشد.
بر اساس پژوهشی که در آستانه انتخابات آلمان در ۱۲ کشور عضو اتحادیه اروپا صورت گرفته، در دوران مرکل اروپایی‌ها از رهبری آلمان قویا حمایت می‌کردند. بر اساس این نظرسنجی ۵۸ درصد هلندی‌ها، ۵۷ درصد اسپانیایی‌ها و ۵۲ درصد مردم پرتغال گفته بودند به فرض آنکه اتحادیه اروپا قرار بود رئیس جمهوری داشته باشد آنگلا مرکل را به امانوئل ماکرون ترجیح می‌دهند.
سوای محبوبیت مارکل، برخی ناظران انتخابات اخیر آلمان را به منزله آزمونی برای تعیین سرنوشت اتحادیه اروپا می‌بینند.
پس از مرکل، ائتلاف بعدی باید ثابت کند که رویه تا کنون معمول، که ترکیبی است از اقتدار آلمان و سپس فرانسه در بافتاری دموکراتیک، قادر به حل بزرگترین چالش‌های پیش روی اروپاست. در بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) چشم‌ها به برلین دوخته شده و سیاستمداران بی‌صبرانه منتظر نتایج این انتخابات هستند. از هم‌اکنون روشن است که دولت آینده ائتلافی خواهد بود و به احتمال زیاد ائتلافی از سه حزب تا دو حزب.
چهره پیشتاز: اولاف شولتس
یکی از چهره‌‌های مطرح که به نظر می‌رسد بیشترین شانس را برای صدر اعظمی دارد اولاف شولتس، نامزد حزب سوسیال‌دموکرات (SPD) است. او می‌گوید که می‌تواند اروپای چپ-میانه را بار دیگر احیا کند. شولتس برای عملی کردن احیای اروپا دو وعده داده، اول آنکه تداوم موفقیت‌های اقتصادی کشورش را تضمین کند و دیگر برچیدن بساط این افسانه که موفقیت افراد همیشه حاصل تلاش شخصی است.
| نام حزب | درصد آراء در نظرسنجی‌ها |
|---|---|
| سوسیال دموکرات (SPD) | ۲۵.۵ |
| اتحاد مسیحی (CDU-CSU) | ۲۲.۱ |
| سبزها (Die Grünen) | ۱۵.۷ |
| آلترناتیو برای آلمان (AfD) | ۱۱.۳ |
| دموکراتیک آزاد (FDP) | ۱۱.۲ |
| چپ (Die Linke) | ۶.۲ |
شولتس در حال حاضر وزیر اقتصاد آلمان و معاون مرکل است و حزب او (سوسیال دموکرات) در نظرسنجی‌های تابستان امسال به شکلی که انتظار آن نمی‌رفت، جلو افتاد. بسیاری دلیل این توفیق را شهرت شولتس در تصمیم گیری‌های معقول و حسابگری اقتصادی او می‌دانند. شولتس در مصاحبه‌های خود گفته به دنبال این است که مفاهیم حرفه‌ای بودن و شایستگی‌های اجتماعی را از نو تعریف کند.
شولتس در مصاحبه‌ای به گاردین گفت: «چرا بریتانیا، اگر خلاف منافعش بود به برگزیت رای داد؟ چرا آمریکا به ترامپ رای داد؟به نظر من چون مردم احساس ناامنی اجتماعی عمیقی دارند و احساس می کنند برای آنچه انجام می‌دهند کسی ارزش قائل نیست.»
شولتس با اشاره به آن که نه تنها در آمریکا و بریتانیا بلکه در هلند، سوئد، دانمارک، فنلاند، نروژ، اتریش و یا آلمان – کشورهایی که همگی از بیرون بی مشکل به نظر می‌رسند- همان حس نارضایتی و عدم اطمینان حاکم است، گفت: «در میان طبقه‌های حرفه‌ای مشخصی، یک شایسته‌سالاری پرشاخ و برگ وجود دارد که باعث شده مردم به این باور برسند که موفقیت کاملا حاصل تلاش شخصی است. در نتیجه آن افرادی که واقعا کارها را جلو می‌برند آن احترام لازم را دریافت نمی‌کنند و این باید تغییر کند»
انتخابات کی برگزار می شود؟
یکشنبه ۲۶ سپتامبر بیستمین انتخابات بوندستاگ آلمان از زمان پایان جنگ جهانی برگزار می‌شود. شعبه‌های اخذ رأی در ۲۹۹ ناحیه انتخاباتی از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعدازظهر باز خواهند بود. اگر پاسپورت آلمانی دارید و در مدت اخیر دستکم ۳ ماه در آلمان زندگی‌کرده باشید واجد شرایط شرکت در انتخابات هستید. شهروندان آلمان که خارج از این کشور زندگی می‌کنند، میتوانند تحت شرایط خاصی برای شرکت در انتخابات درخواست کنند تا بتوانند از راه دور رأی دهند.
واجدان شرایط رأی دادن امسال ۶۰,۴ میلیون تن هستند.
به دلیل شیوع بیماری کووید-۱۹، انتظار می رود که تعداد قابل توجهی از رأی دهندگان رأی خود را از طریق پست و قبل از روز ۲۶ سپتامبر داده باشند.
در انتخابات قبلی فدرال در سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۸ درصد آرا از طریق پستی به صندوق ریخته شد. امسال حدود نیمی از افراد واجد شرایط شرکت در انتخابات درخواست کورده‌اند که به روش پستی رأی دهند.
ساعت ۶ بعد از ظهر و زمانی‌که شعبه‌ها بسته می‌شوند، نتایج اولیه انتخابات که بر اساس “اگزیت پول” (رأی‌پرسی خارج از حوزه رأی) بدست آمده، اعلام می‌شود.
چه کسانی رقابت می‌کنند؟
نام ۴۷ حزب بر روی برگه رأی‌گیری چاپ شده، هر فرد می‌تواند دو رأی دهد: یکی برای نامزدی که از حوزه انتخاباتی‌اش است و دیگری برای فهرست حزب نامزدهای فدرال.
احزابی که بتوانند دستکم پنج درصد آرا را کسب کنند، میتوانند در بوندستاگ (پارلمان فدرال) کرسی داشته باشند.
در این انتخابات انتظار می‌رود که شش حزب بتوانند از این مانع حداقل ۵ درصدی عبور کنند.
دو حزب اصلی سنتی آلمان که طی سال‌های گذشته بارها به طور مشترک آلمان را اداره کرده اند: حزب راست میانه «اتحادیه دموکرات مسیحی» (CDU) و حزب چپ میانه «سوسیال دموکرات» (SPD). حزب «سبز»، حزب طرفدار کسب‌و کار «دموکراتیک آزاد» (FDP)، و حزب پوپولیست راستگرای افراطی «آلترناتیو برای آلمان» (AfD) و حزب چپ یا «دی لینکه» (Die Linke) دیگر احزابی هستند که انتظار می‌رود این حد نصاب را کسب کنند.
سیاستمداری که در این انتخابات رقابت نخواهد کرد، آنگلا مرکل (صدراعظم) است. مرکل که از سال ۱۹۹۰ و زمان اتحاد آلمان غربی و شرقی نمایندگی حوزه انتخاباتی Vorpommern-Rügen – Vorpommern-Greifswald در شمال شرقی آلمان را بر عهده داشته با این انتخابات از سیاست کنار می‌رود.
سه حزب نمایندگانی را برای جایگزینی مرکل معرفی‌کرده‌اند: از طرف حزب دموکرات مسیحی رهبر حزب آرمین لاشت، از سوی سوسیال دموکراتها وزیر فعلی اقتصاد و معاون صدراعظم اولاف شولتس و از سوی حزب سبز آنالینا بائربوک گزینه‌های جایگزینی خانم مرکل هستند.
در انتخابات دوره پیشین در ۲۰۱۷ مشارکت ۷۵,۶ درصد تخمین زده شد که چهار درصد از دوره پیش از آن بیشتر بود. در ۲۰۱۷ حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان با ۱۲,۶ درصد آراء به سومین حزب بزرگ آلمان بدل شد.
مسائل اصلی در انتخابات ۲۰۲۱ آلمان
مهاجرت هنوز یک مسأله است. سیاست «درهای باز» مرکل به اختلاف در حزب او انجامید. اکنون اتحاد مسیحی می‌گوید تمرکزش بر جلوگیری از ورود مهاجران است. آلترناتیو برای آلمان، راست افراطی نیز به شدت با مهاجرت به آلمان مخالف است و خواهان توقف آن.
سوسیال دموکراتها از مهاجرت به عنوان مسأله‌ای که به غنا و پیشرفت آلمان می‌انجامد حرف می‌زنند. سبزها به دنبال «جامعه مهاجرپذیر متنوع» هستند و وعده آفریدن راه‌های جدید به سمت شهروندی و برای افزایش مهاجرت کاری و تحصیلی داده اند.
لیبرال‌ها نیز می‌گویند آلمان کشور مهاجران است اما نیاز به قوانین مشخص دارد و باید به مهاجرت به عنوان فرصت نگریست.
چپ‌ها نیز گفته اند که به دنبال «جامعه مهاجرت‌پذیری» هستند که «با آزادی حرکت جهانی و حقوق برابر برای همگان همبستگی نشان دهد.»
سیاستهای محیط زیستی یک مسأله مهم دیگر است. دولت فعلی متعهد شده آلمان تا سال ۲۰۴۵ از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای به وضعیت خنثی برسد. اکنون یکی از سوالات غالب این است که چطور بزرگترین اقتصاد اروپا انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از صنایع این کشور را مهار خواهد کرد.
حزب سبز و حزب چپ می‌خواهند که آلمان به این هدف زودتر از زمان پیش‌بینی شده برسد.
حزب «دموکراتیک آزاد» می‌خواهد که تا سال ۲۰۵۰ به وضعیت خنثی برسد. حزب «آلترناتیو برای آلمان» اساسا اتفاق نظر علمی در زمینه این که بحران اقلیمی و گرمایش زمین منشا انسانی دارد را کلاً رد کرده و سیاست اقلیمی در دست ندارد.
علاوه بر اهداف زیست محیطی برخورد روزانه مردم در قبال گرمایش زمین نیز در محور کمپین‌های انتخاباتی بود.
در حالیکه تاکید دو حزب « دموکرات مسیحی» و حزب «دموکراتیک آزاد» بر سیاستهای بازار محور برای کنترل انتشار کربن است، احزاب سبز، چپ و سوسیال دموکراتها به دنبال کاهش سرعت مجاز در اتوبان‌های آلمان و ایجاد محدودیت برای پروازهای مسافت کوتاه و یا حتی غیرقانونی کردن آن هستند.
عواقب اقتصادی شیوع کرونا از دیگر موضوعات عمده این انتخابات است. با وجود این‌که آلمان در پی دو تعطیلی طولانی بدهی متنابهی انباشته، اما دو حزب «دموکرات مسیحی» و حزب «دموکراتیک آزاد» با افزایش مالیات در آینده مخالف هستند.
در مقابل سوسیال دموکراتها و حزب سبز در حالیکه به دنبال اعطای مشوق مالیاتی و کاهش مالیات برای کسب‌وکارهای کوچک هستند می‌خواهند برای یک درصد ثروتمندترین‌ها، «مالیات بر ثروت» اعمال کنند.
از جمله مسائل مهمی که در کارزار انتخاباتی به آن چندان توجهی نشده، تعهد به اتحادیه اروپا است. با وجود آنکه تمامی احزاب به جز حزب راستگرای «آلترناتیو برای آلمان»، نسبت به پروژه‌های اروپایی خود را متعهد می‌دانند اما در مانیفست هیچکدام به جزئیات این مساله پرداخته نشده است.
رقبا و ائتلاف‌های محتمل
برای کسب اکثریت در انتخابات فدرال به دست آوردن دستکم ۴۶ درصد آرا ضروری است، اما بعید به نظر می‌رسد که هیچ‌یک از احزاب بتوانند بیش از ۲۵ تا ۲۷ درصد آرا را در بهترین حالت کسب کنند، در نتیجه ائتلاف بین حزب‌ها دولت و صدر اعظم بعدی را مشخص خواهد کرد.
بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها در ۲۳ سپتامبر، حزب سوسیال دموکرات با ۲۵,۵ درصد آراء پیشتاز است، حزب اتحاد مسیحی ۲۲,۱ درصد آراء را دارد، و سهم سبزها، راست افراطی آلترناتیو برای آلمان، لیبرال‌ها و حزب چپ به ترتیب ۱۵,۷، ۱۱,۳، ۱۱,۲ و ۶,۲ درصد است. این نظرسنجی‌ها حکایت از ریزش شدید آراء راست میانه، افزایش آراء چپ میانه و کاهش آراء حزب چپ نسبت به دوره پیش دارند.
نتایج نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که دولت آینده آلمان ممکن است حاصل تقسیم قدرت و ائتلاف سه حزب باشد. یک احتمال ائتلاف سه حزب سوسیال دموکرات، دموکراتیک آزاد و سبزهاست. این ائتلاف بر اساس رنگ سنتی این احزاب «ائتلاف چراغ راهنمایی» (چراغ ترافیک) نام گرفته است.
ائتلاف احتمالی دیگر «ائتلاف جاماییکا» است؛ این بار بر اساس رنگ‌های پرچم جاماییکا، و این درصورتی است که سه حزب سبز، دموکراتیک آزاد و دموکرات مسیحی با هم دولت ائتلافی تشکیل دهند.
احتمال سوم که چندان بعید نیست ائتلاف دو حزب دموکرات مسیحی با سبزها است.
در نهایت پس از توافق احزابی که ائتلاف را تشکیل داده‌اند وزرای کابینه مشخص می‌شوند. تا زمانی‌که مذاکرات در جریان است دولت قبلی همچنان بر سرکار مانده و کشور را اداره می‌کند. این مذاکرات ممکن است حتی چندین ماه طول بکشد چرا که مهلت زمانی برای تشکیل دولت وجود ندارد. پارلمان اما موظف است ظرف ۳۰ روز از زمان انتخابات نخستین جلسه را تشکیل داده و رئیس جمهوری جدید آلمان را انتخاب کند. رأی گیری برای انتخاب صدر اعظم جدید زمانی برگزار می‌شود که دولت ائتلافی به توافق دست یافته باشد.
احزاب مطرح
حزب دموکرات مسیحی
رهبر حزب راست میانه «اتحادیه دموکرات مسیحی» آرمین لاشت است. حزب باواریایی سوسیال‌مسیحی (CSU) در ائتلاف دایمی با این حزب فدرال است.
قدم گذاشتن جای پای خانم مرکل چندان آسان نیست. آرمین لاشت نامزد ائتلاف محافظه‌کار برای صدراعظمی آلمان است. در نظر سنجی‌ها از فوریه تا کنون اقبال به حزب سیر نزولی داشته، اما با این وجود حزب دموکرات مسیحی در مجموع موفق‌ترین حزب در تاریخ جمهوری فدرال آلمان بوده و در ۷۲ سالی که از عمر جمهوری آلمان می‌گذرد تنها ۲۰ سال این حزب در دولت حضور نداشته است.
حزب مرکل در انتخابات ۲۰۱۷ با ریزش آراء ۸,۶ درصدی نسبت به ۲۰۱۳ مواجه شد و با کسب ۳۲,۹ درصد بزرگترین حزب آلمان شد.
حزب سبزها
آنالینا بائربوک چهره اصلی سبز های آلمان است. حزب سبزهای آلمان در مقایسه با احزاب مشابه آن در دیگر کشورها یک نیروی قدرتمند سیاسی در آلمان به حساب می‌‌آید. این حزب معمولا تعداد قابل توجهی کرسی در «بوندستاگ» دارد. بین سال‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۵ این حزب بخشی از دولت ائتلافی با صدراعظمی گرهارد شرودر» از حزب سوسیال دموکرات بود.
سبزها در ۲۰۱۷ موفق به کسب ۸,۹ درصد آراء شدند که تفاوت زیادی با آراء دوره پیشین آنها، ۸,۴ درصد نداشت.
حزب سوسیال دموکرات
اولاف شولتس نامزد صدراعظمی از سوی حزب چپ میانه «سوسیال دموکرات» است. اولاف شولتس اکنون معاون آنگلا مرکل و وزیر دارایی آلمان است.
سوسیال دموکراتها سابقه‌ای طولانی در صحنه سیاسی آلمان دارند که قدمت آن به قرن نوزدهم می‌رسد. سوسیال دمکرات‌های اروپا سال‌هاست که رو به افول می‌روند و حزب سوسیال دموکرات آلمان نیز از این قاعده مستثنی نیست.
سوسیال دموکرات‌های آلمان در انتخابات ۲۰۱۷ بدترین نتیجه پس از جنگ جهانی دوم را کسب کردند و با ریزشی ۵,۲ درصدی نسبت به ۲۰۱۳، سهم آراء آنها به ۲۰,۵ درصد رسید.
لیبرال‌ها – حزب دموکراتیک آزاد
کریستین لیندلر رهبر حزب «دموکراتیک آزاد» است. این حزب لیبرال راست میانه نسبتا کوچک از نظر فرهنگی تا حدی نسبت به دمکرات مسیحی‌ها از کمتر محافظه کار است و به لحاظ اقتصادی از سوسیال دمکرات‌ها بیشتر حامی بازار آزاد به حساب می‌‌آید. این حزب طی سال‌های گذشته ( بویژه در دوران مرکل) به عنوان شریک ائتلافی احزاب بزرگتر در سیاست آلمان حضور داشته است.
لیبرال‌ها در انتخابات ۲۰۱۷ حدود ۱۰,۵ درصد آراء را به دست آوردند در حالی که در ۲۰۱۳ با کسب ۴,۸ درصد آراء از راهیابی به پارلمان فدرال باز مانده بودند.
آلترناتیو برای آلمان
حزب پوپولیست راستگرای «آلترناتیو برای آلمان» را یورگ مویتهن و تینو چروپالا، مشترکا رهبری می‌کنند. «آلترناتیو برای آلمان» حزبی مخالف مهاجرت است و چندان روی خوشی به اتحادیه اروپایی نشان نمی‌دهد. این حزب سال ۲۰۱۳ تاسیس شد و از آن زمان راست تر از گذشته شده است.
حزب راست افراطی آلمان که محبوبیتش به نگرانی‌ها دامن زده بود، ۲۰۱۷ به پارلمان راه یافته. حزب «آلترناتیو برای آلمان» که به اسلام‌ستیزی و یهودستیزی متهم شده است، با کسب ۱۲,۶ درصد آراء در رده سوم قرار گرفت.
بسیاری از رسانه‌ها نوشته‌اند که این برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم است که یک حزب راست افراطی به پارلمان راه می‌یابد. با این حال «حزب آلمان» (Deutsche Partei) که در سال‌های ۱۹۴۹ – ۱۹۶۰ در ائتلاف با حزب دموکرات مسیحی در دولت حضور داشت، از سوی بسیاری یک حزب راست افراطی قلمداد می‌شود.
چپ‌ها
ژانین ویسلر و سوزان هنینگ-ولسو رهبران حزب چپ آلمان هستند.
این حزب از بازماندگان کمونیست‌های آلمان شرقی قدیم و چپ‌گرایان آلمان غربی است که با دیدگاه‌های میانه‌گرایانه حزب چپ میانه «سوسیال دموکرات» سر سازگاری نداشتند.
چپ‌ها در انتخابات پیشین ۹,۲ درصد آراء و در انتخابات ۲۰۱۳ حدود ۸,۵ درصد آراء را به دست آوردند.