گرانی قصه مشترک همه ساکنان ایران است. قیمت ها نه هر سال یک‌بار که هر ماه و گاه نیز هر هفته تغییر می‌کنند. تنها در یک ماه گذشته – شهریور ماه- به روایت مرکز آمار ایران میانگین قیمت شیر، لبنیات و تخم مرغ به عنوان مواد غذایی ارزان و پُرمصرف ۱۰ درصد افزایش یافته است. افزایش قیمت شیر و فرآورده‌های لبنی از تصمیم اتحادیه صنایع لبنی ناشی می‌شود که در توافق با دامداران نرخ خرید شیر را افزایش داد.
سبزی و حبوبات هم که به عنوان مواد غذایی جایگزین استفاده می‌شوند تورم ماهانه نزدیک به ۱۰ درصد (۹,۹) درصد را از سر گذرانده اند. میزان افزایش قیمت نان و غلات (۵,۲) و میوه و خشکبار (۵,۷) درصد نیز بالاتر از ۵ درصد بوده است.
بر اساس تعریف مرکز آمار ایران چنانچه قیمت یک کالا در ماه بیش از دو درصد افزایش یابد، آن کالا به مرحله بحرانی رسیده است.
عبور تورم کالاهای خوراکی از مرز ۶۰ درصد
روند صعودی قیمت مواد غذایی در تابستان موجب عبور نرخ تورم نقطه به نقطه این گروه کالایی از ۶۰ درصد شد. بر اساس اعلام مرکز آمار خانوارها در شهریور امسال می‌بایست ۶۲,۴ درصد بیشتر از شهریور سال قبل برای کالاهای خوراکی و آشامیدنی هزینه می‌کردند.
در گروه کالاهای خوراکی و آشامیدنی میانگین افزایش روغن و چربی ها (۹۷,۶) و سبزیجات و حبوبات (۹۳,۸) درصد نزدیک به ۱۰۰ درصد گزارش شده است. دیگر کالاهای خوراکی نیز در مقایسه با یک سال قبل حداقل ۵۵ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
| کالا/ تورم | ماهانه | نقطه به نقطه | سالانه |
| روغن و چربی ها | ۱,۹ | ۹۷,۶ | ۹۲,۵ |
| سبزیجات و حبوبات | ۹,۹ | ۹۳,۸ | ۶۱,۵ |
| شیر و تخم مرغ | ۱۰ | ۷۲,۵ | ۶۹,۱ |
| ماهی | ۴,۲ | ۶۹,۸ | ۶۲,۵ |
| چای، قهوه، نوشابه | ۲,۶ | ۶۶,۵ | ۶۶,۶ |
| شکر، مربا و.. | ۳,۱ | ۶۴,۵ | ۶۲,۲ |
| گوشت و فرآورده گوشتی | ۱,۲ | ۵۶,۲ | ۵۶ |
| گوشت قرمز و سفید ماکیان | ۰,۸ | ۵۴,۲ | ۵۵ |
| میوه و خشکبار | ۵,۷ | ۵۵ | ۵۹,۸ |
| نان و غلات | ۵,۲ | ۴۷,۴ | ۵۵ |
افزایش پیاپی قیمت مواد غذایی در سه سال گذشته موجب کاهش مصرف و ازدیاد فقر غذایی در میان اقشار کم درآمد شده است. قاسم‌علی حسنی، دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی چندی قبل گفته بود مصرف مواد غذایی ۳۵ درصد کاهش یافته است.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در یک گزارش از کاهش سرانه مصرف مواد غذایی در سال‌های اخیر خبر داده بود.
افزایش ۱۱ درصدی هزینه برق و آب
میانگین قیمت کالاهای غیرخوراکی به روایت مرکز آمار در یک سال گذشته ۳۵,۴ درصد افزایش یافته است. تورم ماهانه این گروه از کالاها ۳,۳ درصد و تورم سالانه آن نیز ۳۹,۵ درصد گزارش شده که در مقایسه با یک ماه قبل یک دهم واحد کاهش را نشان می‌دهد.
تورم نقطه به نقطه کالاهای غیرخوراکی و خدمات هم در مقایسه با یک ماه قبل کاهش یافته است. این کاهش اما به معنای ارزان‌تر شدن خدمات نیست.
برق، آب و سوخت با ۱۱ درصد بالاترین نرخ تورم ماهانه در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات را داشتند. تورم ۱۱ درصدی برق، آب و سوخت شهریور امسال در قبض های پرداخت شهروندان نمایان شده بود.سخنگوی صنعت برق ایران نیز در واکنش به این موضوع «افزایش تعرفه مصرفی به میزان هفت درصد» را بر اساس مصوبه مجلس تأیید کرده بود.
پس از انرژی که آثار گرانی آن خیلی زود در هزینه خانوار نمایان شد، مسکن، اجاره و حمل و نقل هر یک با ۳,۵ درصد تورم ماهانه بیشترین افزایش قیمت در فاصله مرداد تا شهریور را از سر گذراندند. جدول زیر تورم گروه کالاهای مربوط به «اسکان» خانوار را نشان می‌دهد.
| کالا | ماهانه | نقطه به نقطه | سالانه |
| مسکن و انرژی | ۴,۲ | ۲۶,۱ | ۲۶,۹ |
| مسکن | ۳,۵ | ۲۵,۹ | ۲۷,۸ |
| اجاره | ۳,۵ | ۲۵,۵ | ۲۷,۵ |
| آب، برق، سوخت | ۱۱ | ۲۸,۵ | ۱۹,۷ |
| نگهداری و تعمیرات | ۱,۲ | ۴۸,۵ | ۴۹,۳ |
| لوازم خانگی | ۲,۶ | ۵۲ | ۶۰,۹ |
رقم اعلام شده برای تورم مسکن و اجاره مسکن با واقعیت موجود ناهمخوان است. در تابستان امسال نرخ اجاره بهاء در برخی شهرهای ایران تا ۱۰۰ درصد نیز افزایش یافت و همانند دو سال گذشته مستاجران ناچار به خروج از مناطق برخوردارتر و خانه‌های بزرگ‌تر به سمت مناطق «جنوبی» و حاشیه شهر و خانه‌های ارزان‌تر شدند.
همزمان با افزایش هزینه «درون خانه» خانوار، هزینه تفریح، پوشاک، بهداشت و درمان، حمل و نقل و آموزش نیز در مقایسه با شهریور سال قبل افزایش چشمگیری یافته است.
کرونا آموزش را گران‌تر کرد
بر اساس گزارش مرکز آمار در شهریور امسال، در آستانه بازگشایی مدارس، میانگین قیمت پوشاک و کفش در مقایسه با یک سال قبل ۵۳,۹ درصد افزایش یافت، میانگین هزینه حمل و نقل ۳۷,۵ درصد بالا رفت و هزینه آموزش ۱۸,۸ درصد بیشتر شد.
افزایش میانگین قیمت خدمات ارتباط با توجه به احتمال تداوم آموزش آنلاین در سال تحصیلی جدید، بر هزینه آموزش تأثیر مستقیم خواهد داشت. همانطور که رشد قیمت خدمات سلامت، به دلیل اجبار دانش‌آموزان و معلمان به استفاده از وسایل حفاظتی و بهداشتی موجب افزایش هزینه آموزش خواهد شد.
| کالا | ماهانه | نقطه به نقطه | سالانه |
| آموزش | ۲,۲ | ۱۸,۸ | ۲۱,۴ |
| بهداشت و درمان | ۲,۱ | ۴۳,۵ | ۳۹,۹ |
| پوشاک | ۲,۸ | ۵۳,۹ | ۵۱,۱ |
| حمل و نقل | ۳,۵ | ۳۷,۹ | ۵۷,۶ |
| ارتباطات | ۱,۳ | ۵,۵ | ۱۶,۸ |
هزینه بهداشت و درمان هم متأثر از همه گیری کرونا و کالایی سازی خدمات سلامت و درمان همانند ماه های قبل روند صعودی داشت و در مقایسه با مرداد امسال ۲,۱ درصد، و شهریور سال قبل ۲۳,۵ درصد افزایش یافت.
خداحافظی با تفریح و رستوران
افزایش مداوم هزینه‌های ضروری مانند مواد غذایی و مسکن در یک دهه اخیر موجب حذف برخی کالاهای فرهنگی و تفریحی و حتی آموزش از سبد هزینه خانوار شده است.
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در فاصله شهریور ۱۳۹۹ تا شهریور ۱۴۰۰ میانگین هزینه رستوران و هتل ۶۵,۶ درصد افزایش یافته است.
میانگین قیمت کالاهای تفریحی و فرهنگی هم در مقایسه با ماه مشابه در سال ۱۳۹۹، ۴۲,۱ درصد گران شد.
مرکز آمار ایران در آخرین گزارش هزینه و درآمد خانوار سهم کالاهای فرهنگی و تفریحی و آموزش از سبد هزینه خانوار را کمتر از دو درصد اعلام کرده بود.
هم آنانکه در کاخ سفید ایالات متحده ساکن اند، و هم آنانکه در بیت رهبری و کاخ ریاست جمهوری ایران منزل دارند، هر دو صرفاً دارای درکی آبستره و مجرد از تورم و فشار عینی اقتصادی هستند. درک هر دوی آنها از فقر و تورم مانند درک آبستره طبقه کلاسیک بورژوا از فقر و نکبت عینی طبقه کلاسیک کارگر است. از یک سو، همان نگاه آبستره و مجردی که بیمی از صدور دستور انفجار دو بمب اتمی در هیروشیما و ناکازاکی در هزاران کیلومتر دورتر از کاخ سفید نداشت، اکنون نیز واهمه ای از اضمحلال و تباهی طبقات محروم جامعه ایرانی در فشار تحریم های اعمال کننده کاخ سفید ندارد. از سوی دیگر، همان گوشی که در کاخ پاستور به شنیدن سمفونی کلیات مجردی مانوس شده و شکستن استخوان ها تحت فشار تورم و اضطراب فراگیر را صرفاً در آبان ۹۸ به صورت اختلالی جزئی در سمفونی همیشگی کلیات می شنود، اکنون نیز گوش اش از نغمه مستمر مرغان آبستره خوان پر است. بازی با سرنوشت ملت ها برای هر دو دسته کاخ سفیدی و کاخ پاستوری به منزله بازی دو شطرنج باز در خلوت خانه شخصی و به شکل یک سرگرمی اعتیادگونه درآمده است.
محمد الف / 26 September 2021