رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ارمنستان اعلام کرد با آغاز بهره‌برداری از یک جاده جدید، کامیون‌های ایرانی بدون نیاز به عبور از خاک آذربایجان به اوراسیا دسترسی خواهند داشت.
الهام علی‌اوف، رئیس جمهوری آذربایجان مدعی ورود غیرقانونی کامیون‌های ایرانی به منطقه قره‌باغ شده است. دو تن از رانندگان ایرانی هم هفته گذشته بازداشت و به باکو منتقل شده‌اند. روز گذشته مقامات ایرانی آزادی این دو راننده را تکذیب کردند.
علی‌اوف می‌گوید بیش از ۶۰ کامیون ایرانی بدون مجوز از ۲۰ مرداد تا ۲۰ شهریور وارد این منطقه (جاده گوریس – قاپان) شده‌اند. این جاده پیش از جنگ قره‌باغ در اختیار ارمنستان بود، اما پس از جنگ بخشی از آن به کنترل باکو درآمد. نخجوان که بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است از سرزمین اصلی جدا افتاده. ارمنستان بین نخجوان و جمهوری آذربایجان قرار دارد. تا پیش از این آذربایجان برای ارتباط زمینی با نخجوان نیازمند ایران بود. اما بعد از جنگ قره‌باغ جمهوری آذربایجان موفق شد ارتباط زمینی با نخجوان را برقرار کند و از ایران بی‌نیاز شود. ترکیه هم که با آذربایجان ارتباط مستقیم پیدا کرده می‌تواند با دور زدن ایران با چین در ارتباط زمینی قرار بگیرد. اکنون بحث بر سر ایجاد مسیر بدیلی برای جاده گوریس – قاپان است.
جاده تاتا مسیر جایگزین برای جاده گوریس – قاپان
هرویک یاریجانیان، عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران و رئیس اتاق مشترک ایران- ارمنستان صبح پنجشنبه ۲۲ مهر در مصاحبه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) جزئیات بیشتری از مسیر جایگزین ایران برای آذربایجان ارائه کرد. یاریجانیان گفت:
«دولت ایران و دولت ارمنستان توافق کردند که نسبت به آماده‌سازی جاده “تاتا” اقدام کنند. البته جاده تاتا پیش از این نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت و اتوبوس‌ها و کامیون‌ها برای عزیمت به ارمنستان از این مسیر استفاده می‌کردند. اما این جاده، دارای شیب و گردنه‌های تندی است که تریلی‌ها قادر به عبور از آن نیستند و همچنین در مواقع بارندگی، عبور از این جاده دشوار می‌شود. از این رو، دو دولت وعده داده‌اند که این جاده تا پایان آبان ماه به‌عنوان مسیر جایگزین برای همه خودروها قابل بهره‌برداری باشد. در این صورت، کامیون‌های ما بدون دردسر به ارمنستان و اوراسیا راه پیدا می‌کنند.»
دولت آذربایجان، ۱۳۰ دلار در مسیر رفت و ۱۳۰ دلار در مسیر بازگشت از جاده‌ای که ایران را به ارمنستان متصل می‌کرد، عوارض تعیین کرد و گاهی نیز کامیون‌های ایرانی را نیز جریمه می‌کرد. با این اقدام دولت باکو، ۳۰۰ دلار به هزینه‌های صادراتی ایران افزوده شده بود. جاده گوریس – قاپان در کل حدود ۲۱ کیلومتر است و ۶ کیلومتر از آن، وارد خاک آذربایجان می‌شود. اکنون به گفته هرویک یاریجانیان، رئیس اتاق مشترک ایران- ارمنستان دولت ارمنستان متعهد شده یک میلیارد دلار برای حفر تونل‌هایی در مسیر کاجاران سرمایه‌گذاری کند. انتظار می‌رود در این صورت زمان پیمودن مسیر ایران تا ایروان از حدود ۷ تا ۸ ساعت به حدود ۴ ساعت کاهش پیدا می‌کند. هرویک یاریجانیان در ادامه مصاحبه با ایسنا گفت:
«سرمایه‌گذاری روی این جاده مستقیم، بسیاری از مشکلات ما در زمینه حمل کالاهای فاسدشدنی نظیر لبنیات و میوه و تره‌بار را حل می‌کند. بدین ترتیب علاوه بر سرعت، شاهد حفظ امنیت و افزایش حجم کالاهای صادراتی به این منطقه خواهیم بود.»
ظاهراً تعدادی از شرکت‌های ایرانی نیز برای سرمایه‌گذاری در این مسیر اعلام آمادگی کرده‌اند. همچنین برای حفر تونل‌ها، یک مناقصه بین‌المللی نیز در حال برگزاری است. احتمالا استفاده از این مسیر، حدود دو سال دیگر میسر می‌شود.
به گفته رئیس اتاق مشترک ایران- ارمنستان ایجاد این مسیر جایگزین، راه‌های دسترسی به بازارهای اوراسیا و اروپا را افزایش می‌دهد. بر همین اساس ایران در حال حاضر در صدد است که با وارد کردن کشتی رو-رو و افزودن به کانتینرهای یخچال‌دار و نوسازی ناوگان حمل، مسیر دریای خزر به روسیه را احیا کند.
حجم تجارت ایران و ارمنستان در چهار ماه نخست سال جاری حدود ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. به گفته هرویک یاریجانیان انتظار می‌رود با الحاق ایران به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و سازمان همکاری‌های شانگهای حجم مراودات ایران و ارمنستان به یک میلیارد و ۲۰۰ هزار دلار بدون احتساب تبادل انرژی برسد.