رسانههای سعودی العربیه و الحدث روز چهارشنبه ۱۰ نوامبر/ ۱۹ آبان نوشتند بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در اخراج جواد غفاری، فرمانده ایرانی سپاه قدس دست داشته است.
بر اساس گزارشها، اسد از رژیم ایران خواسته است که غفاری را به دلیل «فعالیت بیش از حد» نیروی قدس در سوریه که سبب نقض حاکمیت در بخشهای مختلف شده است، به تهران فرابخواند.
رسانههای سعودی گفتند که خروج غفاری از سوریه بخشی از روند منفی است که ایران در رابطه با تلاشهای خود برای استقرار دائمی در سوریه و ایجاد پایگاه نظامی در دیرالزور با آن مواجه شده است.
العربیه به نقل از یک «منبع آگاه» نوشت که «غفاری با هدف ایجاد شبکه قاچاق یک «بازار سیاه» ایجاد کرده بود و این بازار سیاه چالشی برای بازار دولت سوریه محسوب میشود، او از دادن (حق) گمرک(ی) به نهادهای مربوطه در سوریه تخطی کرده و کالاهایی را برای رقابت با بازار دولت سوریه بهصورت قاچاق وارد این کشور میکرد.»
در ادامه این مطلب آمده است که نیروهای ایرانی در سوریه از منابع طبیعی این کشور برای منافع شخصی خود بهرهبرداری کرده و از پرداخت مالیات به دولت سوریه طفره رفتهاند.
ایران در سالهای اخیر توانسته حق برداشت اختصاصی از معادن پتاسیم در سوریه را به دست آورد و از این طریق به نیاز روزافزون به این ماده معدتی پاسخ دهد. پتاسیم از جمله بهدلیل کاربرد فراوان در برنامه تولید سوخت موشکی جامد هموراه مورد توجه مقامهای تهران بوده و اکنون سوریه تأمینکننده مطمئن این ماده معدنی برای ایران است.
در روزهای گذشته روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحرنوت نیز با انتشار مطلبی از نارضایتی اسد از نیروهای سپاه قدس و نقش آنها در افزایش حملات اسرائیل به خاک این کشور خبر داده بود.
جواد غفاری، از پاییز ۱۳۹۴ تاکنون فرمانده میدانی سپاه قدس در سوریه بوده است. او پس از کشتهشدن حسین همدانی در حلب سوریه به این مأموریت اعزام شد. یکی از مهمترین اقدامهای جواد غفاری در شش سال گذشته، تلاش برای ایجاد یک پایگاه نظامی دائمی برای ایران در شرق سوریه و در نقطه مرزی با عراق بوده است. این همان نقطهای است که در سالهای گذشته بارها هدف حمله هواپیماهای اسرائیلی قرار گرفته است.
محلی که سپاه قدس برای ایجاد این پایگاه در نظر دارد در ادامه مسیر بزرگراهی است که از بغداد شروع میشود و پس از عبور از کربلا و نقطه مرزی القائم در عراق وارد سوریه و منطقه ابوکمال میشود. هماکنون سپاه قدس و شبهنظامیان وابسته به این نیرو، کنترل گذرگاه مرزی ابوکمال با عراق را در اختیار دارند و عملاً ورود و خروج کالا و ادوات نظامی در این نقطه با نظر سپاه قدس انجام میشود.
سپاه قدس برای ایجاد یک پایگاه دائمی در این منطقه با چندین مشکل مهم دست و پنجه نرم کرده است. بافت مذهبی ساکنان مثلثی که ابوکمال، دیرالزور و پالمیرا را شامل میشود سنی است. ایران در سالهای گذشته تلاش کرده تا خانههای آورگان جنگی در شهر پالمیرا را تصاحب کند و با اسکان نیروهای لشکر فاطمیون و کتائب سیدالشهدا، ترکیب قومیتی در آنجا را تا حدودی تغییر دهد. همچنین گزارش شده است که چندین مرکز فرهنگی در این سه نقطه برای ایجاد تغییرات مذهبی در ساکنان ایجاد شده است.
بشار اسد در سالهای گذشته در جریان اقدامات ایران برای تسلط بر ابوکمال قرار داشته و با آن مخالفتی نکرده است. به نظر میرسد اگر خبر رسانههای سعودی درست باشد، اخراج جواد غفاری نه به ایجاد پایگاه دائمی و یا قاچاق کالا به سوریه که به حمله پهپادی و راکتی شبهنظامیان وابسته به سپاه قدس به پایگاه آمریکا در تنف سوریه مربوط باشد. این حمله در روز ۲۰ اکتبر سال جاری صورت گرفت و آمریکا میگوید، سپاه قدس در پشت پرده آن قرار داشته اشت.
دولت سوریه از زمان آغاز جنگ داخلی در این کشور تلاش کرده است تا به صورت مستقیم وارد درگیری با نیروهای آمریکایی نشود و احتمالاً این حمله بدون هماهنگی با بشار اسد و ارتش سوریه انجام شده است.