روایت تازه اشرف‌غنی از فرار از کابل: تا وقتی در هلی‌کوپتر نشستم نمی‌دانستم قصد خروج از کشور دارم

نیمه اوت هنگامی که طالبان به پشت دروازه‌های کابل رسیدند اشرف غنی و همراهانش از ارگ ریاست جمهوری گریختند. در رسانه‌های افغانستان و شبکه‌های اجتماعی روایت های گوناگونی از «فرار» غنی و همراهانش منتشر و او که نامش در فهرست فاسدترین رهبران جهان قرار دارد، به دزدی اموال عمومی و وجه نقد نیز متهم شد. حامد کرزای، نخستین رئیس‌جمهوری افغانستان پس از اشغال نظامی این کشور به دست آمریکا پیش از این در روایتی گفته بود که خلاف توافق قبلی در تماس با وزیر دفاع وقت متوجه شده که غنی گریخته است.

محمد‌اشرف غنی احمدزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان که در آخرین انتخابات برگزار شده کمتر از ۹ درصد آراء واجدان شرایط رأی را به دست آورد، در اولین گفت‌وگوی رسانه‌ای پس از خروجش از افغانستان، اما ادعا کرده است که این تصمیم انتخابی «برای جلوگیری از جنگ داخلی» بوده و تنها هنگامی که در هلی‌کوپتر نشسته متوجه شده کشور را ترک می‌کند:

«دکتر محب (حمدالله محب)، مشاور شورای امنیت ملی و بعد رییس «پی‌پی‌اس» وارد شدند و گفتند که «پی‌پی‌اس» از هم پاشیده و اگر من بر ماندن اصرار کنم، همه آن‌ها کشته می‌شوند. آن‌ها توانایی حفاظت از من را ندارند. دکتر محب واقعا ترسیده بود. برای من بیش از دو دقیقه فرصت نداد.»

اشرف غنی ادعا کرده است صبح آن روز – ۱۵ اوت- به ذهنش خطور نمی‌کرد که بعداز ظهر کشور را ترک کند چرا که به او اطلاع داده بودند که «گروه حقانی تعهد داده وارد کابل نشود». او در ادامه گفته است:

«ولی دو ساعت بعد، این‌طور نبود. از من خواسته شد که به همکارانم از جمله مشاور شورای امنیت ملی اجازه بدهم تا کشور را ترک کنند. همچنین از همسرم خواستم تا کشور را ترک کند، او مردد بود که این کار را بکند. آنها یک و نیم ساعت قبل از خروج من، محل را ترک کردند.»

امرالله صالح: از یک روز قبل مشخص بود «می‌خواهند رئیس‌جمهوری را خارج کنند»

اظهارات اشرف غنی اما با روایت امرالله صالح، معاون اول او در دوره دوم ریاست جمهوری در تضاد است. صالح در واکنش به سخنان غنی در صفحه فیس بوک خود نوشته یک روز قبل از سقوط کابل از لابه‌لای صحبت‌ با حمدالله محب، مشاور امنیت ملی و فضل محمود فضلی، رئیس اداره عمومی دفتر رئیس جمهوری، دریافته است که «می‌خواهند رئیس جمهوری به خارج برود».

او روایت کرده است که حمدالله محب و فضلی در روز ۱۴ اوت به دیدار او رفته‌اند و به او توصیه کرده‌اند که کشور را ترک کند:

«من گفتم که من به هیچ صورت کشورم را ترک نمی‌کنم. تا هر مقداری که بتوانم مقاومت می‌کنم. اگر در هیچ جای نتوانم کاری کنم بام خانه‌ام را در تایمنی سنگر می‌سازم. آقای فضلی با کسی در تیلفون در تماس شد و از دفترم بر آمد و دقایقی بعد آمد و گفت بسیار خوب پس در تماس می‌باشیم و مشورت خواهیم کرد.»

امرالله صالح پس از سقوط کابل به پنجشیر رفت تا در کنار گروه مقاومت ملی در مقابل طالبان ایستادگی کند. او ادعا کرده است که مقاومت در پنجشیر همچنان در جریان است.

برخلاف او و حتی عبدالله عبدالله که در افغانستان باقی ماندند، اشرف غنی اما با یک پرواز به امارات متحده اسلامی رفت. غنی متهم است که بخشی از ذخیره و اموال عمومی را با خود از کشور خارج کرده است. غنی این اتهام را رد کرده و مدعی شده به خاطر جلوگیری از نابودی افغانستان و جنگ داخلی در نهایت تصمیم به ترک ارگ کابل گرفته است:

«دلیل اصلی من برای خروج، جلوگیری از ویرانی کابل بود. دو گروه متفاوت از طالبان از دو جهت مختلف در حال وارد شدن به کابل بودند. احتمال یک درگیری شدید بین آن‌ها بسیار بالا بود و شهری با جمعیت ۵ میلیون نفر در معرض نابودی قرار داشت.»

ادعای غنی با سخنانی که پیش از این کرزای از روز واقعه روایت کرده بود، تناقض دارد. حامد کرزای گفته بود که در تماس با وزیر دفاع وقت متوجه شده که همه ارگ را ترک کرده‌اند. به گفته کرزای خروج غنی از کابل تلاش‌های او و دیگر اعضای دولت، از جمله عبدالله عبدالله برای توافق با طالبان جهت وارد نشدن به کابل را از بین برد.

غنی: بدعهدی آمریکا دلیل سقوط دولتم بود

غنی که از زمان فرار از افغانستان در امارات متحده اسلامی به سر می‌برد، ادعا کرده است تصمیم داشته به «خوست»، یک شهر در منطقه مرزی با پاکستان، برود اما به او گفته‌اند که خوست و جلال آباد هر دو سقوط کرده‌اند. او گفته تنها وقتی سوار هلیکوپتر شده مشخص شده که کشور را ترک می‌کند.

غنی از دولت آمریکا گلایه کرده و آن‌ها را عامل سقوط خودش دانسته و گفته در گفت‌و گو با نماینده آمریکا به او گفته‌اند که توافقنامه دوحه مشروط به عملی سازی است.

دولت آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۰ توافقنامه موسوم به آوردن صلح به افغانستان را گروه طالبان امضاء کرد. گفت وگوهای موسوم به «بین الافغان» میان دولت افغانستان و طالبان اما پیش نرفت و طالبان از آغاز خواستار کناره گیری غنی شد. غنی نیز به رغم مخالفت های علنی با آزادی تمامی زندانیان طالب موافقت کرد.

رئیس جمهوری سابق افغانستان مدعی شده در دیدار با اسپر وزیر دفاع وقت آمریکا در کابل به او گفته شده که «تفاهم با طالبان یک تفاهم مشروط است و اگر طالبان به تعهدات‌ خود عمل نکند، این تفاهم‌نامه از سوی امریکا لغو می‌شود».

طالبان از زمان امضاء تفاهمنامه با فرستادگان آمریکا در دوحه از مذاکره با دولت افغانستان سر باز زد و حملات به مناطق تحت کنترل دولت را شدت بخشید تا سرانجام در اوت ۲۰۲۱ توانست دوباره بر تمام افغانستان مسلط شود.

از زمان سلطه دوباره طالبان مدارس به روی زنان بسته شده، آن‌ها از محیط‌های اجتماعی به داخل خانه رانده شده‌اند، فقر و بیکاری افزایش یافته و شمار بیشتری از افغانستان گریخته‌اند و چشم‌انداز دست‌یابی به یک «صلح» و تشکیل یک دولت «فراگیر» تیره‌تر از هر زمان دیگری شده است.