این روزها با بارش سنگین برف در مناطق مختلف ایران بار دیگر زندگی دشوار کارگران ساختمانی برجسته شده است. خانواده‌های این کارگران در مناطق سرد و برف‌خیز کشور بدون برخورداری از بیمه بیکاری و منبع درآمد، زمستان را به‌سختی تاب می‌آورند.

حسن عزتی، رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی بانه و بازرس کانون کارگران ساختمانی استان کردستان به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت:

«بارش برف و کاهش دمای هوا در غرب کشور، ده‌ها هزار کارگر ساختمانی را بیکار کرده است؛ این ده‌ها هزار نفر، نماینده ده‌ها هزار خانواده هستند که متأسفانه هیچ منبع درآمدی ندارند.»

بر اساس آمار رسمی جمهوری اسلامی، استان کردستان یک میلیون و ۶۰۳ هزار نفر جمعیت دارد و ۵۰ هزار کارگر و استادکار در ۱۶ حرفه صنعت ساختمان در این استان کار می‌کنند.

عزتی افزود:

«با توجه به فصلی بودن اشتغال در بخش صنعت ساختمان، بارش برف سنگین کلیه کارگاه‌های ساختمانی را به تعطیلی می‌کشاند و نیروی فعال در این بخش، منابع درآمد مالی خود را از دست داده و با توجه به تورم افسارگسیخته و عدم تعادل دستمزد کارگران ساختمانی با تورم جهش‌یافته و نبود پس‌انداز، زندگی بخور و نمیر و طاقت‌فرسایی را تحمل می‌کنند.»

حسن عزتی تأکید کرد که دولت «هیچ برنامه‌ای برای رفع مشکلات کارگران ساختمانی ندارد و در آینده دور و نزدیک نیز هیچ چشم‌انداز روشنی برای بهبود اوضاع کارگران ساختمانی دیده نمی‌شود».

سال‌هاست که کارگران ساختمانی در ایران با مشکلات بسیاری از جمله بیمه تأمین اجتماعی و اشتغال فصلی روبه‌رو هستند. در سال‌های اخیر رکود عمیق در بازار مسکن و کاهش ساخت‌وساز نیز سبب بیکاری بخش زیادی از این کارگران شده و از سوی دیگر با افزایشبیکاری در عرصه‌های دیگر شمار کارگران ساختمانی را افزایش داده است.

این مشکلات به‌ویژه در استان کردستان موجب شده تا کارگران ساختمانی به اقلیم کردستان مهاجرت کنند و در آن‌جا به‌دلیل افزایش ساخت‌و‌ساز مشغول به کار شوند اما در آن‌جا نیز با ده‌ها مشکل و محرومیت از جمله نداشتن بیمه، محرومیت از حداقل دستمزد و قرارداد کار رسمی، مواجه شوند.

ناجی روحانی، نایب رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کردستان اردیبهشت سال جاری شمار کارگران ساختمانی که در نوبت دریافت بیمه تأمین اجتماعی هستند را ۱۰ هزار کارگر عنوان کرده بود.

بیمه کارگران ساختمانی، موردی ضروری است تا در صورت بروز حادثه یا بیکاری آسایشِ نسبی خانواده‌های کارگران را تا حدودی تأمین کند.

منبع درآمد بیمه کارگران ساختمانی از محل صدور پروانه‌های ساخت تأمین و در ازای صدور هر پروانه، ۱۵ درصد هزینه به حساب تأمین اجتماعی واریز و بابت بیمه کارگران، صرف می‌شود. سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید ۱۵ درصد کفایت ۶۰۰ هزار نفر بیمه‌شده بخش ساختمان را نمی‌دهد؛ به همین دلیل درخواست کرده بود که منابع درآمدی در ماده ۵ قانون بیمه کارگران ساختمانی اصلاح شود. این اصلاح از آذرماه سال گذشته در دستور کار مجلس قرار داشت اما در جلسه علنی چهارم خردادماه سال جاری طرح بیمه کارگران ساختمانی بدون آن که منبعی برای تأمین مالی آن تعیین شود تصویب و بررسی اصلاح ماده ۵ به زمان دیگری موکول شد و طرح همچنان بلاتکلیف ماند.

اکبر شوکت، رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کشور می‌گوید سازمان تأمین اجتماعی با صدور بخشنامه‌های متعدد بیمه کارگران ساختمانی را با بهانه‌های مختلف قطع کرده است؛ از جمله بخشنامه در مورد فرصت زمانی سه ماهه برای پرداخت حق بیمه توسط کارگران. براین اساس، اگر یک کارگر نمی‌توانست در فرصت زمان تعیین‌شده حق بیمه‌اش را پرداخت کند، بیمه او باطل می‌شد.

به‌گفته شوکت، سازمان تأمین اجتماعی نه تنها بخشنامه‌های یک‌جانبه علیه کارگران ساختمانی صادر می‌کند بلکه «هیچ خدماتی برای این گروه ارائه نمی‌دهد» و این به دلیل آن است که تأمین اجتماعی نمی‌تواند سهم کارفرمایان قدرتمند این عرصه را دریافت کند و کارگران باید تاوان آن را بپردازند.

به گفته فعالان صنفی کارگران ساختمانی، شمار بیمه‌شدگان کارگران صنعت ساختمان در آغاز و پایان دولت حسن روحانی یکسان بوده است اما ریزش کارگران مشهود است.

علی یارمحمدی، فعال صنفی کارگران ساختمان می‌گوید سازمان تأمین اجتماعی براساس قانون مکلف است تمام هزینه‌ها و خدمات بیمه‌پردازی کارگران را انجام دهد اما برای کارگران ساختمانی، بخشی از این هزینه‌ها بر دوش خود کارگران افتاده است.

روند رو به رشد قطع بیمه کارگران ساختمانی در حالی جریان دارد که این کارگران، حتی در صورت داشتن بیمه، از مزایای بیمه بیکاری محرومند چراکه آن‌ها در دسته کارگران فصلی قرار می‌گیرند. بیمه کارگران فصلی، فقط در زمان کار از سوی کارفرمایان پرداخت می‌شود و در فصول بیکاری، سابقه بیمه به آن‌ها تعلق نخواهد گرفت و آن‌ها باید خود را به شکل خویش‌فرما بیمه کنند و بیمه خویش‌فرما مشمول حمایت بیمه بیکاری نمی‌شود.

در چنین شرایطی و با تداوم وضعیت نامناسب اقتصادی و تورم افسارگسیخته و فزاینده، بر مشکلات کارگران ساختمانی نیز هر روز افزوده می‌شود.