در حالی‌که در دو سال گذشته به‌دلیل شیوع کرونا پرستاران ایران در شرایط سخت و طاقت‌فرسایی کار کردند و قربانیان زیادی داده‌اند خواسته‌های آنها اما همچنان نادیده گرفته می‌شود.
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، جمعه ۲۷ اسفند به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت در سال ۱۴۰۰ خیلی از پرستاران درگیر کرونا شدند و شمار فوتی‌ها افزایش پیدا کرد. او با اشاره به فشار کار بالای این پرستاران نسبت به سال‌های دیگر افزود:
«ما از نظر تعداد جان‌باختگان پرستاری جزو اولین‌ها در جهان بودیم و یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع هم فشار بالای کار است.»
شریفی مقدم کمبود نیروی پرستار را از مشکلات مهم پرستاران و مردم دانست و گفت:
«استاندارد نیروی انسانی ما یک‌دوم حداقل استاندارهای جهانی است. یعنی کف استاندارهای جهانی می‌گوید به ازای هر هزار نفر باید سه پرستار داشته باشیم که این در کشور ما یک‌ونیم است؛ یعنی نصف حداقل استاندارهای جهانی.»
به‌گفته شریفی مقدم، کمبود نیروی پرستار سبب افزایش فشار بر نیروهای موجود می‌شود و «برای حل این مشکل در سال ۱۴۰۰ هیچ اقدامی انجام نشده است».
او گفت:
«امسال خروجی داشتیم اما ورودی نداشتیم؛ یعنی علیرغم این‌که به‌دلیل بازنشستگی، مهاجرت و ترک کار تعدادی از نیروها رفتند اما هیچ استخدامی انجام نشد.»
دبیرکل خانه پرستار هفته گذشته به روزنامه همشهری گفته بود که تاکنون بیش از ۱۶۰ نفر از گروه پرستاری، یعنی پرستار، کمک پرستار، بهیار، هوش‌بری اتاق عمل و… به‌دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند و از آن‌جا که ۸۰ درصد گروه پرستاری را زنان تشکیل می‌دهند، بیشتر قربانیان نیز زن بودند. میزان مرگ پرستاران در ایران به نسبت جمعیت حتی از چین وهند هم بالاتر است.
مرگ پرستاران در همان هفته‌های نخست شیوع کرونا با فوت نرجس خانعلی‌زاده، پرستار جوان گیلانی، آغاز شد و به‌تدریج روند صعودی به‌خود گرفت. پس از مدت کوتاهی، پزشکان نیز به این گروه افزوده شدند و هر هفته جان‌باختن یکی از فعالان کادر درمان شنیده می‌شد. برخی جوان بودند و برخی سرپرست خانواده و تعدادی هم باردار. شریفی مقدم به همشهری گفته بود:
«تعداد دقیق پرستاران بارداری که به‌دلیل ابتلا به کرونا جانشان را از دست داده‌اند مشخص نیست، اما حداقل سه تا چهار پرستار باردار جانشان را از دست دادند. برخی از این مادران در ماه‌های آخر بارداری بودند. یکی از جنین‌ها زنده به‌دنیا آمد و دیگری هم جان باخت.»
دبیرکل خانه پرستار مشکل دیگر پرستاران را عدم اجرای قانون تعرفه‌گذاری دانست. این قانون که در سال ۱۳۸۶ تصویب شده هنوز به‌اجرا در نیامده است.
شریفی مقدم در این‌باره گفت قرار بود از ابتدای دی‌ماه قانون تعرفه‌گذاری اجرایی شود و در حال حاضر ۸ هزار مورد از خدمات پزشکی و دو هزار مورد از خدمات پیراپزشکی تعرفه‌گذاری شده است اما تنها گروهی که خدمات آنها تعرفه ندارد پرستاران هستند.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که یک سال قبل در سخنانی به‌مناسبت روز پرستار در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران به مسئولان وزارت بهداشت دستور داده بود نظام تعرفه‌بندی را اجرا کنند، امسال نیز به همین مناسبت سخنان سال قبل خود را تکرار کرد. در عمل اما تغییری در وضعیت به‌وجود نیامد و سازمان برنامه و بودجه به بهانه کمبود منابع مالی با تغییر وضعیت پرستاران شرکتی مخالفت کرد تا مشخص شود سخنان و وعده‌های عالی‌ترین مقام نظام هم برای پرستاران تنها کاربرد شعاری دارد.
پیش از این دبیرکل خانه پرستار گفته بود که کادر درمان در حالی حداقل ۱۰۰ هزار پرستار کم دارد و مجوز استخدام پرستار صادر نمی‌کند که بالغ بر ۱۰۰ هزار دانش‌آموخته پرستاری بیکارند.
دبیرکل خانه پرستار خواسته دیگر پرستاران را اجرای طرح «فوق‌العاده خاص با ضریب سه» دانست و گفت:
«فوق‌العاده خاص با ضریب سه از مطالباتِ نیروهای بهداشت و درمان کشور است که برای برخی از دستگاه‌ها اعمال شده اما برای پرستاران نه؛ پرستاران پیگیر بودند و تجمعاتی هم در این خصوص انجام دادند اما باز هم هیچ اقدام خاصی در این‌باره انجام نشد.»
نظام پرداخت کارمندان دستگاه‌های اجرایی در ایران براساس امتیاز حاصل از ارزشیابی عوامل شغل و شاغل و سایر ویژگی‌های مرتبط با آن است. این امتیاز در ضریب ریالی ضرب می‌شود و مبنای تعیین حقوق و مزایای کارمندان قرار می‌گیرد. فوق العاده‌های مختلف ابزارهایی برای افزایش امتیاز مذکور و در نتیجه، افزایش حقوق و مزایای کارمندان دستگاه‌های اجرایی است.
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت جمهوری اسلامی پیش از این اعلام کرده بود که یکی از دستورات ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، اجرای ضریب فوق‌العاده خاص برای پرستاران است که فرمول آن برای پرستارانِ کارشناس سه و پرستاران با مدرک کارشناسی ارشد و دکترا، ۳,۵ و برای مدارک پایین‌تر از کارشناسی، دو و ۲,۵ است.
دبیرکل خانه پرستار همچنین به مشکل قراردادهای پرستاران اشاره کرد و گفت:
«پرستاران ۱۲ مدل قرارداد دارند؛ پرستاران ۸۹ روزه، پرستارانِ شرکتی، تبصره ۳، تبصره ۴، پیمانی، قراردادی، رسمی و… مدل‌های مختلف قرارداد پرستاران هستند. مزد و مزایای هر کدام از این پرستاران با هم تفاوت دارد در حالی‌که کار همه آنها یکی است.»
او با اشاره به این‌که حدود ۳۵ درصد از پرستاران شرکتی هستند و قرارداد آنها موقت است، افزود:
«چرا باید پرستاران را در پیک کرونا به‌کار بگیرند و بعد از سه ماه که پیک خوابید از کار بیکار کنند؟»
اجرا نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات درمانی، تبعیض میان پرستاران شرکتی و رسمی، قراردادهای موقت، شرکت‌های پیمانکاری که پرستاران را با حقوق اندک در برابر ساعات کار طولانی استثمار می‌کنند، تأخیر در پرداخت‌های فوق‌العاده و مزایای شغلی، نداشتن حق شیفت و سختی کار پرستاران از جمله مسائل متعدد پرستاران در ایران است که در دو سال اخیر بارها برای دستیابی آنها دست به اعتراض زده‌اند.
هنوز پرستاران متوجه نیستند که آنها نیروی کار متخصص یعنی کارمرکب محسوب شده و به ازای مزد ساعت کاری خود را به کارفرمایشان می فروشند لذا مزدبگیر و تحت تاثیر مبادله ی کار و سرمایه هستند یعنی مانند سایر بخشهای مزدبگیر کارگر محسوب می شوند حتی بخش عمده ای از پزشکان مهندسان و … نیز تحت همین نام قرار می گیرند به همین دلیل اگر خواهان رسیدن به مطالبات مزدی خویش هستند ضروریست که با معلمان و کارگران و مهندسان و راننده ها اشتراک عملی یافته و عضو شورای سراسری کارگران شوند تا از قدرت بیشتری در چانه زنی پیدا کنند موضوع دوم که پرستاران باید متوجه شوند موضوع دلبستگی آنها به قوانینی ست که هم اعتبار اجرائی ندارند و هم سبب محدود شدن اعتراضات پرستاران در چهارچوب حکومت شده و مانع رادیکال شدن اعتراضات آنها و متحد شدنشان با سایر اقشار مزدبگیر می شود . پرستاران امروز در صنف خود محدود شده حتی با پزشکها هم شورا تشکیل نداده اند چه رسد باینکه تا کل طبقه وحدتشان را گسترش دهند . به همین دلیل اعتراضات سنتی آنها از نگرش سیاسی پیشرفته ای برخوردار نیست و علیرغم ادعاهایشان عقب مانده و صنفی ست . و علت العلل ناکامی های آنها محدودنگری در کار صنفی ست .
فرهاد - فرهادیان / 19 March 2022