ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین از عقب‌نشینی روسیه از حومه کی‌یف خبر داد. او اما افزود نیروهای روس درحال مین‌گذاری مسیر عقب‌نشینی‌اند.
زلنسکی در تازه‌ترین سخنرانی ویدیویی خود که روز شنبه دوم آوریل/۱۳ فروردین منتشر شد هشدار داد سربازان ارتش روسیه «حتی اطراف خانه‌های مسکونی و اجساد باقی‌مانده در کی‌یف و حومه کی‌یف را مین‌گذاری کرده‌اند».
زلنسکی در سخنرانی خود اعلام کرد عقب‌نشینی سربازان روسیه به وقوع «فاجعه تمام‌عیار» در خارج از پایتخت منجر شده است و خطاب به مردم اوکراین گفت:
«آن‌ها کل قلمرو را مین‌گذاری می‌کنند. در خانه‌ها، تجهیزات و حتی جسد کشته‌شدگان مین کار گذاشته‌اند. همه‌جا چاشنی مین وجود دارد و بسیاری از خطرهای دیگر.»
تصاویری که از حومه پایتخت پس از عقب‌نشینی روس‌ها منتشر شده است، نشان از ویرانی و کشتار غیرنظامیان دارد. با خروج نیروهای روسیه از بوچا، شاهدان محلی در این شهر از قتل دست کم یک مادر ۳۳ ساله و دو پسر هشت و چهارساله در حال فرار، با گلوله خبر داده‌اند. همچنین جسد حداقل ۲۰ مرد با لباس‌های غیرنظامی، که دستان یکی از آن‌ها بسته‌شده بود، در خیابانی در بوچا پیدا شد، در حالی که در نقاط مختلف این شهر هم به صورت پراکنده جسد شهروندان غیرنظامی در خیابان‌ها دیده شده است.
ویتالی کلیچکو، شهردار کیف روز یکشنبه در مصاحبه با روزنامه آلمانی بیلد گفت که نیروهای روسی در حین عقب‌نشینی از شهر بوچا و دیگر مناطق اطراف کی‌یف، غیرنظامیان را با دستان بسته هدف گلوله قرار داده و دست به «جنایت جنگی بی‌رحمانه» و «نسل‌کشی» زده‌اند. به گفته او همه شهروندان کشته‌شده اعم از مرد و زن و یک پسر ۱۴ ساله «به ضرب گلوله و از پشت سر» به قتل رسیده‌اند.
چارلز میشل، رئيس شورای اروپا هم در توییتر «جنایت‌های» نیروهای روسیه در خارج از کیف را محکوم کرده و وعده تحریم‌های بیشتر علیه مسکو داد. او نوشت: «اتحادیه اروپا به اوکراین و سازمان های غیردولتی در جمع آوری مدارک لازم برای پیگیری در دادگاه های بین المللی کمک می کند».
دیده‌بان حقوق بشر: ارتش روسیه دست به جنایت جنگی زده است
دیده بان حقوق بشر، سازمان ناظر مستقر در نیویورک روز یکشنبه اعلام کرد «جنایات جنگی آشکار» نیروهای نظامی روسیه علیه غیرنظامیان در اوکراین را مستند کرده است.
در بیانیه این سازمان آمده است: «نظامیان روسیه در موارد متعدد در مناطق تحت کنترل خود از جمله چرنیهیف، خارکیف و کی‌یف، قوانین جنگ را نقض کرده‌اند». طبق بیانیه مذکور دیده‌بان حقوق بشر برای بررسی اقدامات ارتش روسیه در بوچه با ۱۰ نفر از شاهدان، قربانیان و ساکنان محلی به صورت حضوری یا تلفنی مصاحبه کرده است.
طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر «نیروهای روسیه در شمال شرق کی‌یف در منطقه چرنیهیف، دست کم شش مرد را در ۲۷ فوریه دستگیر و سپس اعدام کرده‌اند. مادر یکی از کشته‌شدگان گفته که در زمان دستگیری پسرش حضور داشته و بعداً اجساد هر شش مرد را مشاهده کرده است».
هیو ویلیامسون، مدیر بخش اروپا و آسیای مرکزی دیده‌بان حقوق بشر در این‌باره گفت:
«مواردی که ما ثبت کردیم، ظلم و خشونت عامدانه و غیرقابل بیان علیه غیرنظامیان اوکراینی است. تجاوز جنسی، قتل و سایر اعمال خشونت آمیز علیه افرادی که در بازداشت نیروهای روسیه هستند باید به عنوان جنایات جنگی مورد بررسی قرار گیرد.»
او درباره موارد مستند شده افزود:
«این موارد شامل یک مورد تجاوز جنسی مکرر است. دو مورد اعدام خودسرانه شهروندان و همچنین موارد دیگر خشونت و تهدید غیرقانونی علیه غیرنظامیان ازبین تاریخ ۲۷ فوریه تا ۱۴ مارس ۲۰۲۲».
ویلیامسون روسیه و اوکراین را موظف به به رعایت قواعد بین‌المللی در زمان جنگ دانست و گفت: «روسیه تعهد حقوقی بین‌المللی دارد که بی‌طرفانه درباره جنایات جنگی ادعایی سربازانش تحقیق کند».
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش خود تصریح کرده که «سربازان روسیه همچنین در غارت اموال غیرنظامیان، از جمله غذا، پوشاک و هیزم دست داشته‌اند و کسانی که این سوء استفاده‌ها را انجام دادند، مسئول جنایات جنگی هستند».
وزارت دفاع روسیه در مسکو به درخواست اظهارنظر درباره گزارش‌های منتشر شده از کشتار غیرنظامیان در بوچه و بیانیه دیده‌بان حقوق بشرپاسخ نداده است.
پیش از این دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در یک کنفرانس تلفنی با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره اتهامات جنایات جنگی جداگانه که در اول ماه مارس گزارش شده بود گفت: «ما قاطعانه این موضوع را تکذیب می کنیم» و ادعاهای مربوط به حملات روسیه به اهداف غیرنظامی و استفاده از بمبهای خوشه ای و بمبهای خلاء را «جعلی» خواند.
ادامه حملات روسیه به دیگر مناطق اوکراین
روسیه اوایل هفته جاری اعلام کرد فعالیت نظامی در نزدیکی پایتخت اوکراین و شهر شمالی چرنیهیف را کاهش می دهد و از آن پس برخی از نیروهای زمینی خود را از حومه کی‌یف خارج کرد.
ارتش اوکراین هم روز شنبه از بازپس‌گیری ۲۹ شهرک در کی‌یف و چرنیهیف خبر داد و روز یکشنبه نیز اعلام کرد منطقه کی‌یف را تمام و کمال پس گرفته است.
با این حال، اوکراین و متحدانش هشدار دادند که کرملین همانطور که ادعا می‌کرده «برای ارتقای اعتماد در میز مذاکره تنش‌زدایی نمی‌کند، بلکه در حال تغییر آرایش نظامی و آماده‌سازی برای حمله شدید به منطقه عمدتاً روسی‌زبان دونباس در شرق کشور است که شهر تحت محاصره ماریوپل را نیز شامل می‌شود». زلنسکی در سخنرانی خود تاکید کرد مسکو در حال جمع‌آوری نیروها برای تحکیم و تجدید قوا و تدارک حملات سنگین به شرق و جنوب اوکراین است. او گفت وضعیت در شرق اوکراین «بسیار دشوار» شده و تلاش‌ها برای تخلیه هزاران غیرنظامی به‌دام‌افتاده در مناطق محاصره شده، از جمله ماریوپل، ادامه دارد.
زلنسکی گفت نیروهای اوکراین نبردهای سختی را در پیش رو خواهند داشت اما اوکراین در حال آماده‌شدن برای دفاع «فعال» است.
روز یکشنبه گزارش‌های دیگر نیز از حملات موشکی به نقاط دیگر و بمباران تاسیسات نقتی در نزدیکی بندر اودسا منتشر شد.
در عین‌حال بحران انسانی ناشی از تجاوز نظامی روسیه که بیش از ۴ میلیون نفر را آواره کرده، در مناطق مختلف اوکراین از جمله در شهر محاصره‌شده ماریوپل رو به وخامت می‌رود و نیروهای روسی روز یکشنبه برای دومین روز متوالی عملیات انتقال غیرنظامیان به مناطق امن را مسدود کردند. صلیب سرخ اعلام کرد در حال گسیل نیروهای کمکی به ماریوپل است و دوباره برای تخلیه غیرنظامیان تلاش می‌کند.
ادامه بحران انسانی در مارپوپل
تصرف شهر بندری جنوبی ماریوپل که حملات هوایی روسیه از آن جز ویرانه‌ای بر جا نگذاشته، به‌عنوان پل زمینی به منطقه کریمه، برای ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه اهمیت راهبردی ویژه‌ای خواهد داشت.
در حال حاضر برآورد می‌شود حدود ۱۰۰ هزار نفر در این شهر باقی‌مانده‌اند که پس از هفته‌ها بمباران و درگیری‌های نظامی خیابانی، با کمبود شدید آب، غذا، دارو و سوخت مواجه‌اند.
یوان واتسون، سخنگوی صلیب سرخ درباره وضعیت در مارپوپل گفته که دیگر برای توصیف وحشتی که ساکنان ماریوپل متحمل شده اند، لغتی نداریم.
زلنسکی در سخنرانی خود اعلام کرد روز جمعه ۳هزار نفر به‌رغم ممانعت روسیه توانسته‌اند ماریوپل را ترک کنند. معاون نخست‌وزیر اوکراین هم روز شنبه در مصاحبه جداگانه‌ای اعلام کرد ۷۶۵ نفر از ساکنان این توانستند با وسایل نقلیه شخصی از ماریوپل خارج شوند.
رئیس جمهوری اوکراین در جریان سخنرانی خود به گفت‌وگو با مقام‌های اروپایی اشاره کرد و گفت که در جریان سفرش به کی‌یف با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، و روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا درباره فاجعه انسانی ماریوپل و سکوت اروپا در این زمینه، صحبت کرده است.
احتمال برگزاری دور بعدی مذاکرات در ترکیه
او اما درباره آخرین دور مذاکرات با روسیه که روز جمعه به صورت ویدیوکنفرانس برگزار شد توضیحی نداد. در آخرین دور مذاکرات که اوایل هفته برگزار شد، اوکراین آمادگی خود را برای صرف‌نظر از تلاش برای پیوستن به ناتو اعلام کرد و گفت حاضر است در ازای تضمین‌های امنیتی خود را بی طرف – خواسته اصلی مسکو – اعلام کند.
از سوی مقابل خبرگزاری روسی ریا به نقل از دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نوشت: «مذاکرات روسیه با اوکراین آسان نبوده، اما نکته اصلی این است که ادامه خواهد داشت». پسکوف گفت روسیه مایل به ادامه گفت‌وگوها در بلاروس است اما کی‌یف با این ایده مخالفت کرده است.
روسیه و اوکراین ماه گذشته چندین دور مذاکرات را در بلاروس برگزار کردند اما آخرین مذاکرات میان هیئت‌های دو کشور هفته گذشته در استانبول انجام شد که گفته می‌شود احتمالاً مکان مذاکرات بعدی خواهد بود. طبق گزارش خبرگزاری روسی اینترفاکس، دیوید آراخامیا، مذاکره‌کننده ارشد اوکراین در گفت‌وگوهای صلح با روسیه ضمن اعلام این‌که مسکو «به صورت شفاهی» با پیشنهادات کلیدی اوکراین موافقت کرده، گفت هر گونه دیداری بین ولودیمیر زلنسکی و ولادیمیر پوتین، رهبر «به احتمال زیاد» در ترکیه برگزار خواهد شد.
به گفته او رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز جمعه با پوتین و زلنسکی تماس گرفته و به نظر می رسد که از طرف او تایید شده که دو طرف آماده ترتیب ملاقاتی در آینده نزدیک هستند. آراخامیا افزود تاریخ یا مکان آن مشخص نیست اما فکر می کنیم به احتمال زیاد در استانبول یا آنکارا خواهد بود.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هم اعلام کرد رئیس امور بشردوستانه سازمان ملل متحد روز یکشنبه برای گفت‌وگو در مورد آتش‌بس به مسکو و سپس به کی‌یف سفر خواهد کرد.
همزمان با عقب‌نشینی نیروهای روسیه از حومه کی‌یف، شاهدان محلی، به صورت مشخص در شهر تازه آزادشده بوچا، از استفاده سربازان روسی از کودکان به‌عنوان سپر انسانی خبر داده‌اند.
جنایت جنگی روسیه علیه کودکان و غیرنظامیان در حین عقب‌نشینی
دادستان کل اوکراین اعلام کرد در حال جمع‌آوری پرونده‌ای از ادعاها درباره استفاده روسیه از کودکان محلی به‌عنوان سپر محافظتی از خودروهای زرهی، هنگام عقب نشینی از اطراف پایتخت اوکراین و جاهای دیگر است.
گفته می‌شود که کودکان در روستای نووی بیکیف، نزدیک به شهر محاصره شده چرنیهیف که در شمال کی‌یف، به عنوان سپر آتش جلوی تانک‌ها قرار گرفته‌اند.
همچنین گزارش‌های دیگری منتشر شده از این‌که کودکان در برخی از نقاط درگیری در سراسر اوکراین به عنوان گروگان گرفته شده بودند تا اطمینان حاصل شود که محلی‌ها مختصات حرکت دشمن را به نیروهای اوکراینی نمی‌دهند.
لیودمیلا دنیسوا، بازپرس حقوق بشر اوکراین در این زمینه گفت:
«موارد استفاده از کودکان به عنوان پوشش در سومی، کیف، چرنیهیف و زاپوریژژیا ثبت شده است».
سرهنگ اولکساندر موتوزیانیک، سخنگوی وزارت دفاع اوکراین نیز تأیید کرد که این پرونده‌ها توسط دادستان کل کشور در حال بررسی است، اما او قادر به ارائه جزئیات بیشتر نیست. او گفت «دشمنان از کودکان اوکراینی به عنوان سپر زنده هنگام حرکت کاروان ها و جابجایی وسایل نقلیه خود استفاده می کنند» و افزود:
«مواردی از رفتار وحشیانه علیه کودکان زیر سن قانونی ثبت شده که توسط یک مؤسسه اوکراینی و بین‌المللی مستند شده است. ما تأکید می‌کنیم که اطلاعات در مورد هر پرونده به دادگاه‌های جنایی ملی داده خواهد شد و اشغالگران به دادگاه معرفی خواهند شد تا برای هر جنایت نظامی و جنگی که مرتکب می‌شوند، عدالت برقرار شود.»
دادستان کل اوکراین همچنین اعلام کرد که از زمان آغاز تهاجم روسیه در ماه فوریه حداقل ۴۱۲ کودک مجروح یا کشته شده‌اند که از این تعداد کشته‌شدن ۱۵۸ کودک تایید شده است.