به‌نوشته روزنامه هشت صبح، چاپ کابل، بسیاری از دانش آموزانِ پسر به‌دلیل فقر، مجبور به ترک تحصیل شده و «معلمان و دانش‌آموزان علاقه به آموزش و امید به آینده ندارند.» این منبع برای توصیف وضعیت حاکم بر مدارس افغانستان در ماه‌های پس از تسلط طالبان بر کشور، از زبان یک معلم، شرایط را «فاجعه بار» دانسته و نوشته است:
«در مکاتب نه تدریس درست می‌شود و نه شاگرد به صنف می‌آید. شوق و علاقه و انگیزه از میان شاگردان رفته است. استادان حتی در جمهوریت سرگردان یک لقمه نان بودند و حالا فکر کن در چه وضعیتی باشند؟ چگونه تدریس کنند؟ معارف [آموزش و پرورش] بدتر از نظام سقوط کرده و همان بهتر که دروازه مکاتب صنوف ۷- ۱۲ دختران بسته باشد.»
این معلم که خود را با نام مستعار معرفی کرده، اداره و نظارت بر مدارس از سوی اعضای گروه طالبان را چنین شرح می‌دهد:
«هیأت از معارف می‌آید و فقط یک گپ یاد دارد که استادان زن حجاب مراعات کنند، استادان مرد ریش و لنگی داشته باشند. این شد معارف و این شد کشور.»
به‌گفته او، وضعیت به‌گونه‌ای است که دانش آموزان افغان، از ابتدایی‌ترین امکانات آموزشی هم محروم مانده‌اند.
گروه طالبان از روز ۲۴ مردادماه ۱۴۰۰ و به‌دنبال فرار اشرف غنی احمد زی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، توانست پایتخت این کشور را به تصرف خود درآورد. پس از این رویداد، مدارس تعطیل شد و دانش آموزان افغان به‌ویژه دانش آموزان دختر از تحصیل بازماندند.
عزیز احمد ریان، سخنگوی وزارت معارف طالبان، اوایل فروردین‌ماه سال جاری علت تعطیلیِ مدارس دخترانه در افغانستان را نبودِ «لباس مناسب و مطابق با شریعت اسلام» برای دختران دانسته و گفته بود:
«هرگاه مطابق شریعت، رسم و رواج و فرهنگ افغانی، لباس مکتب طراحی شود، آن گاه بر اساس حکم رهبری طالبان مکاتب دخترانه آغاز خواهد شد.»
حکومت طالبان همچنین تاکنون اجازه تحصیل به دانش آموزان دختر در مقاطع هفتم و بالاتر را در بیشتر مناطق افغانستان نداده است.
ذبیح الله مجاهد، سخنگو و معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، پیش‌تر علت اصلیِ عدم بازگشایی مدارس را نداشتن «ظرفیت کافی» در این کشور دانسته و اعلام کرده بود:
«دختران و پسران باید در مدارس کاملا از هم جدا شوند و بزرگترین مانع، تاکنون یافتن یا ساختن خوابگاه یا خوابگاه کافی برای دختران بوده است.»
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، اواخر شهریور ماه سال گذشته هشدار داده بود، در صورتی که دانش‌آموزان دختر از رفتن به مدرسه منع شوند، عواقب جبران‌ناپذیری دامن‌گیر نیمی از جامعه افغانستان خواهد شد.
اُدره آزولِه، مدیرکل یونسکو، در همین ارتباط گفته بود: «آینده افغانستان به آموزش دختران و همچنین پسران این کشور بستگی دارد و منع تحصیلِ دختران افغان، یکی از حقوق بنیادین آنها یعنی حق تحصیل را نقض خواهد کرد.»
تصمیم طالبان برای عدم بازگشایی دبیرستان‌های دخترانه در افغانستان، واکنش‌های داخلی و بین المللیِ گسترده‌ای را در پی داشته است.