خروج سال گذشته نیروهای آمریکایی و پیمانکاران ارتش در گزارش اخیر بازرس ویژه بازسازی افغانستان (سیگار) به‌عنوان مهمترین عامل مسبب فروپاشی ارتش افغانستان عنوان شده است.
واشنگتن از سال ۲۰۰۲ حدود ۲۰ میلیارد دلار برای ارتش افغان به‌عنوان بخشی از تلاش آمریکا برای مبارزه با نیروهای مسلح طالبان، هزینه کرده است. رژیم طالبان پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، در جریان حمله نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا به افغانستان از قدرت کنار زده شد.
گزارش اخیر«سیگار» به تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق آمریکا و جو بایدن رئیس جمهوری فعلی آمریکا اشاره می‌کند که به فروپاشی ارتش افغان شدت بخشید و نتیجه آن روی کار آمدن مجدد طالبان بود.
توافق میان آمریکا و طالبان فوریه سال ۲۰۲۰ توسط دولت ترامپ امضا شد، بر اساس این توافق واشنگتن قبول کرد که نیروهایش را از افغانستان خارج کند. بر اساس این گزارش «رشته حوادثی که در پی این توافق به وقوع پیوست برای درک فروپاشی نیروهای امنیتی و ارتش افغان حیاتی است».
به دنبال این توافق آمریکا شمار حملات هوایی را به شکل قابل توجهی کاهش داد و نیروهای امنیتی و ارتش افغان دیگر دست بالا و امتیازی کلیدی نسبت به نیروهای طالبان در محل نداشتند.
نتیجه آن ایجاد «حس رها شدن» در میان ارتش افغان و جامعه بود.
گزارش «سیگار» نتیجه می‌گیرد که بسیاری از افغان‌ها به توافق آمریکا و طالبان بی‌اعتماد بوده و آن را به‌عنوان نشانه‌ای از این که آمریکا افغانستان را تسلیم دشمن کرده می‌دیدند.
خروج پیمانکاران
در این گزارش همچنین به نقل از مقام‌های نظامی سابق آمریکا و افغان آمده که خروج پیمانکاران نیروی هوایی افغان را به زمین زد.
یک فرمانده سابق آمریکایی به «سیگار» گفت: «ما ارتش افغان را به‌نحوی ساختیم که با حمایت پیمانکاران کار کند. بدون آن، (این ارتش) کارآمد نیست».
یک ژنرال سابق افغان به سیگار گفت که ۶۰ درصد هلیکوپترهای بلک هاوک در آستانه خروج پیمانکاران ظرف یک ماه از فعالیت بازماندند.
ماه مارس ۲۰۲۱، در حالی که دولت تازه روی کار آمده بایدن در حال تدوین سیاستش در قبال افغانستان بود، طالبان تهدید کرد اگر خروج نیروهای خارجی تا اول ماه مه عملی نشود حملاتش علیه نیروهای آمریکایی و ناتو را از سر می‌گیرد.
به گزارش «سیگار» اعلام خروج نیروها در آوریل ۲۰۲۱ روحیه ارتش افغان را نابود کرد چرا که افسران ارتش بر حضور نظامی آمریکا برای حفاظت در مقابل حملات و نیز نفوذی که بر دولت افغان برای پرداخت به‌موقع حقوقشان داشتند تکیه می‌کردند.
۱۵ اوت ۲۰۲۱ وقتی طالبان به کابل رسید، از ۷ لشکر ارتش افغان شش لشکر یا منحل شده و یا تسلیم شده بودند.
بر اساس نتیجه‌گیری «سیگار» تصمیم آمریکا برای خروج اثر مضاعفی بر شعله‌ور کردن اتش پروپاگاندای طالبان داشت. برای ارتش افغان که تا آن زمان از نظر فیزیکی منزوی شده و با کمبود تجهیزات مواجه بودند اضافه شدن تبلیغات طالبانی روحیه آنها تضعیف کرده و بدگمانی و جوی مسموم پدید آورد.
وزارت خارجه آمریکا حاضر به اظهار نظر در مورد گزارش «سیگار» نشده است.
عوامل فروپاشی نیروهای امنیتی و ارتش افغان
بازرس ویژه بازسازی افغانستان (سیگار) همچنین عوامل متعددی را برشمرده که روشن می‌کند بعد از ۲۰ سال و ۹۰ میلیارد دلار کمک آمریکا چرا ارتش افغان تا این اندازه ضعیف بود و نهایتاً از هم پاشید.
یکی از این عوامل تخمین دوره زمانی بود که آمریکا متعهد شده بود. این تخمین دور از واقعیت بوده و تکیه دراز مدت به مواردی نظیر تامین تجهیزات پیشرفته نمی‌تواند دوام داشته باشد. عدم محاسبه صحیح توانایی‌های نیروهای امنیتی و ارتش افغان و فساد دولت افغان از دیگر عواملی است که در این گزارش به آنها اشاره شده است.
بر اساس گزارش «سیگار»، نیروهای امنیتی و ارتش افغان به آمریکا متکی بودند چرا که این نیروها در حقیقت به‌صورت تصویری از ارتش آمریکا طراحی شده بودند.
از دیگر مسائل قابل توجه که در این گزارش به آن اشاره شده این است که به جای آن‌که یک استراتژی امنیت ملی برای امنیت کشور را طراحی شده و جلو رود، دولت اشرف غنی فرماندهان نیروهای امنیتی و ارتش را عضو کرده و افراد وفادار به خودش را منصوب کرده و نیروهای تعلیم دیده و افسران کارآمد را به حاشیه رانده بود.
ارتش آمریکا ۲۰ سال درگیر جنگ افغانستان بود. حضور نظامی آمریکا در جنگ افغانستان از زمان جورج دبلیو بوش (بوش پسر) در سال ۲۰۰۱ آغاز شد و با خروج آخرین سرباز آمریکایی در سال ۲۰۲۱ در دولت جو بایدن پایان یافت. جنگ افغانستان طولانی‌ترین جنگی است که آمریکا درگیر آن بوده. از هر چهار‌آمریکایی یکی بعد از آغاز جنگ افغانستان متولد شده‌اند.
در این میان دولت‌های باراک اوباما و دونالد ترامپ نیز با جنگ در افغانستان درگیر بودند.
هر یک از روسای جمهوری آمریکا به شیوه خود با مسأله افغانستان برخورد کرد، اما هیچ یک موفق نشدند که برای طولانی‌ترین جنگی که آمریکا درگیر آن بوده چاره‌ای صلح‌آمیز بیابند.
جنگ افغانستان که هدف آن ریشه‌کنی تروریست‌ها از افغانستان بود، برای آمریکا به گفته پنتاگون بیش از یک تریلیون دلار هزینه در برداشت. این غیر از جان ده‌ها هزار آمریکایی و افغان است که در این جنگ طولانی بی‌ثمر جان باختند.