بنا بر گفته مقام‌های دولتی یک چهارم جمعیت ایران حاشیه‌نشین است و ۱۹ میلیون نفر بد مسکن. رشد نرخ اجاره و قیمت مسکن در سال‌های اخیر شکل‌های تازه‌ای از بد مسکنی و حاشیه نشینی را نمایان کرده است. پس از «اتوبوس‌خوابی»، «پشت‌بام خوابی»، «اجاره‌نشینی اشتراکی» و «کانکس نشینی»، گروهی از حاشیه نشینان در ده کیلومتری مرکز اصفهان، به ناچار در کوره‌های آجرپزی، اصطبل و گاوداری سکونت کرده‌اند.
ساکنان اصطبل که نه برق دارند و نه آب حدود ۱۵ خانوار، معادل ۷۶ نفرند که به گزارش «تجارت نیوز»، در اتاقک‌های کوچک و بدون پنجره ساکن شده‌اند و فقط یک زیرانداز و چند روانداز دارند. آن‌ها کارگر فصلی‌اند و در فصل برداشت پیاز «یک روز پیازچینی می‌کنند و یک روز بیکارند».
مالک اصطبل هر یک از اتاقک‌ها را دو میلیون تومان اجاره داده و امسال به «مستاجران» گفته باید ۱۰ میلیون تومان هم رهن بدهند تا بتوانند در اصطبل بدون آب و برق بمانند.
یکی از ساکنان اصطبل گفته: «راهی نداریم. درآمدمان آنقدر نیست که از اینجا برویم. یک روز پیازچینی می‌کنیم و یک روز بیکاریم. شهر هم که کار نیست. اگر کاری پیدا کنیم می‌گویند سواد ندارید و دستمان را بند نمی‌کنند.»
اجاره اتاقک گاوداری: ۱۵ میلیون رهن و ۱٬۵ میلیون اجاره
یک گروه ۲۸ نفره، شامل شش خانوار هم در سه اتاقک یک گاوداری سکونت کرده‌اند. آن‌ها برای اتاقک‌های ناامن از هم جدا شده ۱۵ میلیون تومان رهن داده‌اند و ماهانه ۱٬۵ میلیون تومان اجاره. فرق آن‌ها به روایت تجارت نیوز با «ساکنان» اصطبل‌ها در دسترسی به یک لوله آب آشامیدنی است.
ساکنان گاوداری هم مثل همسایه‌هایشان بیکارند؛ «اگر کار باشد برای سی هزار تومان به ازای هشت ساعت کار همه به صف می‌شوند». مشکل این است که کار نیست. آن‌ها اگر پیازچینی باشد کار دارند و اگر محصول نباشد، بیکار می‌مانند.
کوره‌های آجرپزی: سکونتگاه‌های بزرگ رانده‌شدگان
گاوداری و اصطبل‌ها تازه‌ترین پیامدهای افزایش نرخ اجاره مسکن هستند. کوره‌های آجرپزی اما سالیان درازی است که به محل سکونت کارگران فصلی آجرپزی‌ها بدل شده است. کارگرانی که خانوادگی با دستمزد ناچیز و در سخت‌ترین شرایط در کوره‌های آجرپزی «کار و زندگی» را یکی کرده‌اند.
حالا اما با تعطیلی کوره‌های آجرپزی، مالکان آنجا را هم به کارگران فصلی رانده شده از شهرها اجاره می‌دهند. در دو کوره آجرپزی نزدیک به اصفهان «۵۰ نفر» سکونت دارند. آن‌ها «یک میلیون رهن داده‌اند و ماهانه هم ۳۰۰ هزار تومان اجاره می‌دهند تا بتوانند اینجا بمانند.»
دو سال قبل محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس مسائل اجتماعی در ایران در اظهاراتی که با واکنش‌های متعددی روبرو شد، از دو برابر شدن جمعیت حاشیه‌نشین طی دهه ۹۰ پرده برداشت و گفت که هفت میلیون نفر از جمعیت حاشیه‌نشین در حاشیه گورستان‌ها زندگی می‌کنند.
مسئولان دولتی این آمار را تکذیب کرده و مدعی‌اند که تنها یک چهارم جمعیت ایران حاشیه‌نشین است.
رشد بی‌رویه نرخ اجاره مسکن در سال‌های اخیر اما سبب جابجایی گسترده اجاره‌نشین‌های کم درآمد از مناطق میانی شهر به مناطق جنوبی و حاشیه‌نشین و خروج حاشیه‌نشینان کم درآمدتر از سکونتگاه‌های قبلی شده است.
بنا بر آمار منابع رسمی سهم اجاره در سبد هزینه خانوار طی دو سال گذشته به حدود ۴۸ درصد رسیده است. مرکز آمار نرخ تورم اجاره مسکن را ۳۲ درصد اعلام کرده، اما یافته‌های وزارت راه و شهرسازی بیانگر رشد ۵۰ درصدی نرخ اجاره در دو ماه نخست سال ۱۴۰۱ است.
وعده‌های دولت برای تأمین مسکن ارزان و کنترل نرخ اجاره با ابلاغ بخشنامه بی ثمر بوده و برآورد می‌شود در فصل تابستان بخش‌های دیگری از اقشار کم‌درآمد به دلیل ناتوانی در تأمین اجاره مسکن از شهر و حتی مناطق حاشیه‌ای نزدیک به شهر خارج و ساکن محل‌های جمع‌آوری ضایعات، ساختمان‌های متروکه و انبارهای خالی شوند.