آتش‌بس چهار ماهه در یمن قرار است فردا سه‌شنبه ۱۱ مرداد / ۲ اوت پایان یابد. از هم‌اکنون ترس، اضطراب و سردرگمی غیرنظامیان در این کشورِ ویران‌شده از جنگ بالا گرفته است.
صالح احمد، ۵۰ ساله و ساکن صنعا که مانند دیگران از ورود به چرخه جدیدی از جنگ و خشونت بیم دارد، به شبکه الجزیره گفت:
«انقضای آتش‌بس آغاز دوباره مصیبت‌های بی‌شمار است. درگیری‌ها شروع می‌شود، جاده‌ها مسدود می‌شوند، سوخت گران می‌شود، قیمت کالاهای اساسی افزایش می‌یابد و تلفات غیرنظامیان بیشتر می‌شود. این مشکلات زندگی را تلخ و غیرقابل تحمل می‌کند.»
آتش‌بس تحت حمایت سازمان ملل در اوایل ماه آوریل به‌اجرا در آمد و با تمدید آن در ماه ژوئن طولانی‌ترین آتش‌بسی بود که یمن در هفت سال جنگ به خود دیده است؛ جنگی که میان دولت یمن با حمایت ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی و شورشیان حوثی وابسته به ایران رخ داده است.
با وجود نقض‌های گزارش‌شده از سوی دو طرف، آتش‌بس در طول این مدت ادامه یافت.
با نزدیک شدن به پایان آتش‌بس، هانس گروندبرگ، نماینده سازمان ملل در امور یمن و همچنین تیم لندرکینگ، نماینده آمریکا، تلاش‌های دیپلماتیک برای تمدید آن را تشدید کردند.
هفته گذشته، گروندبرگ از عدن، مقر دولت شناخته‌شده بین‌المللی یمن و همچنین ریاض و مسقط، پایتخت‌های عربستان سعودی و عمان بازدید کرد. لندرکینگ نیز به نوبه خود به ریاض و امان، پایتخت اردن که همراه با مسقط میزبان مذاکره‌کنندگان طرف‌های متخاصم بوده‌اند، پرواز کرد.
احمد، راننده مینی‌بوس، آتش‌بس را «روزهای خوب» توصیف کرد و گفت:
«قبل از آتش‌بس، ساعت‌ها در پمپ بنزین‌ها منتظر می‌ماندم تا وسیله نقلیه خود را از بنزین پُر کنم. امروز، می‌توانم آن را در هر پمپ بنزینی که بخواهم پر کنم. می‌توانم کار کنم و برای تأمین مخارج خانواده‌ام پول دربیاورم. با آتش‌بس، وضعیت من بهتر شده است.»
به‌گفته سازمان ملل، آتش‌بس منجر به بهبود شرایط انسانی و کاهش قابل توجه تلفات غیرنظامیان شده است. همچنین صف‌های موجود در پمپ بنزین‌ها را کاهش و به یمنی‌ها اجازه داده که راحت‌تر در سراسر کشور سفر کنند.
فاطمه امری، دانشجوی ۲۴ ساله دانشگاه صنعا که تحت کنترل حوثی‌هاست گفت عدم تمدید آتش‌بس، شکست ناامیدکننده‌ای برای دیپلماسی و حمله به حقوق بشر در یمن خواهد بود:
«اگر جنگ از سر گرفته شود، ما فوراً بسیاری از حقوق خود از جمله آزادی رفت‌وآمد را از دست خواهیم داد. این جنگ کشور را به زندان تبدیل کرد. آتش‌بس به باز شدن بخشی از آن زندان کمک کرد. با شکست آتش‌بس، دوباره اوضاع کشور بسته خواهد شد.»
در حالی‌که یمنی‌ها مزایای محسوس آتش‌بس را از نزدیک لمس می‌کنند، بسیاری تردید دارند که جنگ بتواند به صلح پایدار منجر شود و به مخمصه کشور پایان دهد.
محمد السامعی، روزنامه‌نگار یمنی در تعز، گفت:
«هیچ نشانه‌ای مبنی بر آمادگی طرف‌های متخاصم برای توقف سریع جنگ وجود ندارد. نقض مکرر آتش‌بس از زمان آغاز آن نشان‌دهنده نگرش جنگ‌طلبانه رقبای یمنی به‌ویژه حوثی‌هاست.»
السامعی افزود:
«در حالی که آتش‌بس به غیرنظامیان کمک کرده اما به ایجاد نزدیکی پایدار طرف‌های رقیب یاری نرسانده است. سطح اعتماد بین دولت یمن و حوثی‌ها در طول آتش‌بس بهبود نیافته است. بنابراین، بی‌ثباتی همچنان بر یمن حاکم خواهد شد، زیرا هر دو طرف از قدرت نظامی تقریباً برابری برخوردارند.»
با توجه به پیچیدگی درگیری‌ها، بازگشت به جنگ تمام‌عیار را نمی‌توان به‌طور کامل رد کرد.
عمرو البیض، یکی از اعضای شورای انتقالی جنوب، متحد دولت که برای خودمختاری در جنوب یمن نیز می‌جنگد، هفته گذشته در جریان سفر خود به لندن، به خبرنگاران گفت آتش‌بس ممکن است تمدید شود «اما همزمان جنگ هم در راه است. تدارکات برای جنگ در حال انجام است. ساده‌لوحانه است که برای جنگ با حوثی‌ها آماده نشویم».
حوثی‌ها نیز بارها نارضایتی خود را از نحوه اجرای آتش‌بس ابراز کرده و ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی و دولت یمن را به عدم اجرای تعهدات خود متهم کرده‌اند.
پنج‌شنبه گذشته، ۶ مرداد / ۲۸ ژوئیه، کمتر از یک هفته به پایان آتش‌بس، شورای ریاست جمهوری یمن، که از سوی سازمان ملل به‌رسمیت شناخته می‌شود، وزیر دفاع این کشور را تغییر داد، تصمیمی که به‌گفته برخی ناظران می‌تواند نشان‌دهنده تغییر استراتژی باشد.
تحلیل‌گران سیاسی از آتش‌بس در یمن به‌عنوان موفقیت دیپلماتیک استقبال کردند اما هشدار دادند که ریشه‌های جنگ به‌طور کامل مورد توجه قرار نگرفته است.
عادل داشله، محقق و نویسنده سیاسی یمنی به الجزیره گفت:
«بدون خلع سلاح همه شبه‌نظامیان در یمن و بازگرداندن اقتدار مشروع، هرگونه تمدید آتش‌بس یا توافق در درازمدت به نفع منافع ملی این کشور نخواهد بود.»
داشله افزود:
«غیرنظامیان یمنی از این که آتش‌بس موجب کاهش خشونت‌ها شد، خوشحال بودند، اما آتش‌بس منهای طرح صلح قطعی، راه حلی ناقص است و ریشه‌های جنگ خشک نمی‌شود.»