دوشنبه ۲۴ مرداد در نتیجه توپ‌باران بخش‌هایی از کوهستان «کوسالان» در شهرستان سروآباد واقع در استان کردستان توسط سپاه پاسداران، این منطقه حفاظت شده دچار آتش‌سوزی شد.
بنا بر گزارش شبکه حقوق بشر کردستان، نیروهای سپاه پاسداران همزمان با توپ‌باران این منطقه که از اوایل صبح دوشنبه ۲۴ مرداد آغاز شد، اقدام به احضار ده‌یارهای تعدادی از روستاهای دامنه کوهستان کوسالان کرده و از آنها خواسته‌اند اهالی روستاها ارتفاعات این منطقه را تخلیه کنند.
یک منبع آگاه، در این رابطه به شبکه حقوق بشر کردستان گفت:
«نیروهای سپاه پاسداران در اطراف شهر سروآباد بخشی از کوهستان حفاظت شده کوسالان در حوالی روستای رزاب (رزاو) را به مدت چند ساعت توپ‌باران کردند که منجر به آتش‌سوزی گسترده در این منطقه شد.»
پس از وسیع‌تر شدن آتش‌سوزی، توسط مأموران سپاه پاسداران از حضور نیروهای داوطلب مردمی که برای مهار آتش‌سوزی خود را به این منظقه رسانده بودند، ممانعت شد.
این منبع آگاه همچنین گفته است که همزمان با توپ‌باران منطقه «کوسالان»، ده‌یارهای روستاهای «ژیوار»، «بلبر»، «سلین»، «عباس‌آباد» و «ورگە‌ویر» به مرکز سپاه پاسداران در شهر سروآباد احضار شدند.
بر اساس این گزارش، مأموران به ده‌یارها اعلام کردند که در چند روز آینده، دامداران و زنبورداران باید ارتفاعات کوهستان کوسالان را تخلیه کنند، در غیر این صورت مسئولیت جان کسانی که منطقه را ترک نکنند بر عهده خود آنها خواهد بود.
ربین رحمانی، فعال حقوق بشر و از اعضای مدیریت شبکه حقوق بشر کردستان، در مورد این موضوع به زمانه گفت:
«سرانجام عصر روز چهارشنبه ۲۶ مرداد، با کمک و حضور نیروهای مردمی و اهالی منطقه آتش‌سوزی منطقه حفاظت شده کوسالان کنترل و مهار شد. از صبح روز دوشنبه، نیروهای سپاه پاسداران در این منطقه مستقر شده‌اند و در تدارک برگزاری رزمایش نظامی هستند.»
منطقه حفاظت شده «کوسالان و شاهو» حد فاصل شهرهای سروآباد، مریوان و کامیاران، روانسر و در مرزهای کردستان عراق واقع شده است.
این مناطق کوهستانی با وسعت ۵۷,۲۳۶ هکتار که محل زیست‌گونه‌های نادر و کمیاب محیط‌زستی بوده، طی مصوبه شماره ۳۰۳ شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیربنائی دولت) در سال ۱۳۸۸ به عنوان منطقه حفاظت شده و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست شناخته شده است.
این اولین بار نیست که به نقش سپاه پاسداران در آتش‌سوزی‌های این مناطق کوهستانی «شاهو و کوسالان » اشاره می‌شود.
سپاه پاسداران همواره در سال‌های گذشته به بهانه «ایجاد امنیت و مقابله با نیروهای مسلح احزاب کُرد» اقدام به توپ‌باران بخش‌های وسیعی از مناطق کوهستانی «شاهو و کوسالان» کرده، که در نتیجه آن ده‌ها هکتار از جنگل‌ها و مراتع طعمه حریق شده است.
فعالان محیط زیست کُرد اگرچه بارها هشدار داده‌اند که مناطق کوهستانی «شاهو و کوسالان» جزو مناطق حفاظت شده هستند و انجام هر گونه مانور نظامی در این مناطق خلاف قوانین است، اما تداوم رزمایش و حملات نظامی و توپخانه‌ای سپاه پاسداران منجر به تخریب بیشتر جنگل‌ها و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به ساکنان منطقه به ویژه محیط زیست وارد کرده است.
شهریورماه سال گذشته نیز نیروهای سپاه پاسداران از روستای «سوره‌تو» سروآباد اقدام به توپ‌باران ارتفاعات جنگلی «لانی سوور» در حد فاصل روستای «دیوزناو» و «پالنگان» کردند.
برخی از منابع کردی در آن زمان گزارش دادند که نیروهای سپاه پاسداران علیرغم اطلاع از حضور دامداران و زنبورداران اقدام به توپ‌باران این منطقه کرد.
نیروهای سپاه پاسداران از سال ۱۳۸۶ اقدام به احداث چندین پادگان نظامی در منطقه حفاظت شده شاهو و کوسالان کرده است.
به گفته فعالان محیط زیست، طی سالیان اخیر بخش وسیعی از مراتع و جنگل‌های این مناطق در نتیجه احداث پایگاه‌های نظامی و جاده‌کشی‌هایی که به سمت این مراکز نظامی انجام گرفته، تخریب شده است.
مهرماه ۹۷ شبکه حقوق بشر کردستان بر اساس یافته‌های خود اعلام کرد:
«سپاه پاسداران مناطق کوهستان شاهو و کوسالان را به عنوان مناطق جغرافیایی استراتژیک جهت عبور و مرور و اسکان نیروهای احزاب کُردی مخالف قلمداد کرده و با ایجاد پایگاه‌های نظامی در کلیه ارتفاعات این مناطق کوهستانی در نظر دارد این مناطق را به عنوان منطقه نظامی اعلام کرده و به مرور خالی از سکنه كند.»
اما تبدیل شدن منطقه کوهستانی «شاهو و کوسالان» به یک منطقه نظامی و امنیتی در حالی‌ست که بخش وسیعی از اکوسیستم آن در معرض نابودی قرار گرفته است.
پیش‌تر در همین ارتباط شبکه حقوق بشر کردستان گزارش کرده بود که نیروهای سپاه پاسداران مراتع و جنگل‌های اطراف مراکز نظامی احداثی در این مناطق را به دلیل آنچه «جلوگیری از استفاده نیروهای مسلح احزاب اپوزیسیون کُرد از پوشش گیاهی برای حمله» عنوان می‌کنند، تعمداً تبدیل به مناطق سوخته کرده است.
سد داریان
علاوه بر آتش‌سوزی، از احداث سد داریان به عنوان مهمترین عوامل تهدیدی که منجر به نابودی تدریجی تنوع زیستی منطقه حفاظت شده کوسالان شده است، یاد می‌شود.
عمليات ساخت سد داریان از سال ۱۳۸۸ بر رودخانه سيروان آغاز شد. در آن زمان خبرگزاری مهر در گزارشی، اين عمليات را «بدون هيچ گونه مطالعات فنی، زيست محيطی و کارشناسانه» توصيف کرد.
دیده‌بان محیط زیست و حیات وحش ایران هم علاوه بر شکار غیرمجاز، تهدید بزرگ دیگری که به نابودی حیات وحش منطقه می‌انجامد، احداث سدهای غیر کارشناسی‌ای دانست که باعث قطع کریدورهای ارتباطی حیات وحش می‌شود.
پیش‌تر انجمن «سبز چیا» مریوان با انتقاد از ادامه روند نابودی محیط زیست منطقه کوسالان، اعلام کرده بود:
«تخریبات گسترده سد داریان خسارات جبران‌ناپذیری را متوجه زیست‌بوم اورامانات و کوسالان کرد اما این به ظاهر دوستان که از خوردن شریان‌های بزرگ کوسالان و شاهو سیراب نشده‌اند اکنون در فکر تخریبات گسترده دیگری در بخش مهمی از منطقه حفاظت شده هستند.»