ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه یک هفته پس از آن‌که در هفتمین مجمع اقتصادی ولادی‌وستوک گفته بود تلاش‌های آمریکا برای ایجاد دنیای تک‌قطبی شکست خواهد خورد، پنج‌شنبه ۲۴ شهریور / ۱۵ سپتامبر در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند ازبکستان با شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین دیدار کرد. این اولین دیدار رودرروی آن‌ها پس از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین است.
پوتین، شی جین پینگ را «رفیق عزیز» خطاب کرد و گفت از دیدار دوباره با «دوست قدیمی» خود بسیار خوشحال است. او گفت:
«ما برای موضع متعادل دوستان چینی خود در رابطه با بحران اوکراین ارزش زیادی قائل هستیم.»
رئیس جمهوری روسیه افزود:
«ما پرسش‌ها و نگرانی شما در این‌باره را درک می‌کنیم. البته در جلسه امروز موضع خود را در این مورد به‌تفصیل توضیح خواهیم داد، هرچند قبلاً در این مورد صحبت کرده‌ایم.»
اولین اظهارات پوتین در مورد نگرانی چین از جنگ اوکراین تنها چند روز پس از شکست نیروهای روسیه در شمال شرق اوکراین بیان می‌شود.
حزب کمونیست چین قرار است در ماه آینده سومین دوره رهبری تاریخی شی جین پینگ را به او اعطا کند و در نتیجه شی جایگاه خود را به‌عنوان قدرتمندترین رهبر کشور از زمان مائو تسه تونگ تثبیت خواهد کرد.
شی در اظهارات عمومی خود به اوکراین اشاره‌ای نکرد. سی‌سی‌تی‌وی، شبکه تلویزیون دولتی چین نیز در گزارش خود از این دیدار به اوکراین اشاره‌ای نکرد و گفت چین مایل است از روسیه در زمینه مسائل مربوط به منافع اصلی خود حمایت کند.
چین از محکومیت حمله روسیه به اوکراین یا نامیدن آن به‌عنوان «تهاجم» خودداری کرده است. این اقدام مطابق با خواست کرملین است که جنگ را «عملیات نظامی ویژه» می‌داند و نه «تهاجم نظامی».
آخرین باری که شی و پوتین ملاقات کردند، درست چند هفته قبل از حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه بود. در این دیدار آن‌ها همکاری «نامحدود» خود را اعلام کردند و قول همکاری بیشتر علیه غرب دادند.
با این حال، پکن از تأثیر جنگ اوکراین بر اقتصاد جهانی آشفته است و مراقب است که حمایت مادی از روسیه موجب تحریم‌های غرب علیه اقتصاد خودش نشود.
شی جین پینگ در دیدار با پوتین گفت چین می‌خواهد با روسیه همکاری کند تا «ثبات و انرژی مثبت را به جهانی آشفته» بیاورد. پکن از استدلال‌های روسیه در جنگ اوکراین حمایت می‌کند اما همزمان از «همه طرف‌های درگیر» خواسته است تا خصومت‌ها را متوقف کنند.
پوتین و شی دیدگاه مشترکی نسبت به جهان دارند و غرب را منحط و رو به زوال می‌بینند. چین برتری اقتصادی ایالات متحده را هم به چالش می‌کشد.
پوتین به صراحت از چین در مورد تایوان نیز حمایت کرد. او گفت:
«ما قصد داریم قاطعانه به اصل “چین واحد” پایبند باشیم. ما تحریکات آمریکا و ماهواره‌هایش در تنگه تایوان را محکوم می‌کنیم.»
پس از این‌که نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا ماه گذشته از تایوان دیدار کرد، چین مانورهای نظامی در اطراف این کشور برگزار کرد. دولت تایوان ادعاهای حاکمیتی چین بر این جزیره را رد می‌کند.
از سوی دیگر، در حالی که غرب تلاش می‌کند اتکای خود به انرژی روسیه را کاهش دهد، پوتین احتمالاً با یک خط لوله از طریق مغولستان به‌دنبال تقویت صادرات انرژی خود به چین و آسیا است.
اوخناگیین خورلسوخ، رئیس جمهوری مغولستان در دیدار با شی و پوتین گفت از ساخت خطوط لوله نفت و گاز از روسیه به چین از طریق مغولستان حمایت می‌کند.
روسیه از سال‌ها پیش در پی ایجاد یک خط لوله گاز جدید و بزرگ با نام «قدرت سیبری ـ ۲» (Power of Siberia -2) از طریق مغولستان برای انتقال گاز روسیه به چین بوده است. این خط لوله سالانه ۵۰ میلیارد مترمکعب گاز را انتقال خواهد داد.
هشت کشور عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) به رهبری چین و روسیه می‌خواهند جایگزینی برای آن‌چه نظم جهانی تحت سلطه غرب می‌دانند، ایجاد کنند. قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ (۲۵ خرداد ۱۳۸۰) در شانگهای سازمان همکاری شانگهای را تأسیس کردند. هشت کشور هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان عضو این سازمان هستند. ایران، افغانستان، بلاروس، و مغولستان عضو ناظر و جمهوری آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا شرکای گفت‌وگوی سازمان همکاری شانگهای هستند.
ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم نیز روز پنج‌شنبه با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. دو طرف در این دیدار بر توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری تأکید کردند و پوتین اعلام کرد که هیئتی متشکل از نمایندگان ۸۰ شرکت بزرگ روسی هفته آینده به ایران سفر خواهد کرد.
ایران می‌خواهد بیشتر تحریم‌های آمریکا را با همکاری روسیه خنثی کند. رئیسی گفت:
«همکاری در زمینه‌های سیاسی، تجاری، اقتصادی و همچنین هوافضا قابل گسترش است.»
پس از تنش‌ها با غرب و اختلاف‌ها بر سر برنامه هسته‌ای‌اش، ایران سیاست خارجی خود را بار دیگر تنظیم کرده و به‌ویژه به چین و روسیه نزدیکتر شده است.