دیگر دو واژه،یک ترکیب، به گوش‌مان آشناست: مهسا امینی. می‌بینیم، می‌دانیم، حس ‌می‌کنیم که پس از این نام هیچ چیز مثل قبل نیست، و نمی‌خواهیم که باشد. امروز نزدیک به دوهفته از آغاز اعتراضات سراسری و مبارزه‌ خستگی‌ناپذیر مردم ایران با حکومت جمهوری اسلامی می‌گذرد. اعتراضات که از روز ۲۵ شهریور و با مرگ مهسا امینی یا آنطور که نزدیکانش می‌نامیدندش، ژینا (زندگی)، شروع شده است اما این بار هم ماهیتی متفاوت با اعتراضات قبلی در سال‌های ۸۸، ۹۶ و ۹۸ دارد و هم ابعادی یکسره متفاوت.

در پی قتل ژینا و خیزش مردمی در ایران گروهی از فمینیست‌ها و فعالین حقوق ال‌جی‌بی‌تی‌کیوآی‌ای+ (LGBTQIA+)  ایرانی ذیل نام Feminists4Jina با همراهی دیگر فمینیست‌ها و فعالین LGBTQIA+ در سرتاسر جهان گرد هم آمده‌اند تا در روز یکشنبه دوم اکتبر ۲۰۲۲ در سرتاسر جهان گردهم‌آیی و راهپیمایی‌ها و تجمعات اعتراضی برگزار کنند. این جمع از فمینیست‌ها و فعالین LGBTQIA+ که در سال‌های گذشته، در  مقاطع مختلف (از جمله در قالب کمپین یک میلیون امضا، مبارزه با خشونت جنسی و حجاب اجباری) به اشکال مختلف در کنار یکدیگر به مبارزه با سرکوب سیستماتیک جمهوری اسلامی پرداخته‌اند و برای احقاق حقوق زنان، اقلیت‌های جنسی و قومی و سرکوب‌شدگان نظام(های) استبدادی فعالیت کرده‌اند امروز مجال آن یافته‌اند تا در دفاع از خواست و مطالبه‌ی جمعی ایرانیان و تمامی زنان و دیگر سرکوب‌شدگان اعتراضاتی در سرتاسر شهرهای جهان برگزار کنند. از سوی دیگر باید توجه داشت که هرچند این فراخوانی از سوی فعالین فمینیست و LGBTQIA+ است، به بیان اسلاوی ژیژک در نامه‌ای که برای رادیو زمانه فرستاده است: «این جنبشِ ایرانی، میلیون‌ها نفر از زنان، که مستقیماً با همه‌ی تضاد‌های موجود دست به گریبان هستند، و مردان را به حرکت واداشته است … [و] هیچ خصلتِ مردستیزانه یا مذکرهراسانه ندارد. زنان و مردان در کنار یکدیگر در آن مشارکت می‌کنند و علیه دشمنِ مشترک یعنی بنیاد‌گرایی مذهبی که از جانب وحشتِ دولتی حمایت می‌شود متحد می‌شوند. مردانی که در جنبشِ زن، زندگی، آزادی شرکت می‌کنند به خوبی می‌دانند که مبارزه برای حقوقِ زنان همانا مبارزه برای آزادیِ خودشان است… این همان دقیقه‌ای‌ست که در آن ظلمی که در همه‌ی ابعادِ جامعه رسوخ کرده است به عیان‌ترین وجه قابل مشاهده می‌شود». نام ژینا (مهسا) امینی مبدل به اسم رمزی شده است برای مطالبه‌ برخی از بنیادی‌ترین حقوق انسانی، حق خویشتن خویش بودن درهم‌تنیده در جامعه‌ای آزاد و برابر و همچنین فراتر از آن است: آغازی برای طرح مطالبات بنیادینی که سال‌ها نظام اسلامی آن‌ها را سرکوب کرده است. نام ژینا با بیش از ۱۳۰ میلیون هشتگ در شبکه‌های اجتماعی و شعار خیزش مردم ایران، «زن، زندگی، آزادی»، گویای تمام آن چیزی است که حکومت اسلامی از یک سو در تقابل با آن هویت خود را از آن گرفته و ساختار خود را بر آن بنا نهاده، و از سوی دیگر، مطالبه‌ بنیادین مردم ایران را نشان می‌دهد که دیگر هیچ نسبتی با طبقه‌ی اجتماعی، قومیت و البته جنسیت آن‌ها ندارد. در واقع «زن، زندگی، آزادی» تلاقی‌گاه تاریخیِ تمام مطالبات طبقاتی، قومی، جنسیتی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ایرانیان است و بیش از آن است.

«زن، زندگی، آزادی» تنها درباره‌ زنان نیست بلکه بسی بیش از آن است: درباره‌ حذف‌شدگان تاریخ است.

یکی از اعضای گروه برگزارکننده‌ تجمعات با تأکید بر این‌که Feminists4Jina کاملاً از احزاب و گروه‌های سیاسی مستقل است و هیچ‌گونه حمایت مالی‌ای از سوی هیچ حزبی ندارد، توضیح می‌دهد که آنچه این تظاهرات سرتاسری را از دیگر تظاهرات متمایز می‌کند، «امکان گردهم‌آمدن فعالان حوزه‌ فمینیسم و LGBTQIA+ و تمرکز بر مطالبات زنان و اقلیت‌های جنسی و دیگر سرکوب‌شدگان است. این جنبش، ماهیتی عمیقاً فمینیستی دارد و خود را از دیگر جنبش‌ها به واسطه‌آغاز از حقوق زنان و کوییرها (LGBTQIA+) و تأکیدش بر حقوق آنها تعریف می‌کند. البته باید یادآور شد که Feminists4Jina در تمام دیگر تظاهرات و گردهم‌آیی‌هایی اعتراضی در دفاع از خیزش مردم ایران فعالانه شرکت می‌کند. بااین‌حال، روز دوم اکتبر، فرصتی استثنایی و یگانه است که ما سال‌ها در انتظار آن بودیم تا صدای هم‌صدا و هماهنگ زنان و LGBTQIA+ را به گوش جهان برسانیم. برگزارکنندگان تجمعات در تمام شهرهایی که در نقشه‌ی تظاهرات آمده‌اند از فعالین فمینیست و LGBTQIA+ هستند و هسته‌ مرکزی هماهنگ‌کننده‌ این جنبش، زنان‌ و کوییرها هستند». خطاب این جنبش اما، دعوتی است به فراتر رفتن از تمایزهای جنسیتی، فراروی‌ای که با مرکزیت دادن به ایده‌ فمینیستی ممکن می‌شود.

تجمعات یکشنبه دوم اکتبر، روز بزرگ کنش و عمل فمینیستی است، در حمایت از مبارزات مردم در ایران اما با درخواست حمایت کردن از فمینیست‌هادر سراسر جهان. هدف اصلی این جنبش آغاز از مبارزات در ایران است، اما بیش و فرای آن، حرکتی فراملی و جهانی است به سوی رهایی و مطالبه‌ی حقوقی که چنان بنیادین‌اند که از هرگونه ملیت، قوم، نژاد، طبقه و جغرافیایی برمی‌گذرند و نوع بشر را فرامی‌خوانند اما زنان پرچمداران آن‌اند. تا این لحظه ده‌ها شهر در سرتاسر جهان به این رخداد پیوسته‌اند: استانبول، استکهلم، برلین، بیروت، پاریس، مالمو، گوتنبرگ، لندن، بریستول، فلورانس، کلن، اشتوتگارت، نیویورک، تورنتو، ونکوور، شیکاگو، سیاتل، ایرواین، رُتردام و کارولینای شمالی[1]. با این وصف، برگزارکنندگان همه‌ آزادی‌خواهان را دعوت می‌کنند تا به هر ترتیب که می‌توانند با ثبت فیلم، عکس، یا هر وسیله‌ی دیگری که در اختیار دارند، صدای زنان و دیگر سرکوب‌شدگان باشند.

نقشه اینتراکتیو تجمع‌های دو اکتبر:

خیزش مردمی ایران ماهیتی زنانه دارد و این همانطور که در ابتدا اشاره کردم، ساختار نظام‌های ایدئولوژیک مردسالار را نشانه رفته است. اگر در نظر بیاوریم که در این چند روز اخیر شعار دیگرِ «مرد، میهن، آبادی» را گروهی تبلیغ می‌کنند آنگاه شاید اهمیت «زن، زندگی، آزادی» در پرتو هم حقوق زنان و هم حقوق LGBTQIA+ روشن‌تر شود. «زن، زندگی، آزادی» تنها درباره‌ زنان نیست بلکه بسی بیش از آن است: درباره‌ حذف‌شدگان تاریخ است. شعار اخیر که ظاهراً مکمل اولی است باز هم بازمی‌گرداندمان به نقطه‌صفرِ دوگانه‌ جنسیتی زن-مرد، و آبادی و میهن را به مردانگی و زندگی و آزادی را به زنانگی منتسب می‌کند. اما زن زندگی آزادی بیش از این است، خواست زندگی و آزادی، خواستی سیاسی است به معنای فراجنسیتی و فراملیتی آن. فعالین feminists4jina همه‌ آزادی‌خواهان جهان را فرامی‌خوانند به حمایت از تمام زنان، کوییرها*، ترنس‌ها*[2] و همه‌ی سرکوب‌شدگانِ تاریخ.

Feminists4Jina همه‌ فمینیست‌های جهان را، فارغ از هرگونه جنسیت، رنگ پوست، نژاد، ملیت و باور، فرامی‌خوانند تا در روز عمل فمینیستی دوم اکتبر به خیابان‌ها بیایند تا مبارزات را به هم پیوند دهند. «روز عمل فمینیستی درحمایت ازمبارزات در ایران خطاب به همه ماست که در مسیر حرکت فراملی فمینیستی به سوی رهایی قدم برداریم».

[1]  فهرست حاضر فهرست شهرها تا لحظه‌ نگارش این متن است. برای اطلاع دقیق از تمامی شهرها و مراحل تکمیل فهرست می‌توانید به صفحات زیر مراجعه کنید:

linktr.ee/feminists4jina

Instagram: feminists4jina

[2]  ترنس* کوییر* وغیردوگانه (non-binary)* به تمامی زنان ترنس، مردان ترنس، و افرادی بازمی‌گردد که غیردوگانه‌اند و خود را خارج از دوگانه‌ی جنسیتی تعریف می‌کنند.