آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) یکشنبه ۲۰ نوامبر/۲۹ آبان در بیانیه‌ای اعلام کرد کارشناسان مستقر در این نیروگاه وقوع بیش از ده‌ها انفجار را به مقر اصلی آژانس گزارش کرده‌اند. به گفته آن‌ها این انفجارها در ساعات اولیه صبح به وقت محلی و در مدت کوتاهی شنیده شده‌اند.
نیروگاه شش رآکتوری زاپوریژیا یکی از ۱۰ نیروگاه هستهای بزرگ جهان است. روسیه در مراحل اولیه تهاجم خود به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ این نیروگاه را اشغال کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه خود افزود تیم آژانس که در نیروگاه مستقر است برخی از انفجارها را از پنجره مشاهده کرده اما تاکنون خسارت به‌وجود آمده به ایمنی و امنیت هستهای نیروگاه آسیب جدی وارد نکرده است.
رافائل ماریانو گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این خبر و از سرگیری درگیری‌ها در اطراف تأسیسات هستهای زاپوریژیا را «بسیار نگران‌کننده» خواند.
گروسی گفت: «اخباری که تیم ما دیروز و امروز صبح اعلام کرده اند بسیار ناراحت‌کننده است. هر کس پشت این ماجراست، باید فوراً متوقف شود. همانطور که قبلاً بارها گفته‌ام، شما دارید با آتش بازی می‌کنید»
او افزود کارشناسان آژانس در تماس نزدیک با مدیریت سایت هستند و به ارزیابی و گزارش وضعیت ادامه خواهند داد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر خواستار ایجاد منطقه هستهای امن و امنیتی شد و از روسیه و اوکراین خواست در اسرع وقت طرح منطقه امن را اطراف نیروگاه هستهای زاپوریژیا پیاده کنند.
گروسی تاکنون بارها به صورت فشرده با دوطرف برای ایجاد چنین منطقه‌ای رایزنی کرده اما هنوز توافقی حاصل نشده است. او پس از انفجارهای روز یکشنبه گفت:
«من تسلیم نمی شوم تا زمانی که این منطقه به واقعیت تبدیل شود. تداوم گلوله‌باران در اطراف نیروگاه نشان می‌دهد، که بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز است.»
نه روسیه و نه اوکراین مسئولیت تهدید نیروگاه هستهای را نپذیرفتند
روسیه و اوکراین یکدیگر را به هدف قراردادن نیروگاه زاپوریژیا متهم کردند.
مسکو کی‌یف را به شلیک موشک به سمت خطوط برق در زاپوریژیا متهم کرد.
مقام‌های وزارت دفاع روسیه گفته‌اند که موشک‌ها در اطراف خط برقی که برق نیروگاه، واحدهای چهارم و پنجم و ساختمان ویژه شماره دو را تأمین می‌کند منفجر شده اند.
به نقل از وزارت دفاع، کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شرکت دولتی روس‌اتم که برق هستهای را تأمین می‌کند، آسیب‌های وارده به نیروگاه هستهای را بررسی خواهند کرد.
رنات کارچا، مشاور آژانس هستهای روس‌اتم روسیه به خبرگزاری دولتی تاس گفت حمله به منطقه نیروگاه زاپوریژیا ادامه دارد و مدعی شد توپخانه ارتش اوکراین تاکنون ۱۵ بار به سمت این منطقه شلیک کرده است. او گفت ساختمان ویژه‌ای که موشک به نزدیکی آن اصابت کرده، حاوی سوخت هستهای ست. مشاور روس‌اتم افزود اطراف یک مرکز ذخیره‌سازی زباله‌های خشک هستهای و ساختمانی که اخیرا سوخت هستهای مصرف شده در آن انبار شده، هدف قرار گرفته‌اند.
شرکت روس‌انرگواتم، اپراتور انرژی هستهای روسیه هم ادعا کرد که نیروگاه هستهای زاپوریژیا زیر آتش توپخانه اوکراین قرار گرفته است، اما هیچ نشت تشعشعی شناسایی نشده است.
ارتش روسیه هم کی‌یف را متهم کرد که با گلوله باران منطقه نیروگاه زاپوریژیا دست به «اقدامات تحریک‌آمیز» زده است. ارتش روسیه اما اعلام کرد با وجود گلوله‌باران روزهای ۱۹ و ۲۰ نوامبر، سطح تشعشعات اتمی «عادی» باقی مانده است.
از سوی مقابل هم شرکت انرژی اتمی اوکراین اعلام کرد گلوله‌باران نیروگاه هستهای زاپوریژیا توسط نیروهای روسیه انجام شده است. شرکت انرژی اتمی اوکراین ارتش روسیه متهم کرد که در صبح ۲۰ نوامبر حداقل ۱۲ بار به سمت نیروگاه هستهای زاپوریژیا و با هدف ضربه زدن به تاسیسات زیربنایی آن، شلیک کرده است.
این شرکت در کانال تلگرام خود نوشت روسیه بار دیگر «کل جهان را در معرض خطر قرار داده است» و افزود: فهرست تجهیزات آسیب‌دیده نشان می‌دهد که مهاجمان «دقیقاً زیرساخت‌هایی را که برای راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌های پنجم و ششم و بازگرداندن تولید برق برای نیازهای اوکراین» لازم بوده است، مورد هدف قرار داده و از کار انداخته‌اند.
تبادل آتش در اطراف نیروگاه هستهای زاپوریژیا تاکنون بارها بخش‌هایی از این نیروگاه را از کار انداخته یا هدف قرار داده است. هیچ‌یک از طرفین درگیر تاکنون مسئولیت شلیک به سمت این نیروگاه را نپذیرفته‌اند.
آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها هشدار داده است که گلوله باران اطراف نیروگاه زاپوریژیا ممکن است به «فاجعه هستهای» منجر شود.
به گفته کارشناسان، از نظر فنی گلوله باران می‌تواند باعث انفجار نیروگاه شود، اما احتمال وقوع آن نامشخص است. در صورت انفجار نیروگاه آنچه بلافاصله رخ خواهد داد، تخلیه گسترده برای فرار از ابر رادیواکتیو نامرئی خواهد بود. با این حال، تأثیرات نشت تشعشع‌های هستهای می‌تواند تا سال‌ها باقی بماند.