بایگانی بخش اندیشه



نمایی از دوکتاب صبر تلخ و قطه اشکی در اقیانوس از انجمن تاریخ شفاهی چپ ایران

تولد و انحلال «انجمن تاریخ شفاهی چپ ایران»

نسیم روشنایی ــ انجمن تاریخ شفاهی چپ ایران در چه بستری ایجاد شد، چه تولید کرد و چگونه منحل شد؟ با یکی از نخستین اعضای این انجمن به گفت‌وگو نشستیم.

بررسی موضع‌گیری هابرماس در جنگ غزه

ف. دشتی − هابرماس در سال ۲۰۱۲ گفته بود: «اگرچه وضعیت کنونی و سیاست‌های دولت اسرائیل نیاز به ارزیابی سیاسی دارد، اما این، وظیفه‌ی یک شهروند آلمانی از نسل من نیست.» او اکنون از موضع...

غزّه و اخلاقِ گفتمان ــ هابرماس علیه هابرماس

محمدرضا نیکفر − در این یادداشت ابتدا بیانیه‌ی ۱۳ نوامبر چهار استاد آلمانی را بازخوانی می‌کنیم. سپس با هابرماس علیه هابرماس موضع می‌گیریم. در پایان موضع هابرماسی را ترک کرده و به نقطه‌ی ضعف آن...

جمعیت‌های مازاد در آبان ۹۸

مرتضی سامان‌پور ــ آبان ۹۸ و رویارویی مستقیم با نهاد‌های سرکوب و سلطه، جمهوری اسلامی را وادار کرد تا نقاب ایدئولوژیک حمایت از «محرومین» و «پابرهنه‌ها» را کنار بگذارد. خدای دهه شصت ازنو احضار شد،...

سرمایه و ستم ملی: درس‌هایی از فمینیسم

سامان والا در این یادداشت به نقد بیانیه‌ کارگران عسلویه و جنوب علیه به گفته آنها «سیاست هویت» می‌پردازد و می‌نویسد: «تجربه زیسته هزاران کارگر، درکنار انبوهی از گزارش‌ها و متن‌هایی که از همان عسلویه...

اندیشه‌ بر جمهوری‌خواهی ایرانی از رهگذرِ نقد استبداد کهن ایرانشهری

محمدرضا نیکفر _ جمهوری‌خواهی ایرانی لازم است از کجا بیاغازد، چگونه به صورت گسست قطعی از سنت ستمگری درآید، و به این خاطر باید به چه سامانی بیندیشد؟

جمهوری‌خواهی ــ یک گفتار اِجمالی انتقادی

محمدرضا نیکفر ــ سرنوشت‌ساز برای امروز و فردای ایران دوگانه‌ی جمهوری−سلطنت نیست. مسئله اساسی اقتدارگرایی است که لزوماً به احیای سلطنت‌طلب نمی‌انجامد. عزیمتگاهِ مقابله با آن یک برنامه‌ی رهایی است که ایده‌ی جمهوری می‌بایست از...

آزادی و ناخشنودی‌هایش

بخشی از کتاب اخیر اسلاوی ژیژک، فیلسوف اسلونیایی تحت عنوان «آزادی: یک بیماری بدون درمان» (۲۰۲۳) که انتشارات بلومزبری منتشر کرده است.

آموزه‌های مارک بلوخِ یهودی و فاجعه‌ی کنونی در فلسطین

علی صدر ــ بلوخ زمانی گفته بود: «من عذاب وجدان بدی دارم، همه ما داریم... ما بودیم که اجازه دادیم حوادث زیادی اتفاق بیفتد و به آن اعتراضی نکردیم. ما خودمان را از معنا خالی...

مسئله‌ی بازنمایی

محمدرضا نیکفر – همه‌پرسی پس از سقوط نظام فعلی: چه شکلی از آن و با چه مضمونی معتبر است؟ چرا ادعای بازنمایی تام و تمامِ اراده‌ی مردم پوچ است؟

جودیت باتلر: قطب‌‌نمای سوگ

فیلسوف یهودی‌تبار آمریکایی می‌نویسد: «ضروری است که هرگونه توجیه خشونت را از فهم خشونت فراگیر و مستمر دولت اسرائیل تفکیک کنیم. به عبارت دیگر، پرداختن به این پرسش که چه جهانی هنوز برای تمامی مردمان...

چرا انقلاب سوریه به جنگ داخلی بدل شد؟

میثم بادامچی – مروری بر تحلیل عزمی بشاره از وقایع ۲۰۱۳-۲۰۱۱. بشاره نویسنده‌ی سه‌گانه‌ای است در مورد انقلاب‌های مصر، تونس و سوریه.

آیا مفاهیم «زن، زندگی، آزادی» در کنار هم، نشانه‌ای از پیدایش گفتمانی تازه در جامعه ایرانی است؟

شراره شاهرخی ــ در میان برجسته‌ترین تحولات حاصل از قیام ژینا می‌توان از اعاده حیثیت جامعه ایرانی از کرامت انسانی «زن» نام برد. به علاوه، این جنبش نه تنها می‌داند که چه نمی‌خواهد ــ حکومتی...

مروری بر «همزاد» نوشته نائومی کلاین: واقعیت و دروغ در «جهان آینه‌ها»

نائومی کلاین، نویسنده نام‌آشنای کانادایی در تازه‌ترین کتاب خود دست بر روی واقعیت و حقیقتی می‌گذارد که مدت‌هاست به‌لطف شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی، شکننده و متفاوت از قبل شده است. مروری بر «همزاد» تازه‌ترین...

ناسازگاری شناختی، سوگیریِ تأیید، و تحلیلی از روشن‌اندیشی و جزمیت

منوچهر ذاکر − این مقاله با شرح مفهوم ناسازگاری شناختی و جنبه‌های مختلف آن آغاز می‌شود، سپس به تبیین‌هایِ مطرح برای علت ایجاد ناسازگاری شناختی و در ادامه به موضوع «سوگیری تأیید» می‌پردازد. در نهایت...

دو مفهوم دادخواهی

محمدرضا نیکفر ــ چرا دادخواهی اساس مبارزه‌ی ماست؟ چه برداشتی از دادخواهی مبنای نظام دموکراتیک آینده تواند بود؟ به چه معنایی دادخواهی به مبارزه‌ عمقی تاریخی می‌دهد؟

پیامدهای جنبش‌های انقلابی در غیاب کارگران

ف.دشتی − هیچ پیروزی‌ای بدون ایجاد مکانیسم‌هایی که بتواند از طبقه‌ی کارگر در برابر سرمایه‌داری و حملات سرمایه محافظت کند و نسبت به آنها واکنش نشان دهد، حاصل نخواهد شد.