نخستین دوره کنفرانس تغییر اقلیم با شعار «تغییر اقلیم، مدیریت آب، نجات زمین» ۹ اسفند در تهران آغاز به کار کرد. در نخستین روز این اجلاس سیاهه نومیدکننده‌ای از بحران‌های متعدد زیست‌محیطی در ایران ارائه شد، بدون آنکه راهکار مؤثری برای تخفیف بحران در چشم‌انداز قرار داشته باشد. وزیر نیرو با رفع مسئولیت از دولت، حل بحران را منوط به همکای کشورهای منطقه دانست. در همان حال عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، طرح‌های جاه‌طلبانه برای توسعه اقتصادی و بی‌کفایتی مسئولان را مسبب بحران دانست. او گفت تا مردم به آرامش نرسند، محیط‌زیست ایران هم آرام نمی‌گیرد.

حمید چیت‌چیان (راست)، عیسی کلانتری (چپ)

بحران کم‌آبی در ایران

حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو در سخنانی که در نخستین اجلاس تغییر اقلیم ایراد کرد، خلاصه‌ای از مشکلات زیست‌محیطی ایران را برشمرد: کاهش ۱۰ درصدی بارش باران در مقایسه با دو دهه گذشته، افزایش درجه دما به میزان یک و نیم درجه سانتی‌گراد که منجر به افزایش تبخیر آب به حجم ۲۵ میلیارد متر مکعب شده و همچنین ۲۰ درصد آب روان رودخانه‌های ایران را کاهش داده است.

به گفته چیت‌چیان، یکی از پیامدهای گرمایش زمین در ایران این است که پایداری برف در ارتفاعات کمتر شده. این پدیده‌ها دست به دست هم داده و زندگی مردم در سراسر ایران و به ویژه در استان‌های فارس و خوزستان را تحت تأثیر قرار داده است.

وزیر نیرو در بخشی از سخنانش در نخستین کنفرانس تغییر اقلیم گفت که ابعاد بحران کم‌آبی در استان فارس به آن حد رسیده که عمق چاه‌های عمیق در این مناطق به ۵۰۰ متر رسیده است. منفی شدن تراز آب زیززمینی باعث شده که برای بالا کشیدن آب از اعماق زمین به انرژی بیشتری نیاز باشد. به گفته چیت‌چیان محصولات کشاورزی مانند پسته که تا پیش از این به خارج از ایران صادر می‌شدند نابود شده‌اند. همچنین کمبود آب آشامیدنی باعث مهاجرت روستائیان به شهرها و گسترش حاشیه‌نشینی در ایران شده است. اختلافات و درگیری‌ها بر سر آب در مناطق مختلف ایران یکی دیگر از پیامدهای کم‌آبی‌ست که وزیر نیرو در سخنانش بدان اشاره کرد.

این خبرها و آمارهای نومیدکننده، تازگی ندارد. وزیر نیرو در پایان سخنانش اعلام کرد که جمهوری اسلامی به تنهایی نمی‌تواند از عهده این مشکلات برآید:

«راه حل این مشکل به دست یک دولت و یک کشور نیست. ما با این شرایط نمی‌توانیم بجنگیم و باید با آن کنار بیابیم و اقتصاد خود و فناوری خود را با آن تطبیق دهیم. دومین رویکرد‌ انتشار گازهایی گلخانه‌ای و محدود کردن آثار آن است. دانشگاه‌های مهندسی باید انسان را مجهز کنند تا شرایط برای زیست را محیا کنند‌ تا اثرات پدیده گرمایش زمین را کم کند.»

«سر مردم را کلاه می‌گذارند»

برخلاف وزیر نیرو، عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه مسئولیت دست‌کم بخشی از بحران‌های زیست‌محیطی ایران را متوجه مسئولان جمهوری اسلامی در دهه‌های گذشته کرد. او در بخشی از سخنانش در نخستین کنفراس تغییر اقلیم گفت:

«متهم اصلی تخریب محیط زیست تصمیم‌گیران ایرانی هستند. مردم حداقل دخالت را در این زمینه داشته‌اند.»

او به عنوان نمونه به برنامه ششم توسعه اشاره کرد که بدون توجه به بحران کم‌آبی در ایران و فقط با عنایت به رشد صنعتی و افزایش جمعیت تدوین شده و به تصویب مجلس شورای اسلامی هم رسیده است. به گفته دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، برای تحقق این برنامه به ۴۸ میلیارد متر مکعب آب نیاز است.

ناهماهنگی دستگاه‌ها، سوءمدیریت‌ها و همچنین ناتوانی جامعه علمی ایران برای مهار کردن بحران زیست‌محیطی و کمبود بودجه در بخش محیط زیست از دیگر نکاتی بود که عیسی کلانتری در سخنانش مطرح کرد. او با اشاره به مسئولیت‌ناپذیری مسئولان گفت:

«حرف زدن مجانی است، ولی وقتی می‌خواهیم برنامه‌ای را عملی کنیم فکر نمی‌کنیم که این برنامه ۲ میلیارد خرج بر‌می‌دارد. بر اساس برنامه اقتصاد ایران باید در سال ۱۴۰۴ در منطقه اول باشد. این در حالی است که با اقتصاد دنیا ۱۷هزار دلار فاصله داریم. سر مردم را کلاه می‌گذاریم که ما برنامه خوبی تدوین کرده‌ایم اما آن برنامه هیچ است.»

کلانتری از ۶ میلیون روستایی از زمین‌کنده شده که به خاطر کم‌آبی به شهرها مهاجرت کرده‌اند به عنوان یک «بمب اتم» یاد کرد که هر آن ممکن است منفجر شود: «تا مردم آرام نگیرند، محیط زیست هم آرام نمی‌گیرد.»

نخستین کنفرانس تغییر اقلیم در ایران ۱۰ اسفند به پایان می‌رسد. قرار است تحقیقات و دستاوردهای این کنفرلنس در اختیار وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: