مقاله‌ای که در زیر می‌خوانید، در خرداد ۱۳۹۱ در زمانه منتشر شده است. یک موضوع آن تبیین پدیده محمود احمدی‌نژاد است که این روزها هم خبرساز است.

نکته اصلی مقاله این است که تصور احمدی‌نژاد به عنوان مهره‌ای که علمش کردند تا در برابر خط اصلاح‌طلبان بایستند، نادرست است. پدیده احمدی‌نژاد نوع دیگری از تلاش برای اصلاح رژیم بود، این بار از طریق بازگشت به شعارهای اوایل انقلاب و تحکیم ارتباط با پایه توده‌ای جنبش خمینی. این خط هم شکست خورد.

شکست هرگونه خط اصلاح رژیم

با انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ۱۳۸۸ بخت اصلاح، با سبک و سیاقی شبیه سیاست خاتمی، دوباره به جمهوری اسلامی رو آورد. دیگر چندان مهم نیست درنگریم که اگر رژیم از این فرصت بهره می‌جست، چه پیش می‌آمد. این موضوع در سایه آن چیزی قرار دارد که رخ داد. کانون قدرت از فرصت استفاده نکرد؛ و این امر اتفاقی نبود. از شر اصلاح‌طلبان جمع شده گرد محمد خاتمی راحت شده بود و در دوره اینان نشان داده بود که نمی‌گذارد در سبک و سیاق حکومت‌گری فقاهتی تغییر چندانی صورت گیرد.

اصل نظام یعنی ولی فقیه و اصول‌گرایان فدایی او در پایان دوره خاتمی بسیار خودآگاه‌تر از آغاز آن دوره بودند. عزم جزمشان را برای حفظ کیان ولایت و بالا بردن شأن آن، از انتخابات مجلس هفتم به نمایش گذاشته بودند، با نشستن احمدی‌نژاد بر تخت ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۴ سنگرهای عمده از دست رفته را دوباره تصرف کرده بودند و دیگر نمی‌خواستند هیچ یک از آنها را از دست بدهند.

با وجود همه اینها پا پیش گذاشتن میرحسین موسوی و مهدی کروبی و جنبشی که در پشتیبانی از آنان در دوره مبارزات انتخاباتی شکل گرفت، آنان را گیج کرد و این گیجی تا مدتی پس از برآمد جنبش “رأی من کو” ادامه یافت. این گونه شوک و سرگشتگی، که بازهم تکرار خواهد شد، نشان‌دهنده آن است که رژیم، فاقد مغزی است که بتواند برنامه دقیقی بریزد و بر همه چیز کنترل داشته باشد.

با سرکوب جنبش ارگان‌های اطلاعاتی و امنیتی تمرکز بیشتری یافتند، اما هنوز گیج‌گاه‌ها و نقطه‌های کور بسیاری دارند….

پدیده احمدی‌نژاد، یک فرصت از دست رفته دیگر

“اصلاح” را می‌توانیم در بحث سیاسی روز در ایران در دو معنای خاص و عام در نظر گیریم. در معنای ویژۀ آن سیاستی است که با نام “دوم خرداد” و پیامدهای آن گره خورده است. اما “اصلاح” در معنای عام سیستمی آن، می‌تواند عنوانی باشد برای هر تلاشی که سیستم سیاسی برای افزایش قدرت خویش و انطباق بر الزام‌های کناکنش (interaction) با محیط به کار می‌بندد. بر این پایه پدیده احمدی‌نژاد هم فرصتی برای اصلاح بوده است. این فرصت هم از دست رفت. مشکل است پاسخ دادن به این پرسش که تا چه حد؛ اما می‌توان گفت تا حد زیادی…

متن کامل مقاله در اینجا: