در ماه‌های گذشته، حضور اعتراضی زنان بر سکوها و ستون‌ها، در پوسترها و عکس‌ها، در مقابل دوربین‌ها و در برابر صاحبان سرمایه و قدرت، بارها خبرساز شده است.
در جهان، زنان کشورهای مختلف یا به دستاوردهای بزرگی در تحقق حقوق برابر رسیده‌اند یا با اعتراض و کمپین‌های حقیقی و مجازی، توجه افکار عمومی را به مبارزات خود جلب کرده‌اند.
زمانه به مناسبت ۸ مارس پرونده‌ای تدارک دیده از مجموعه‌ای از این تصاویر: زنانی در کانون توجه، در نقطه ثقل اعتراضات.
زنان و حجاب اجباری
یک زن، یک جنبش: اعتراض انفرادی به حجاب اجباری
نعیمه دوستدار- در حالی که شبکه‌های خبری و کانال‌های تلگرامی پر بود از خبر تجمعات مردم در اعتراض به گرانی و وضعیت اقتصادی، تصویر زنی منتشر شد که با بلوز و شلوار تیره، بر بالای یک بلندی در خیابان انقلاب روبه‌روی قنادی مشهور فرانسه ایستاده بود و شال سفیدی را که بر یک چوب آویخته بود، بالا گرفته و تکان می‌داد.
دختران خیابان انقلاب و ظهور نسل جدید کنشگران اجتماعی
نوشین احمدی خراسانی − حرکت‌های اخیر از جمله حرکت دختران خیابان انقلاب، از زمره‌ی حرکت‌های جامعه مدنی جدید محسوب می‌شوند ولی از آن‌جا که بی‌واسطه عمل می‌کنند، «مرز میان کنش مدنی و سیاسی» را کمرنگ کرده و نسبت به حرکت‌های مدنی نسل قبل رادیکال‌تر شده‌اند.
عصر سیاست نمایشی: دختران خیابان انقلاب در کار نمایش
محمد رفیع محمودیان- دختران (یا زنانی) روسری خود را بر سر چوبی زده با آرامش کامل بر سکویی در مکانی از لحاظ سیاسی شناخته شده می‌ایستند تا اعتراض خود را به حجاب اجباری به نمایش بگذارند. صحنۀ نمایش ساده و کوچک است.
سال ۱۳۵۷، وقتی زنان در راهپیمایی علیه حجاب اجباری شرکت کردند، مردان کجا بودند؟ زمانی که پوشش‌های تیره اجباری شد و زنان در کوچه و خیابان مورد خشونت نیروهای کمیته و پلیس‌های گشت ارشاد قرار گرفتند، مردان کجا بودند؟
آیا جنبش دختران خیابان انقلاب اهمیت دارد؟
نسیم روشنایی- حکومت ابتدا با بی‌اعتنایی کوشید جنبش دختران خیابان انقلاب را بی‌اهمیت جلوه دهد درحالی که از همان آغاز ویدا موحد، پیشگام این جنبش را دستگیر کردند. زمانه با دو فعال حقوق زنان در ایران، سارا صحرانورد فرد و شهلا انتصاری در این زمینه گفت‌وگویی داشته است.
آیا اکنون زمان همراهی فمینیستی نیست؟
نعیمه دوستدار- اعتراضات زنان ایران آیا این وظیفه را یادآوری نمی‌کند که اکنون زمان آن است که فعالان حقوق زنان به جای مناقشه بر سر مالکیت این جنبش اجتماعی، هم خود را بر حمایت از زنانی قرار دهند که در میدان عمل با هزینه‌های واقعی اجتماعی و سیاسی کنش خود مواجه‌اند؟ آیا این زمان، زمان مناسبی برای همراهی فمینیستی و جمع شدن زیر یک هدف مشترک نیست؟
کمپین‌های اعتراض به حجاب اجباری کی به اولویت فعالان تبدیل می‌شود؟
منیره کاظمی- چهار دهه از اجباری شدن حجاب در ایران می‌گذرد. چه می‌شود که چشم‌ها در مقابل این سرکوب، تحقیر و شکنجه‌های روحی و جسمی سیستماتیک بسته می‌شوند و حتی بر آن سرپوش گذاشته می‌شود؟
شهلا شفیق- چگونه این کمپین، با وجود استقبال زنان ایرانی در داخل کشور هنوز می‌تواند به بی‌اصالتی متهم شود؟
کشف حجاب؛ عاملیت فراموش شده زنان
آیا زنان همه با کشف حجاب مخالف بودند یا مطالبه آزادی پوشش از همان زمان و حتی پیش‌تر در میان زنان وجود داشت؟
زنان و اعتراضات ۹۶
آیا زنان در اعتراضات اخیر غایب‌اند؟
با اینکه یکی از معدود عکس‌های حرفه‌ای منتشر شده از اعتراضات، حضور یک زن را نشان می دهد و در اغلب ویدئوهای منتشر شده، صدا و حضور زنان مشهود است، به نظر می‌رسد زنان حاضر در این ویدئوها، همان زنانی نیستند که در سال ۸۸ به خیابان‌ها آمده بودند.
اعتراضات سراسری و لزوم تغییر استراتژی فعالان حقوق زنان
نسیم روشنایی- از آغاز اعتراضات مردمی دی ماه، فعالان زن برای تحقق حقوق زنان طبقات فرودست چه کرده‌اند؟
زنان و جامعه
پوسترهای شهرداری تهران: زن خوب فرمانبر پارسا بر دیوارهای شهر
نعیمه دوستدار- شهرداری تهران یک بار دیگر با پوسترهای ضد زن به سطح شهر تهران آمده. پوسترهای جدید را به مناسبت روز پدر بر در و دیوار شهر آویخته‌اند. در تمام این پوسترها، زن موجودی در خدمت مرد و تأمین‌کننده نیازهای او و مرد، حاکم زندگی زن و تصمیم‌گیرنده نهایی مطرح شده است. این پوسترها تصویرهایی تمام‌عیار از یک زندگی مردسالارانه است.
هشتگ کلیشه برعکس: وقتی جای زن و مرد عوض شودیک هشتگ جدید در میان کاربران ایرانی توییتر داغ شده با نام کلیشه برعکس. این هشتگ می‌خواهد تمام کلیشه‌هایی را که درباره زنان در جامعه رواج دارد و بر زبان‌ها جاری است، برعکس درباره مردان به کار بگیرد. نتیجه: توییت‌هایی که مضحک بودن کلیشه‌ها را درباره زنان و مردان نشان می‌دهند.
آیا خبرنگاران حوادث از زنان متنفرند؟
نعیمه دوستدار- تصویر زنان در اخبار حوادث، اغلب بازتولید نگاه ضدزن جامعه و جهت‌دار است. آیا نویسندگان این متن‌ها، از زنان متنفرند؟
دولت و رسانه‌ها علیه زنان ورزشکار: تحقیر، تکذیب و نادیده‌انگاری
یک ورزشکار زن در خیابان مورد حمله قرار می‌گیرد، دیگری را آموزش و پرورش تحقیر می‌کند و آن یکی در انزوا از دنیا می‌رود در حالی که مسئولان ورزشی حتی فوتبالیست بودن او را تکذیب می‌کنند. یک عضو شورای شهر تهران از عملکرد رسانه‌ها در برخورد با اتفاقات اخیر برای زنان ورزشکار انتقاد کرده و گفته زنان شهروندان درجه دو نیستند.
وقتی «ورزش ایران» همه را باحجاب می‌کند
از یک سو هواداران ورزش برای پوشیده لباس پوشیدن مجری مراسم قرعه‌کشی جام جهانی بسیج می‌شوند و از سویی، مربی مرد تایلندی، برای حضور در کنار تیمش مجبور به پوشیدن روسری می‌شود. دو تصویر از سیاست حجاب اجباری در ایران.
ماجرای آزاده نامداری: افشاگری برای یک منفعت عمومی؟
آزاده نامداری، مجری ۳۳ ساله تلویزیون ایران، با انتشار فیلم‌ها و عکس‌هایی در شبکه‌های اجتماعی که او را بدون حجاب و در حال نوشیدن الکل در یک پارک (احتمالا در سوییس) نشان می‌داد، بار دیگر به یک موضوع روز اجتماعی تبدیل شد: فاش‌شدگی ریاکاری یک چهره مشهور، تزویر در زندگی ایرانیان، حریم خصوصی و حجاب اجباری، زیر-موضوعاتی روزمره و جذاب برای افکار عمومی در ایران.
معین خزائلی- بر این اساس، احتمال مورد آزار جنسی واقع شدن یک زن در طول زندگی‌اش بسیار بالا است و به همین دلیل آنها را به یکی از گروه‌های آسیب پذیر تبدیل کرده است. در این میان اما زنان قربانی آزار یا تجاوز جنسی به صورتی فزاینده به دلیل مشکلات ناشی از آزار یا تجاوز تحت فشار قرار دارند.
زنان در جهان
تن زدن از حق‌خواهی؛ نمونه زنان در گرینلند
عباس مودب- با مشاهده زنانی در گرینلند که خشونت خانگی را امری عادی تلقی می‌کنند و این حق را به مرد می‌دهند که آنها را مورد ضرب و شتم قرار دهد سعی کردم پیش داوری را کنار بگذارم و به شکلی عینی به دنبال ریشه‌های این پذیرش بپردازم.
جنبشMeToo: وقتی زنان سکوت را شکستند چه اتفاقی افتاد؟
جنبش می‌تو همه جای دنیا به یک شکل اتفاق نیفتاده و دستاوردهای مشابهی نداشته است. این نوشتار به بررسی برخورد کشورهای مختلف با مساله آزار جنسی می‌پردازد.
مبارزات فمینیستی را نمی‌توان از مبارزات دموکراتیک جدا کرد؛ میه رحبی با بیان این مطلب، توضیح می‌دهد که چرا فمینیست‌های سوری کنفراس سوچی روسیه را تحریم کردند. میه رحبی، عضو و سخنگوی جنبش سیاسی زنان سوریه است.
به رغم پیشرفت‌هایی که در زمینه قانونگذاری در سال‌های دهه ۱۹۹۰ در اسرائیل صورت گرفته، نابرابری بین زنان و مردان در این کشور هنوز بسیار زیاد است. غرور مردانه، نظامی‌گری حاکم بر جامعه از بدو تاسیس دولت، مشغله ذهنی در مورد امنیت و نیز وزنه قید و بندهای مذهبی، از عواملی هستند که مبارزه برای رهایی زنان را پیچیده‌تر کرده است.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان روز سه شنبه ۲۴ اکتبر اعلام کرد که عربستان سعودی به اسلام متعادلی که آغوشش برای تمام ادیان باز است رو خواهد کرد. این اظهارات پس از ایجاد تحولات جدید در این کشور روی داده: تحولاتی از جمله صدور اجازه رانندگی برای زنان.
مرکل نماد زنان آلمانی، نه نجات دهنده آنها
آلمان، کشوری که برای ۱۲ سال توسط یک زن اداره شده است، مشکلات «زنانه» و جنسیتی دارد.
نادیا مراد ۲۱ ساله بود وقتی که جنگجویان دولت اسلامی او را ربودند، کتکش زدند و به او تجاوز کردند. او یک یزیدی بود که داعشی‌ها آنها را کافر به حساب می‌آورند، در دو سال اخیر او تنها به دنبال تحقق عدالت درباره آنهاست.
داخل ساختمانی با آجرهای قرمز، جدیدترین و شاید عجیب‌ترین مسجد برلین قرار دارد: مسجدی که سیران آتش، در آن انقلابی فمینیستی برپا کرده است.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در سفر به عربستان نپذیرفت که روسری بر سر کند. او در سفر دو روزه خود به عربستان سعودی درباره حقوق زنان هم با شاه سلمان گفت و گو کرد. آیا عمل زنانی مانند مرکل در کشوری مانند عربستان قهرمانانه و چالشی جدی در مقابل حجاب اجباری است؟
زنانی با ماسک کله گاو: آیا زنان از گاو کمترند؟
یک پروژه عکاسی در هند سر و صدای زیادی راه انداخته؛ چون یک پرسش مهم را مطرح کرده‌است: چرا زنان کمتر از گاوها حق دارند؟
فعالان مدنی در لبنان کارزاری برای اعتراض به قانونی جنجالی که فرد متجاوز را در صورت ازدواج با قربانی آزاد می‌کند راه انداخته‌اند. روز شنبه نمایشگاهی در ساحل آفتابی بیروت برای اعتراض به این قانون برگزار شد؛ نمایشگاهی از لباس‌های عروس به دار آویخته.
وسط شانگهای، در پارکی میان ساختمان‌های بلند تجاری و اداری، پدرومادرها فرزندان‌شان را عرضه می‌کنند: در یک خیابان صدمتری پشت یک چتر می‌نشیند و روی چتر اطلاعیه‌ای شامل مشخصات اصلی، تاریخ تولد و گاهی یک شماره تلفن ارائه می‌کنند. گاهی یک عکس هم ضمیمه شده است. اسم اینجا «بازار ازدواج» است، جایی که دخترها و پسرها به هم وصل می‌شوند.
بودجه‌های خارجی برای توانمندسازی زنان افغانستان: امنیت یا خطر؟
شهزاده سمرقندی- ۲۱ نوامبر، نیویورک تایمز مقاله‌ای منتشر کرد با عنوان «خطر ابلاغ اجباری برابری جنسی در افغانستان». سوفیا جونز (Sophia Jones)، نویسنده این مقاله، می‌نویسد بودجه‌های خارجی که بر علاوه بودجه دولتی به افغانستان وارد می‌شود همه سودمندانه خرج نمی‌شوند و در جامعه‌ای که امنیت تامین نیست، زنان را به جامعه خشن و ناآماده کشاندن، ممکن است باعث به خطر افتادن جان آنها شود.
قدرت، فساد و دروغ: نبرد زنان عراقی برای به رسمیت شناخته شدن
هزاران زن در عراق آواره شده‌اند. هزاران زن از عراق گریخته‌اند. برخی هم مانده‌اند که برای سهم‌خواهی از قدرت باید در ساختاری مردسالار بجنگند. روایتی از این مبارزه.
زنان و جنسیت
هرزه‌انگاری: بازخوانی یک پرونده، نقل یک تجربه
سالومه رحیمی- هرزه‌انگاری، هرزه‌نامی یا هرزه‌خوانی، اصطلاح چندان شناخته شده‌ای در زبان فارسی نیست، هرچند این پدیده به اندازه نفوذ فرهنگ نابرابری و تبعیض جنسی و جنسیتی و قومی و فرهنگی، قدمت دارد. این نوشته به تعریف این رفتار، بررسی یک نمونه مشهور هرزه‌نامی و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آن می‌پردازد.
روز ۲۸ مه روز بهداشت قاعدگی است: روزی برای ایجاد دنیای که در آن زنان و دختران بتوانند قاعدگی خود را به روشی بهداشتی کنترل کنند؛ در امنیت، با داشتن حریم خصوصی و با رعایت احترام. هدف این روز شکستن سکوت و پررنگ کردن اهمین یافتن راه‌حل‌‌هایی برای شناخت بهتر قاعدگی و کنترل بهداشت آن است.
چرا مردان زنان را آزار جنسی می‌دهند؟
یک پژوهش جدید که در گروه پژوهشی «پروموندو» انجام شده درباره انگیزه‌های مردان در آزار جنسی زنان در خیابان‌های چهار منطقه خاورمیانه شامل مصر، لبنان، مراکش و فلسطین توضیح می‌دهد.
کیت میلت/ برگردان: امید شمس – آیا اصلاً نگریستن به روابط میان جنسیت‌ها از منظری سیاسی امکان‌پذیر است؟