رئیس جمهوری اسلامی در بازگشت به تهران گفت آمریکا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد لغو همه تحریم‌ها و مذاکره با ایران را داد. اما ایران برای اینکه «بهانه به دست طرف مقابل» ندهد، شرط تازه‌ای برای مذاکره مقرر کرد: مذاکره در فضای عادلانه و آمریکا هم نپذیرفت.

جمعه ۵ مهر: حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی در نشست خبری فرودگاه مهرآباد، بعد از بازگشت از نیویورک

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی پس از شرکت و سخنرانی در هفتاد و چهارمین اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل متحد، جمعه ۵ مهر به تهران بازگشت. روحانی در یک نشست خبری که در فرودگاه مهرآباد برگزار شد گفت آمریکا پیشنهاد لغو تحریم‌ها و مذاکره را داده بود اما ایران نپذیرفت:

«آمریکایی‌ها تقریباً به همه سران اروپایی و غیراروپایی پیغام داده بودند که ما آماده مذاکره‌ایم. گفته بودیم اگر مذاکره هم باشد در قالب ۱+۵ خواهد بود و آنها هم گفتند که می‌خواهند در قالب ۱+۵ مذاکره کنند. صدر اعظم آلمان، نخست وزیر انگلیس و رئیس جمهور فرانسه هم در نیویورک بودند و همگی اصرار داشتند که این جلسه برقرار شود.»

روحانی در ادامه سخنانش گفت آمریکا پیشنهاد داده بود که کل تحریم‌ها را لغو می‌کند:

«آنها به صراحت گفته بودند که کل تحریم را برمی‌داریم. منتها شکل این کار شکلی نبود که قابل قبول باشد، یعنی اینکه در فضای تحریم و در بقاء تحریم و فضای مسموم فشار حداکثری، حتی اگر در قالب ۱+۵ بخواهیم با آمریکایی‌ها مذاکره کنیم، هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که پایان و نتیجه این مذاکره چه خواهد بود.»

روحانی گفت ایران شرط تازه‌ای مقرر کرد و آن هم این بود که «فضای مسموم علیه ایران» برداشته شود:

«به صراحت گفتیم که کاملاً آماده مذاکره‌ایم اما نه در فضای تحریم و فشار. شما یک فضای آزاد و عادلانه ایجاد کنید ما کاملا آماده‌ایم. حتی به سران اروپا که می‌گفتند چه وقت آماده جلسه ۱+۵ هستید، می‌گفتم حتی اگر یک ساعت دیگر شما این فضای مناسب را درست کنید و فضای مسموم و سم را بردارید، حاضرم در جلسه ۱+۵ شرکت کنم.»

حضور ایران در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل تحت تأثیر حمله ۲۳ شهریور/ ۱۴ سپتامبر به تأسیسات نفتی عربستان سعودی قرار داشت. دوشنبه گذشته سران تروئیکای اروپایی با صدور بیانیه‌ای ایران را مسئول این حملات دانستند و اعلام کردند وقت آن فرارسیده که توافق تازه‌ای شکل بگیرد. روحانی در ادامه سخنانش در فرودگاه مهرآباد گفت:

«وقتی وارد نیویورک شدیم، احساس کردیم دو فضای منفی بین دیپلمات‌ها و رسانه‌ها به‌وجود آورده بودند. دنبال این بودند که مسئولیت حمله به آرامکو را متوجه ایران کنند، ولی هیأت ایرانی بیان روشنی داشت و  من در دیدارهایمان به اروپایی‌ها گفتم که مدارکتان چیست؟ آنها پاسخی نداشتند و گفتم در تهران منتظرم شما مدارک‌تان را برای ما بفرستید.»

در این بین، کاهش تعهدات ایران در برجام نیز در شکل‌گیری این فضا بی‌تأثیر نبود. روحانی گفت:

«بعضی‌ها می‌گفتند گام سومی که در زمینه کاهش تعهدات برجامی برداشتید ، بسیار مهم است. شما می‌خواهید سانتریفیوژهای مدرن را راه‌اندازی کنید و این به معنای آن‌ است  که به سمت سلاح هسته‌ای حرکت می‌کنید. این موضوع را هم در مصاحبه و هم در ملاقات‌های دوجانبه  توضیح دادیم که اگر کسی ‌بخواهد به سمت سلاح هسته‌ای حرکت کند لااقل نظارت را کم می‌کند و نظارت گسترده را محدود می‌کند اما ایران نظارت‌ها را کاهش نداده است و تعهدی که کاهش دادیم در فعالیت هسته‌ای‌مان است. اما همه فعالیت‌های هسته‌ای، زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.»

روز گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که ایران غنی‌سازی اورانیوم با سانتریفیوژهای پیشرفته را آغاز و سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتری را هم در تأسیسات اتمی خود نصب کرده است.  همزمان با این تحولات روزنامه گاردین روز جمعه به نقل از منابع خود خبر داد که اتحادیه اروپا در نیویورک «به طور خصوصی» به هیأت ایرانی پیام داده که اگر ایران گام بعدی در کاهش تعهدات خود در برجام را اجرا کند، کشورهای اروپایی از توافق هسته‌ای خارج می‌شوند و «مکانیسم ماشه» یعنی بازگرداندن تحریم ایران توسط اتحادیه اروپا در سطح قبل از سال ۲۰۱۵ را فعال می‌کنند.

بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی، گام بعدی از نیمه آبان سال جاری برداشته می‌شود. رهبر جمهوری اسلامی، روز گذشته در سخنانی که در جمع رئیس و اعضای مجلس خبرگان ایراد کرد، یک بار دیگر گفت هرچند راه مذاکره جز با آمریکا و اسرائیل بسته نیست، اما به اروپا هم نباید اعتماد کرد.

بیشتر بخوانید: