جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در مورد «تشدید بحران هسته‌ای» با ایران هشدار داد.

جیک سالیوان ـ عکس از آرشیو

سالیوان روز جمعه در مراسمی در موسسه صلح ایالات متحده گفت که تهران «هرچه بیشتر به داشتن مواد شکافت‌پذیر کافی برای ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک می‌شود.» وی گفت که بازگشت به توافق برجام با هدف محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران «اولویت فوری و حیاتی» برای دولت جدید این کشور است.

سالیوان گفت: «ما می خواهیم برخی از پارامترهای کنترلی و محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران را كه طی چند سال گذشته از بین رفته‌اند، دوباره برقرار كنیم.»

از سوی دیگر کاخ سفید روز جمعه ۲۹ ژانویه/ ۱۰ بهمن اعلام کرد که راب مالی، که در تیم سیاست خارجی دولت اوباما برای مذاکره در مورد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ حضور داشت به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران منصوب شده است.

خبرگزاری رویترز نیز ساعتی بعد از قول پنج منبع آگاه گفت که راب مالی در نخستین اقدام خود به عنوان مسئول پرونده ایران با مدیران سیاسی وزارت خارجه سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان در مورد برجام گفت‌وگو کرده است.

رویترز از قول یک منبع گفته است که این تماس‌ها برای هماهنگی میان اروپا و آمریکا و تشریح وضعیت کنونی موضوع برنامه هسته‌ای ایران بوده است.

چه کسی گام اول را برمی‌دارد؟

در روزهای گذشته تنش لفظی میان مقام‌های ایران و آمریکا به صورت کنترل‌شده افزایش یافته است. هر دو کشور تلاش می‌کنند با لحنی خونسرد ولی با انتخاب کلماتی قاطع طرف مقابل را مجاب کنند که اقداماتش را برای احیای برجام آغاز کند.

ایران انتظار دارد که آمریکا بدون هیچ پیش‌شرط و اعلام خواسته جدید به برجام بازگردد و تحریم‌های وضع‌شده در دوره ترامپ را لغو کند. در مقابل آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفته است که به دنبال توافقی جامع‌تر و بلندمدت‌ با ایران است که به موضوع تسلیحاتی و نقش منطقه‌ای ایران نیز تسری یابد.

محمدجواد ظریف اما روز گذشته در ترکیه و در جریان کنفرانس خبری با مولود چاوش اوغلو گفت که اگر موضوعی در برجام مطرح نشده به این دلیل است که همه طرف‌ها موافقت کرده‌اند که بخشی از برجام نباشد و اکنون نمی‌توان موضوع جدیدی به برجام وارد کرد.

سخنان ظریف گرچه به صورت مبهم و در پرده بیان شده، ولی مخاطب آن آمریکا می‌داند که معنای آن مخالفت ایران با منوط شدن بازگشت به برجام به گفت‌وگو بر سر برنامه موشکی و منطقه‌ای است.

اما این تنها رویداد مرتبط با موضوع برجام در سطح جهانی نبوده است. روز جمعه ۲۹ ژانویه/ ۱۰ بهمن امانوئل مکرون گفت که نباید اشتباه سال ۲۰۱۵ در کنار گذاشتن کشورهای منطقه (خاورمیانه) در مذاکرات هسته‌ای را تکرار کرد. او گفت که عربستان سعودی هم باید در مذاکرات آتی با ایران حضور داشته باشد.

مکرون به صورت مشخص نگفته است که منظور از «مذاکرات آتی» چیست و آیا فرانسه فکر می‌کند بازگشت آمریکا به برجام باید با مذاکره و توافق جدیدی همراه باشد یا نه.

برجام در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ و پس از آنکه دونالد ترامپ خروج آمریکا از آن را اعلام کرد، عملا تضعیف شد. یک سال بعد و در اردیبهشت سال ۹۸ ایران اعلام کرد که با برداشتن چند گام تعهدات خود ذیل برجام را کاهش می‌دهد. نهایتا در زمستان سال ۹۸ و با برداشتن گام پنجم ایران اعلام کرد که دیگر خود را ملزم به رعایت هیچ کدام از محدودیت های ذکر‌شده در توافق هسته‌ای نمی‌داند.

در ماه‌های گذشته نیز ایران با وارد مدار کردن سانتریفیوژهای نسل جدید و ازسرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصدی تلاش کرده با دست پر به استقبال رییس‌جمهور جدید آمریکا برود.

برخی از این اقدامات برای طرف‌های غربی هشدار دهنده بوده است. سه کشور اروپایی در روزهای گذشته اقدام ایران برای آغاز برنامه ساخت اورانیوم فلزی را نقض برجام دانسته‌ و گفته‌اند که اورانیوم فلزی کاربردی برای برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران ندارد و عموما برای مقاصد نظامی است.

در همین زمینه: