پس از ماه‌ها تنش و انفعال در قدم برداشتن به سوی احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام)، کمیسیون مشترک برجام به ریاست اتحادیه اروپا و حضور نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و ایران در وین از سه شنبه، ۱۷ فروردین آغاز شد و اولین نشست نیز به پایان رسید.
آیا دیگر می‌توان به احیای برجام و رفع تنش‌های بین ایران آمریکا خوشبین بود؟ آیا سیاست‌های داخلی ایران و آمریکا تاثیری در حاصل رایزنی‌های احیای برجام خواهد داشت؟ آیا سیاست فشار حداکثری ترامپ بر حکومت ایران شکست خورده است؟ موضع “اپوزیسیون” چیست؟
زمانه این پرسش‌ها را با مهران براتی کارشناس امور بین‌الملل و معاون سیاسی شورای مدیریت گذار در میان گذاشته است.
■ گفت‌وگوی زمانه با مهران براتی را بشنوید:
نشست وین و دورنمای برجام
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این نشست را یک دستاورد مثبت روبه جلو ارزیابی کرد و از آمادگی آمریکا برای لغو تحریم‌های ناسازگار با برجام خبر داد. همزمان سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایران نیز نشست را سازنده قلمداد کرد.
عراقچی، چهارشنبه ۱۸ فروردین در وین در جمع خبرنگاران گفت جلسات کارشناسی در قالب دو کارگروه تشکیل می‌شود و وظیفه آنها این است که مجموعه اقداماتی را که آمریکایی‌ها باید انجام بدهند تا رفع کامل تحریم‌ها در یک مرحله صورت بگیرد را مشخص کنند.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در نشست کمیسیون تأکید کرده که «رفع تحریم‌های آمریکا، اولین و ضروری‌ترین اقدام جهت احیای برجام» است و ایران «آمادگی کامل دارد به محض رفع تحریم‌ها و پس از راستی‌آزمایی آن، اقدامات جبرانی هسته‌ای خود را متوقف کرده و به اجرای کامل برجام بازگردد».
این در حالی است که رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و سرپرست هیأت آمریکایی در وین روز سه‌شنبه قبل از آغاز نشست کمیسیون مشترک برجام به شبکه رادیویی «ان‌پی‌آر» گفت ایالات متحده نگران برنامه موشک‌های بالستیک ایران است و وقتی پرونده هسته‌ای آن مشخص شد، مذاکره درباره فعالیت منطقه‌ای ایران را آغاز می‌کند.
مالی با تأکید بر اینکه «می‌خواهیم درباره همه این مسائل مذاکره کنیم»، اصرار مقام‌های جمهوری اسلامی بر رفع کامل تحریم‌ها را نشانه جدی نبودن تهران در بازگشت به برجام دانست.
ایران انتظار دارد یک هزار و ۶۰۰ مورد تحریم از سوی آمریکا لغو شوند. نیمی از این تحریم‌ها در زمان ترامپ اعمال شد. اما برخی از این تحریم‌ها به گفته آمریکا علیه کارنامه حقوق بشری و مداخلات منطقه‌ای ایران است و نه برنامه هسته‌ای.
موانع متعددی بر سر راه لغو تحریم‌ها وجود دارند. استیون ارلانگر، گزارشگر ارشد نیویورک‌تایمز عدم اعتماد متقابل، خواست ایران برای لغو تمام تحریم‌ها، شک به صلح‌آمیز بودن برنامه جمهوری اسلامی، بندهای موسوم به “بندهای غروب” در توافق و نیز سیاست داخلی ایران را موانع احیای برجام می‌شمارد. ارلانگر درباره عدم اعتماد می‌نویسد:
«اعتماد مسأله بزرگی است… آیت‌الله [خامنه‌ای] با تردید و دودلی با توافق ۲۰۱۵ با “شیطان بزرگ” موافقت کرد. خروج آقای ترامپ از توافق تنها بر بی‌اعتمادی آقای خامنه‌ای افزود.»
بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا دوسویه است. به گفته ارلانگر بسیاری در واشنگتن ــ چه برسد به اسرائیل و اروپا ــ ادعاهای ایران را مبنی بر اینکه هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نرفته و نخواهد رفت، باور نمی‌کنند. با وجود این طیف لیبرال حزب دموکرات خواهان بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای هستند.
در این شرایط مهران براتی به کاهش تنش‌ها خوشبین است اما موانع بر سر راه رسیدن به یک توافق را پرشمار ارزیابی می‌کند.
خلاصه متن گفت‌وگوی زمانه با مهران براتی، کارشناس امور بین الملل و معاون سیاسی شورای مدیریت گذار را در زیر بخوانید: