در حالی که در روزهای گذشته اعلام شد که واکسن کووبرکت ایرانی مجوز تزریق پیدا کرده است، انتقادها و نگرانیها درباره کارآیی این واکسن و بیخطر بودن آن ادامه دارد. ایران هنوز این واکسن را برای کسب مجوزهای جهانی ارائه نکرده و این واکسن مراحل نهایی آزمایشهای خود را هم طی نکرده است.
حسن روحانی اما در جلسه پنجم تیرماه ستاد ملی مبارزه با کرونا درباره تلاشهای ایران برای ساخت واکسن گفته:
«ساخت واکسن ساده نیست، اما ما از روز اول برای ساخت واکسن وارد عمل شدیم. در ماههای اول شیوع کرونا تصمیم ما این بود که از شرکتها و نهادهایی که قصد ساخت واکسن دارند، حمایت کنیم و وزارت بهداشت هم نظارت داشته باشد و هر وقت این شرکتها به نتیجه رسیدند، مجوز تولید داده شود. این تصمیم درستی بود که ما گرفتیم.»
روحانی گفته:
«خیلیها به من نامه نوشتند که وقت تلف میکنید و واکسن به این زودیها تولید نمیشود. در مقابل برخی میگفتند که باید شرکتهای داخلی را تشویق کنیم که ما راه دوم را انتخاب کردیم؛ البته به محض اینکه شرکتهای دانش بنیان تحقیقات خود را شروع کردند، عدهای گفتند نباید واکسن خارجی بخریم که ما گفتیم این حرف اشتباه است.»
منتقدان میگویند ایران برای خرید و تهیه واکسن از بازارهای جهانی دیر اقدام کرده است. این تاخیر تاکنون باعث شده که ایران از کارزار جهانی واکسیناسیون که در بسیاری از کشورها به پایان خود نزدیک میشود عقب بماند. تاکنون تنها نیم درصد از جمعیت ایران واکسینه شدهاند.
روحانی در پاسخ به این انتقادها گفته:
«ما گفتیم هر واکسنی که وزارت بهداشت و سازمان های جهانی آن را تأیید کردند، در حد توان می خریم که این تصمیم درست و استراتژیک بود. سازمان بهداشت جهانی بنا شد مسئولیت کواکس را بر عهده بگیرد. ما هم ثبت نام کردیم و هزینه خرید واکسن را هم پرداخت کردیم. ما هم دیدیم واکسن خارجی زودتر به دست ما میرسد. ۲۱ بهمن ۹۹ اولین واکسن خارجی را تزریق کردیم؛ یعنی شش ماه پیش و الان به واکسن داخلی رسیدیم. آیا میتوانستیم شش ماه واکسن تزریق نکنیم؟ امروز هم واکسن ایرانی به اندازه کافی نیست و لازم است همچنان واکسن خارجی را بخریم؛ البته ممکن است دو ماه دیگر واکسن داخلی به اندازه کافی در دسترس باشد.»
تاخیر در دریافت واکسنهای خارجی تا اینجای کار باعث نابسامانیهای بیشتر در واکسیناسیون کرونا شده است. بسیاری از کسانی که دوز اول واکسن خود را دریافت کرده بودند، در هفتههای گذشته برای دریافت دوز دوم دچار مشکل شدند و مراکز واکسیناسیون با ازدحام و شلوغی روبهرو بود.
در میانه ناکارآمدی برای تامین واکسن خارجی، جمهوری اسلامی در تلاش برای تولید واکسن داخلی هم بوده است. حسن روحانی در جلسه امروز ستاد مبارزه با کرونا گفته پلتفرم واکسنهای داخلی مثل برکت با پاستور متفاوت است، اما هر دو واکسن مجوز دریافت کردهاند:
«ممکن است هفتههای آینده واکسنهایی مثل اسپوتنیک داخلی به بازار بیاید یا واکسن رازی و فخرا ممکن است هفتهها یا ماههای آینده به تدریج به بازار بیاید.»
روحانی اعلام کرده که ایران ۱۶.۸ میلیون دوز واکسن از کواکس خریده است و از چین ۱۰ میلیون دوز و از روسیه هم خرید کرده است، اما کشور به دهها میلیون دوز واکسن نیاز دارد:
«اگر ۶۰ میلیون دوز از جمعیت کشور به واکسن نیاز داشته باشند، ۱۲۰ میلیون دوز نیاز داریم و اگر دوز سوم هم نیاز باشد، به ۱۸۰ میلیون دوز نیاز خواهیم داشت؛ بنابراین ما هم در حال خرید واکسن و هم در حال تولید آن هستیم.»
با این حال کیانوش جهانپور، رییس روابط عمومی وزارت بهداشت، بدون ذکر نام هیچ کشوری گفته که «هر هفته یک یا دو کشور» به صورت رسمی تقاضای خرید واکسن ایرانی کرونا ارائه میدهند. او گفته که ایران آمادگی دارد مازاد مصرف داخلیاش را در اختیار کشورهای دوست، همسایه و بعد سایر کشورها قرار دهد.
در حالی که در روزهای گذشته اعلام قیمت واکسن کووبرکت ایرانی باعث واکنشهای گستردهای در شبکههای اجتماعی شد، حسن روحانی گفته است که هنوز قیمت نهایی مشخص نشده است. پیشتر گفته شده بود که واکسن ایرانی بین هشت تا ۹ دلار قیمت دارد، حال آنکه قیمت هر دوز واکسن استرازنکا (کارآیی حدود ۷۰ درصد) و هر دوز واکسن نوواوکس (کارایی حدود ۹۰ درصد) از طریق کووکس سه دلار است.
روحانی اما گفته قیمت واکسن خارجی مختلف و کمتر یا بیشتر از ۱۰ دلار است:
«قیمت واکسن داخلی را هم وزارت بهداشت بر اساس هزینهها و سود آن محاسبه میکند. جای خیلی دعوا و نزاع هم نیست که قیمت واکسن چقدر باشد. هنوز قیمت دقیقی مشخص نشده است، اما بنای ما برای تعیین قیمت ریال است نه ارز. دوگانه بیخودی در این زمینه به وجود آمده که برخی به آن دامن میزنند.»
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی روز گذشته اولین روز واکسن ایرانی کووبرکت را دریافت کرد. حسن روحانی گفته که رهبر جمهوری اسلامی از مدتها پیش پیشنهاد دریافت واکسن خارجی را رد کرده بود. بسیاری از کاربران ایرانی در شبکههای اجتماعی میگویند این ادعا دروغ است و احتمالا او ماهها قبل واکسن خارجی دریافت کرده است.