همزمان که شهرهای بیشتری در ایران وارد وضعیت قرمز شیوع کووید۱۹ می‌شوند، مسعود مردانی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا شامگاه شنبه ۱۶ بهمن در مصاحبه‌ای تلویزیونی اعلام کرد این کمیته مایل به اعمال تعطیلی و قرنطینه نیست. مردانی گفت:
«در کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا با اینکه تأکید زیادی در محدودیت بازگشایی مدارس، تجمعات و سفرهای غیرضروری و حتی ضروری داشتیم، ولی تعطیلی و قرنطینه توصیه نمی‌شود».
مسعود مردانی با بیان اینکه حدود ۶ تا ۷ میلیون نفر در کشور هنوز هیچ واکسنی دریافت نکرده‌اند گفت بخش اعظم مبتلایان به نوع شدید و حاد کووید۱۹ را این افراد تشکیل می‌دهند.
آمار ابتلا به ویروس کرونا و مرگ و میر ناشی از آن، با شیوع سویه اومیکرون بار دیگر رو به افزایش گذاشته است. وزارت بهداشت روز یکشنبه از ابتلای نزدیک به ۳۵ هزار نفر و ۵۰۰ نفر و مرگ ۸۵ بیمار کووید۱۹ در یک شبانه‌روز و وضعیت قرمز در ۱۲۰ شهر خبر داد. برخی از گزارش‌ها از ابتلای شدید کودکان و نوجوانان در موج جدید همه‌گیری خبر می‌دهند.
مسعود یونسیان، دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی کشوری مقابله با کووید۱۹ یکشنبه ۱۷ بهمن، در مصاحبه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) اعلام کرد موارد ابتلا به سویه اومیکرون در ایران در کمتر از چهار روز دوبرابر شده است و با توجه به شیوع تصاعدی این سویه پیش‌بینی می‌شود تعداد مبتلایان جدید در عرض دو هفته ۱۶ برابر شود. او چشم‌انداز همه‌گیری کرونا در ایران را این‌گونه تشریح کرد:
«در حال حاضر زمان دو برابر شدن موارد ابتلای در کشور کمتر از چهار روز است. به طوری که در عرض سه تا ۳,۵ روز تعداد موارد ابتلایمان دو برابر می‌شود. سه تا ۳,۵ روز دیگر دو برابر دیگر می‌شود. بر این اساس در عرض یک هفته تعداد بیماران جدید چهار برابر و در عرض دو هفته ۱۶ برابر می‌شود.»
یونسیان افزود:
«البته این افزایش تعداد موارد تا یک جایی بالا می‌رود و بعد به دلیل اینکه برخی افراد قبلا مصون شده و واکسن دریافت کرده‌اند، دیگر تعداد افرد حساس که بتوانند مبتلا شوند، کم می‌شود. در اینجا به نوک قله رسیده و به تدریج میزان ابتلا کاهش می‌یابد. هنوز نمی‌توان گفت که اوج قله دقیقا چه زمانی خواهد بود. خیلی مهم است که اوج قله ما سه روز دیگر است یا ۱۳ روز دیگر. هرچه عقب بیفتد، به شدت روی تعداد ابتلای روزانه ما موثر است و نمی‌توان پیش‌بینی کرد.»
به گفته مسعود یونسیان در حال حاضر شیوع اومیکرون در ایران کانون مشخصی ندارد و با توجه به سرایت‌پذیری بالا و همزمان عدم اعمال محدودیت‌ها و پروتکل‌های پیشگیرانه، همه‌گیری در همه استان‌ها در حال پیشرفت است و «تمام کشور کانون بیماری محسوب می‌شود.»
سه‌رقمی‌شدن آمار مرگ و میر کرونا «بسیار بسیار محتمل» است
او ابراز تردید کرد که آمار مبتلایان روزانه به ۱۰۰هزار نفر برسد اما پیش‌بینی کرد رسیدن آمار مرگ و میر به عددی سه‌رقمی «بسیار بسیار محتمل است». دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی مقابله با کووید۱۹ گفت به خاطر کمبود تست برای همه افراد مشکوک و دارای علائم، محدودیت ظرفیت تست‌گیری در ایران و همچنین حساسیت زیر ۱۰۰ درصد تست‌های موجود، تعداد موارد شناسایی‌شده ابتلا به اومیکرون سقف محدودی خواهد داشت، اما تاکید کرد «اگر روزانه روی ۶۰ هزار مبتلا توقف کردیم، به این معنا نیست که واقعا تعداد مبتلایان هم همین میزان است».
او افزود:
«متاسفانه رسیدن به مرگ‌ومیر سه رقمی خیلی محتمل است. البته انتظار نمی‌رود که تعداد بستری و مرگ‌هایمان به میزان پیک پنجم برسد. زیرا در حال حاضر شرایط‌مان از نظر واکسیناسیون خیلی بهتر است. ما در پیک پنجم در یک شرایط عمدتا غیرواکسینه با دلتا برخورد کردیم، اما درحال حاضر با شرایط عمدتا واکسینه داریم با اومیکرون برخورد می‌کنیم. به دلیل واکسیناسیونی که انجام شده و شدت کمتر ذاتی اومیکرون، انتظار نداریم که تعداد بستری و به ویژه مرگ به پیک پنجم برسد، اما مرگ سه رقمی بسیار بسیار محتمل است.»
مسعود یونسیان درباره اقدامات پیش رو گفت که تعطیلی کل کشور را راهکار مناسبی نمی‌داند و با توجه به گسترش همه‌گیری، احتمالاً برای اعمال این نوع تعطیلی «دیر شده است». یونسیان گفت کمیته علمی پیشنهاد داده بوده که برخی از فعالیت‌های غیرضروری که معیشت مردم به آن‌ها وابسته نیست دو هفته تعطیل شوند و در میانه راه درباره تمدید آن‌ها تصمیم‌گیری شود.
ضرورت تجهیز بیمارستان‌ها به تجهیزات و نیرو
یونسیان بر ضرورت «واکنش سریع بیمارستانی در برابر اومیکرون» تاکید کرد و گفت:
«برای جلوگیری از عوارض بیشتر بیماری، در شرایط فعلی توصیه من این است که بیمارستان‌ها به فکر ترمیم کادر درمان خود باشند، کادر تازه نفس بیاورند، اگر نارضایتی در پرسنل وجود دارد یا بیمارستان به تعهداتی که داشتند، عمل نکردند، باید دولت هرچه سریع‌تر وارد عمل شده و رضایت کارکنان را جلب کند. در عین حال بحث تامین و در نظر گرفتن دارو، اکسیژن و… بسیار مهم است. همچنین توزیع تخت‌ها بین موارد اورژانس و غیر اورژانس بسیار مهم است؛ چراکه اگر در حال حاضر نیرو، تخت، دارو، اکسیژن و سایر اقلام و تجهیزات مورد نیازمان را تامین نکنیم، وقتی که در بحران قرار می‌گیریم، فرصتی برای این کار وجود ندارد. اگر قرار است واکنش سریعی انجام شود، باید در حوزه ایجاد تسهیلات درمانی و بیمارستانی برای موارد شدید باشد.»
دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی مقابله با کرونا در شرایطی از لزوم تجهیز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به نیروی انسانی سخن می‌گوید که دولت به‌رغم کمبود نیروی پرستار در ایران از رسیدگی به مطالبات پرستاران به‌ویژه پرستاران شرکتی خودداری می‌کند. همزمان بخشی از پرستاران شاغل در این مراکز نیز از ایران مهاجرت کرده‌اند.
مهاجرت ۲ هزار پرستار از ایران در طی یکسال
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار یکشنبه ۱۷ بهمن اعلام کرد در یکسال گذشته حدود ۲ هزار پرستار از کشور مهاجرت کرده‌اند. شریفی مقدم گفت: «در دنیا مشکل کمبود پرستار در دوران کرونا با جذب پرستار جدید انجام شد، حتی مهاجرت پرستاران کشور نیز در دوران کرونا افزایش پیدا کرد. در یکسال گذشته حدود ۲ هزار پرستار از کشور مهاجرت کردند که دلیل آن هم جذابیت کشورهای مقصد است».
او افزود:
«در کشور پس از اوج گیری کرونا هیچ گونه استخدامی انجام نشده و تنها جذب نیرو ۸۹ روزه صورت گرفت که قراردادهای آن‌ها به مرور با طولانی شدن روند کرونا تمدید شد. به دنبال این اتفاقات امروز ما در دنیا بیشترین آمار جانباختگان پرستاری در دوران کرونا را داریم.»
به گفته دبیرکل خانه پرستار، طبق آخرین اطلاعات منتشرشده در ایران به ازای هر هزار نفر ۱,۶ پرستار وجود دارد که از حداقل استاندارد جهانی هم کمتر است و ایران به دست کم هزار پرستار نیاز دارد. برپایه استاندارد جهانی به ازای هر هزار نفر به طور متوسط پنج تا شش پرستار و حداقل سه پرستار نیاز است و کمبود پرستار می‌تواند مرگ و میر بیماران را از جمله در همه‌گیری‌ها افزایش دهد.
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در آذر سال جاری وعده داده بود وضعیت پرستاران ۸۹ روزه از سوی معاونت توسعه وزارت بهداشت به صورت جدی پیگیری می‌شود؛ وعده‌ای که در حد یک اظهارنظر باقی مانده است و سازمان برنامه و بودجه به دلیل آنچه که «کمبود منابع» عنوان می‌شود، با هرگونه تبدیل وضعیت پرستاران مخالفت کرده است.
دبیرکل خانه پرستار گفت:
«وزارت بهداشت همیشه وعده داده است. آخرین آزمونی که برای استخدام پرستاران انجام شد ۳۹ هزار نفر پذیرش و از این تعداد تنها حدود ۱۰ درصد کادر پرستاری جذب شدند که رقم بسیار کمی بود.»
او در خصوص طرحی ساماندهی کارکنان دولت گفت:
«شهریور امسال مجلس به دلیل وجود قراردادهای مختلف طرحی به عنوان ساماندهی کارکنان دولت پیشنهاد کرد و ۴۵ روز به دولت وقت داد برای آن لایحه بیاورد که به واسطه آن تمام شرکت‌های واسطه حذف شوند. این طرح نیز تاکنون نتیجه نداشته و تا جایی که من اطلاع دارم بودجه خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است.»
شنبه ۹ بهمن، تعدادی از پرستاران و کادر درمان در استان های فارس، تهران، قم، البرز، ایلام، لرستان، خراسان رضوی و همدان در برابر استانداری‌ها و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی مراکز استان تجمع‌های اعتراضی برگزار کرده‌اند. آن‌ها خواستار تبدیل وضعیت قراردادهای موقت ۸۹ روزه و امنیت شغلی هستند.
هم‌اکنون ۱۷ مدل قرارداد به کارگیری موقت در حوزه پرستاری وجود دارد. بسیاری از این قراردادها به صورت جذب شرکتی و با واسطه بنگاه‌های کاغذی صورت می‌گیرد که از رانت آشنایی، نزدیکی یا شراکت با مدیران وزارت بهداشت برخورداند. مدل دیگری که وزارت بهداشت برای استفاده بدون تعهد از خدمات پرستاران استفاده کرده است، به کارگیری ۸۹ روزه است. این مدلی است برای دور زدن قانون چرا که در کارهایی که ماهیت مستمر دارند اگر نیروی کار به صورت پیوسته ۹۰ روز مشغول به کار باشد، قرارداد او از موقت به دائم تغییر خواهد کرد. وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در متن قراردادهای ۸۹ روزه پرستاران یه صراحت می‌نویسند که این قرارداد هیچ تعهد جذب و دايم و استخدام برای نیروی کار ایجاد نمی‌کند. پس از آنکه همه‌گیری کرونا نظام درمانی ایران را فلج کرد، وزارت بهداشت برای حل مشکل کمبود نیرو وعده داد که این قراردادهای موقت را به قراردادهای استخدامی تغییر خواهد داد و وضعیت نیروهای شرکتی نیز عوض می‌شود.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار می‌گوید وزارت بهداشت در ابتدای هر موج کرونا به سراغ وعده دادن به پرستاران می‌رود و پس از فروکش کردن موج این وعده‌ها را کنار می گذارد.