ریزگردها و هوای غبار آلود نفس کشیدن را برای ساکنان پایتخت دشوار کرده است. بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا، شاخص آلودگی هوای تهران در صبح یک‌شنبه ۲۱ فروردین نسبت به یک روز قبل بهبود یافت و به عدد ۱۲۵ تنزل کرد، اما همچان برای گروه‌های حساس جامعه آلوده است.
شاخص آلودگی هوای تهران در ۲۴ ساعت گذشته بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا از مرز «خطرناک» عبور کرده و به رقم ۳۳۲ رسیده بود اما نهادهای دولتی و اداری به فعالیت خود ادامه دادند. پرویز سروری، عضو شورای اسلامی شهر تهران صبح یک‌شنبه ۲۱ فروردین ادعا کرد به دلیل اینکه اطلاعات درستی به مسئولان داده نشد بود، تعطیل اعلام نکرده بودند.
او دولت قبل و کشورهای عراق و عربستان سعودی را مسئول وضعیت به وجود آمده دانست و گفت که مسأله ای نیست که با دخالت مسئولان قابل حل باشد. باید در یک تفاهم سه جانبه مشکل حل شود. نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران از دولت خواست «با رایزنی کشورهای همسایه از بروز و خیزش مجدد پدیده گرد و غبار در تهران جلوگیری کند».
در حالیکه در تهران وضعیت نسبت به یک روز قبل بهتر شده است، در کرمانشاه و خوزستان شرایط همچنان نامساعد گزارش می‌شود.
استانداری کرمانشاه تمامی مدرسه‌های نوبت بعدازظهر را به دلیل «تداوم شرایط جوی و نفوذ ذرات گرد و غبار» تعطیل اعلام کرده است.
در استان خوزستان نیز کلیه پایگاه‌های اورژانس در حالت آماده‌باش قرار گرفته‌اند و همه کلاس‌های دانشگاه جندی شاپور تعطیل اعلام شده است.
سخت‌ترین سال در راه است
احد وظیفه، مدیر کل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور در توصیف شرایط به وجود آمده، سال ۱۴۰۱ را دشوارترین سال به لحاظ خشکسالی و آلودگی هوا دانست. او گفت:
« امسال یکی از سال‌های خشک کشورمان خواهد بود و بارندگی‌ها نیز بسیار کم بود، به طوری استان ایلام در جنوب غرب کشور ۶۳ درصد بارندگی‌های آن از نُرم کمتر است، استان‌های خوزستان و کرمانشاه نیز همین شرایط را دارند. بسیاری از استان‌های ما در نوار غربی و شمال شرق، همین شرایط را دارند. این دومین سالی است که ما دچار بحران کم‌آبی و خشکسالی هستیم.»
وظیفه خشک شدن تالاب‌ها و خشکسالی در کشورهای همسایه را عامل ازدیاد ریزگردها عنوان کرد و گفت که حل این موضوع راهکار کوتاه مدت ندارد.
طوفان‌های نمکی در راه‌ند
در حالیکه مسئولان ارشد حکومتی کوتاهی عراق و عربستان سعودی را سرمنشاء هوای غبار آلود و ریزگردهای مسموم کننده می‌دانند، وحید جعفریان، مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران «خشک شدن دشت‌های سیلابی، افت آب‌های زیرزمینی و نابودی پوشش گیاهی» را علت اصلی وقوع طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار در سطح ملی دانست.
بنابر گزارش سازمان‌های مسئول نشست ناشی از افت آب‌های زیرزمینی در بیش از ۳۰۰ دشت ایران محرز شده است.
در پیوند با موضوع هوای غبار آلود که پس از وقوع آن در تهران بار دیگر مورد توجه رسانه‌های جمعی داخلی قرار گرفته است، یک مدرس دانشگاه در تبریز هم نسبت به بروز طوفان های نمکی در استان آذربایجان شرقی هشدار داد.
بهروز ساری صراف، رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز گفت:
«طوفان‌های غباری نمکی می‌توانند در آینده‌ای نزدیک برای تبریز و شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی، بحران‌زا و فاجعه‌آفرین باشند».
این مدرس دانشگاه افزود:
«با وزش طوفان‌ها که منشأ آنها عربستان و عراق است، طوفان‌های گرد و غبار از روی دریاچه ارومیه عبور و تقویت می‌شوند که سبب می‌شود طوفان‌های غباری به طوفان‌های غباری نمکی تبدیل شده و به تبریز رسیده و ابتدا حیات زیست گیاهی و سپس اشکال حیاتی دیگر را نابود کند».
در ارومیه بخش بزرگی از دریاچه ارومیه که دو استان آذربایجان شرقی و غربی را به یکدیگر متصل می‌کرد به دلیل طرح عمرانی ساخت پل خاکی خشک و به نمکزار تبدیل شده است.
به گفته ساری صراف دریاچه ارومیه «در حال حاضر حدود سه میلیارد متر مکعب آب دارد که نسبت به حالت پرآبی که ۳۰ میلیارد مترمکعب بود، ۹۰ درصد حجم و وسعت آن خشک شده و از بین رفته است».
او گفت که «این حجم از خشکی و این وسعت از بی‌آبی تقویت کننده‌ی اثرات طوفان غبارهای نمکی بر محیط اطراف دریاچه و تا شهر تبریز است».
دولت بودجه مقابله با ریزگردها را حذف کرده است
در ۲۴ ساعت گذشته تقریباً ساکنان تمامی استان های ایران با گرد و غبار و هوای آلوده دست به گریبان بودند. در برخی استان ها نیز شهروندان محدودی راهی مراکز درمانی و بیمارستان شدند. همزمان با این وضعیت رئیس فراکسیون محیط زیست در مجلس شورای اسلامی فاش کرد که اعتبار مقابله با ریزگردها از بودجه سال گذشته و سال جاری حذف شده است.
سمیه رفیعی گفت:
«متاسفانه دولت هم در بودجه پارسال و هم در بودجه امسال هرگونه اعتبار در خصوص مقابله یا مدیریت ریزگردها را حذف کرد.»
حذف بودجه مقابله با ریزگردها از ردیف بودجه در حالی صورت گرفته که مظاهر معین‌الدینی استاد دانشگاه در تهران معتقد است در ماه‌های آینده ریزگرد و گرد و غبارهای با منشاء داخلی نیز فعال خواهد شد.